Profilaktyka i badania przesiewowe

Nowotwory to wciąż narastający problem zdrowotny polskiego społeczeństwa. Zgodnie z raportem Krajowego Rejestru Nowotworów odnotowuje się rocznie ponad 171 tys. nowych zachorowań na nowotwory złośliwe oraz ponad 100 tys. zgonów. W Polsce nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów i odpowiadają za 25,7% zgonów mężczyzn i 23,2% zgonów kobiet. U mężczyzn najczęstszym nowotworem pod względem zachorowalności jest rak gruczołu krokowego, a za nim - rak płuca i rak jelita grubego. Kobiety najczęściej chorują na raka piersi i kolejno na raka płuca oraz raka jelita grubego.

Spis treści: 

1. Czym jest profilaktyka?
2. Jakie są czynniki ryzyka powstania nowotworu?
3. 12 zasad profilaktyki nowotworowej
4. Standard Profilaktyki Medicover

Zdaniem ekspertów najważniejszą rolę w zapobieganiu chorobie nowotworowej odgrywa profilaktyka. To właśnie dzięki niej możemy odwrócić niekorzystne trendy epidemiologiczne w tym obszarze. 

Czym jest profilaktyka?

Profilaktyka zdrowotna to zaplanowane działania. Stosuje się je, aby utrzymać jak najlepszy poziom zdrowia i wcześnie rozpoznawać zagrożenia dla zdrowia (czyli ryzyka zdrowotne), wspierać zdrowy styl życia, wykrywać choroby na ich wczesnym etapie oraz wspierać proces leczenia przez edukację.

Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia trzy fazy profilaktyki:

• Profilaktyka pierwotna (wczesna) zapobiega chorobom przez utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia oraz kontrolowanie czynników ryzyka. Stosuje się ją, aby ograniczyć częstości zachorowań wskutek zmniejszenia ryzyka powstania choroby. Do podstawowych metod profilaktyki pierwotnej nowotworów należą: upowszechnianie wiedzy dotyczącej onkologii, promocja tzw. czujności onkologicznej oraz propagowanie prozdrowotnych zachowań i zdrowego stylu życia.
• Profilaktyka wtórna polega na zapobieganiu konsekwencjom choroby dzięki jej wczesnemu wykryciu i leczeniu (przesiewowe badanie skriningowe).
• Profilaktyka trzeciorzędowa (metaprofilaktyka) dotyczy zahamowania postępu choroby i ograniczenia powikłań.

Jakie są czynniki ryzyka powstania nowotworu?

Nowotwór to nieprawidłowa tkanka, która powstaje na skutek niekontrolowanego namnażania się niektórych komórek ciała. Jest chorobą genetyczną spowodowaną zmianami (mutacjami) w DNA (genach) powstałych w wyniku procesu karcynogenezy. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele, jednak zostały one sklasyfikowane w dwóch kategoriach.

Czynniki ryzyka, czyli wszystkie stany, które zwiększają ryzyko rozwoju nowotworu, dzieli się na:

• czynniki modyfikowalne – te, na które mamy wpływ, np. palenie tytoniu, zła dieta, nadmierna masa ciała, narażenie na substancje rakotwórcze;
• czynniki niemodyfikowalne – niezależne od nas, niepodlegające zmianom, np. wiek, płeć, predyspozycja genetyczna.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy nawet 70-90% nowotworów determinowanych jest przez zewnętrzne czynniki środowiskowe, na które mamy realny wpływ. Niewielka część spośród chorób nowotworowych rozwija się w wyniku dziedziczenia określonych predyspozycji. Czynniki dziedziczne wiąże się z około 10-30% zachorowań.

Nowotwór a predyspozycje genetyczne

Sam nowotwór nie jest dziedziczony, czyli przekazywany z rodziców na dzieci, ale zmiana genetyczna, która zwiększa ryzyko zachorowania na raka, może zostać odziedziczona. Niektóre typy nowotworów, głównie: rak piersi, jajnika, jelita grubego i prostaty, są silnie związane z genami i mogą występować rodzinnie. Dlatego ważna jest znajomość historii medycznej swojej rodziny, szczególnie występowania chorób nowotworowych.

Odziedziczenie zmiany genetycznej związanej z rakiem nie oznacza, że na pewno dojdzie do rozwoju choroby. Oznacza jedynie, że ryzyko zachorowania na raka jest zwiększone.

Poprzez diagnostykę molekularną oraz genetyczną możliwe jest wykluczenie lub ustalenie nosicielstwa mutacji genu wśród członków rodziny oraz objęcie ich właściwą opieką w poradniach genetycznych. Świadomość obciążenia w genach pozwala podjąć właściwe działania profilaktyczne i motywuje do regularnych badań przesiewowych, które umożliwiają wczesne wykrycie zmian nowotworowych.

Więcej na ten temat możesz przeczytać tu: Badania oparte na DNA >> 

12 zasad profilaktyki nowotworowej

Choć najczęściej nowotwory diagnozowane są u osób w średnim i starszym wieku, to zdecydowana ich większość jest efektem długotrwałego gromadzenia się uszkodzeń DNA, wynikających z naszych zachowań zdrowotnych. Pierwsze zmiany w komórkach mogą pojawić się znacznie wcześniej – już w młodości. Dlatego przestrzegając prostych zasad zdrowego stylu życia, jesteśmy w stanie w znaczący sposób obniżyć ryzyko nowotworu. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dzięki propagowaniu i wprowadzaniu w społeczeństwach zdrowych nawyków można uniknąć nawet 50% przypadków wszystkich nowotworów.

Zbiór cennych wskazówek i zaleceń profilaktycznych w tym obszarze został określony w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem, dokumencie, który powstał już ponad 35 lat temu. Europejski Kodeks Walki z Rakiem (ang. The European Code Against Cancer) został stworzony z inspiracji Komisji Europejskiej. Ma na celu edukację społeczeństwa na temat działań, które warto podjąć, aby ograniczyć ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową. Składa się z dwunastu zaleceń, do których większość ludzi może się stosować bez jakichkolwiek specjalnych umiejętności.

1. Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci

Palenie tytoniu jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci w krajach rozwiniętych. Powoduje m.in.: raka krtani i płuca, raka jamy ustnej, jajnika, trzustki, raka nerki i białaczkę szpikową. Palenie papierosów zwiększa również 2-3-krotnie ryzyko powstania polipów jelita grubego, z których może rozwinąć się nowotwór. Liczne badania wykazały, że palenie powyżej 20 papierosów dziennie przez 35 lat zwiększa o 50% prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego.

Palenie tytoniu odpowiada za 82% wszystkich przypadków raka płuca oraz za 1/3 wszystkich zachorowań na raka. Niezależnie, czy zażywamy tytoń pod postacią papierosów czy cygar, czy papierosy są z filtrem lub bez, mocne albo typu light – tytoń pozostaje niezmiennie rakotwórczy. To samo dotyczy modnych obecnie e-papierosów. Z powodu zawartości nikotyny papierosy elektroniczne uzależniają podobnie jak tradycyjne papierosy i tak samo jak one narażają organizm na styczność z identycznymi substancjami szkodliwymi, np. arsenem.

Dym tytoniowy zawiera ponad 4000 substancji chemicznych. Wśród nich minimum 250 jest szkodliwych, a co najmniej 60 powoduje raka.

Ryzyko zachorowania na raka płuc zależy przede wszystkim od długości trwania nałogu oraz liczby wypalanych papierosów. Palenie 1 do 4 papierosów dziennie zwiększa ryzyko raka płuc u mężczyzn 3-krotnie, a u kobiet aż 5-krotnie. Wieloletni palacze umierają w młodszym wieku – połowa żyje o 20-25 lat krócej niż osoby niepalące.

W 2019 roku do nałogowego (codziennego) palenia przyznało się 21% Polaków. Nałóg częściej występuje u mężczyzn niż kobiet: 26% vs. 19%.

Zaprzestanie palenia jest więc najskuteczniejszą metodą ograniczenia ryzyka zachorowania na kilkanaście nowotworów. Badania dowodzą, że rzucenie palenia w każdym wieku przynosi korzyści zdrowotne. Jeśli to nastąpi przed 40 rokiem życia, ryzyko chorób spowodowanych paleniem tytoniu zmniejsza się o około 90%. Całkowita rezygnacja z palenia nawet w wieku 50 czy 60 lat może wydłużyć życie odpowiednio o 6 i 3 lata.

Sprawdź swoją motywację do rzucenia palenia w ankiecie tutaj >>

Więcej o nałogu znajdziesz tutaj >>

2. Stwórz w domu środowisko wolne od dymu tytoniowego. Ogranicz bierne palenie

Na szkodliwy wpływ dymu papierosowego narażeni są nie tylko palacze wdychający tzw. dym główny, ale również osoby znajdujące się w pobliżu, inhalujące się dymem bocznym. W takich przypadkach mówimy o paleniu biernym, czyli wdychaniu dymu tytoniowego z tzw. „drugiej ręki” (ang. second hand smoking). Sytuacja ta ma również miejsce w przypadku dymu z tlącego się papierosa. Dym papierosowy wydzielany strumieniem bocznym zawiera od trzech do czterech razy więcej toksyn niż strumień główny.

Palenie bierne zwiększa wielokrotnie ryzyko zachorowania na nowotwory. Jest też przyczyną występowania wielu innych chorób, takich jak choroby układu krążenia (zawały, udary, choroba wieńcowa serca) i choroby układu oddechowego (np. przewlekła obturacyjna choroba płuc). Przyczynia się również do zaostrzenia chorób już istniejących, takich jak chociażby astma.

Z powodu wymuszonego biernego palenia każdego roku na świecie dochodzi do około 600 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie, z czego 31% dotyczy dzieci i aż 64% kobiet. W Polsce umiera około 2 000 osób, które same nigdy nie paliły.

W 2010 r. w Polsce została wprowadzona nowelizacja Ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu oraz wyrobów tytoniowych. Zapisy, które tam wprowadzono, zakazują palenia w miejscach publicznych oraz w zakładach pracy. Jednak według badań, ponad 14 mln Polaków narażonych jest na bierne wdychanie dymu tytoniowego w domu, a ponad 4 miliony właśnie w miejscu pracy.

Warto rozszerzać strefy wolne od dymu tytoniowego. Oprócz miejsc z zakazem palenia uregulowanych prawnie samodzielnie tworzyć takie, gdzie obowiązuje zakaz palenia: zadbać, aby nie palić w domu, na balkonie, klatce schodowej czy w samochodzie.

3. Utrzymuj prawidłową masę ciała

Otyłość jest udokumentowaną przyczyną zachorowalności i umieralności na nowotwory. Stanowi drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik ryzyka wystąpienia nowotworów. Dzieje się tak ze względu na powinowactwo niektórych nowotworów do poziomu hormonów np. estrogenu w organizmie.

Otyłość – zwłaszcza brzuszna – powoduje dodatkowe, odbiegające od norm uwalnianie hormonów z komórek tkanki tłuszczowej, co może przyśpieszać albo wręcz inicjować rozwój nowotworu. Nadmiar tłuszczu w organizmie powoduje także większą oporność na insulinę oraz nasila procesy zapalne, które mogą prowadzić do uszkodzenia DNA, a przez to stworzyć warunki do powstawania raka.

Ryzyko zachorowania na nowotwór rośnie proporcjonalnie do objętości tkanki tłuszczowej w organizmie.

Nadmiar masy ciała jest problemem dotyczącym już ponad połowy społeczeństwa i przyczyną rozwoju wielu chorób. Nadwaga i otyłość są powiązane z wieloma typami raka, takimi jak nowotwory przełyku, jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, jajnika, gruczołu krokowego oraz piersi. Stwierdza się również podwyższone ryzyko rozwoju białaczki, szpiczaka mnogiego oraz chłoniaków nieziarniczych.

Na podstawie badań epidemiologicznych, które określają związek między BMI a chorobami nowotworowymi, wykazano, że każde zwiększenie BMI o 5 kg/m2 oznacza podwyższone od 30 do 60% ryzyko wystąpienia raka endometrium, gruczolakoraka przełyku i raka nerki. Rośnie także prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego i raka trzustki. Wyniki badań sugerują również związek otyłości brzusznej z rakiem trzonu macicy. Ryzyko zachorowania na ten nowotwór u kobiet, które mają BMI>25, jest 3-krotnie wyższe.

• Sprawdź jakie możliwości daje Screening „Diagnostyka Nadwagi i Otyłości” dostępny w Szpitalu Medicover 

Co zatem zrobić, aby utrzymać prawidłową masę ciała? Należy:

• wybierać produkty, które mają niewiele kalorii w 100 gramach,
• jeść regularnie, nie omijając posiłków,
• nawadniać organizm,
• być aktywnym fizycznie,
• kontrolować masę ciała. 
  
  

Obliczanie BMI

Najpopularniejszym wskaźnikiem do oceny masy ciała jest BMI (Body Mass Index).

Według WHO nadwagę u dorosłych (w wieku powyżej 19 lat) stwierdza się przy BMI równym lub większym niż 25,0 kg/m², a otyłość przy BMI równym lub większym niż 30,0 kg/m².

Sprawdź samodzielnie, czy twoja waga jest prawidłowa, korzystając z kalkulatora BMI.

WHR

Drugim wskaźnikiem pozwalającym ocenić typ otyłości jest WHR (waist-to-hip ratio), czyli stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Wskaźnik WHR stanowi uzupełnienie BMI. Wskaźnik nie jest skomplikowany i polega na obliczeniu stosunku obwodu talii w cm do obwodu bioder.

Skontroluj swój wskaźnik WHR korzystając z naszego kalkulatora

Warto zwrócić uwagę, że zachowanie prawidłowej masy ciała wpływa również na zmniejszenie ryzyka wystąpienia innych powikłań zdrowotnych, takich jak choroby serca czy cukrzyca.

4. Dbaj o aktywność fizyczną w codziennym życiu. Ogranicz czas spędzany na siedząco

Aktywność fizyczna jest udowodnionym czynnikiem protekcyjnym, czyli chroniącym nas przed nowotworami, np. rakiem jelita grubego, rakiem piersi i trzonu macicy. Zdaniem ekspertów – duża aktywność fizyczna w ciągu życia wiąże się ze zmniejszeniem zapadalności na niektóre nowotwory o co najmniej 25% w porównaniu z osobami mało aktywnymi.

Dlatego WHO zaleca osobom dorosłym:

• przynajmniej 150‒300 minut wysiłku wytrzymałościowego (tlenowego) o co najmniej umiarkowanej intensywności lub ≥ 75‒150 minut o wysokiej intensywności lub inną równoważną kombinację,
• minimum 2 razy w tygodniu ćwiczenia siłowe o przynajmniej umiarkowanej intensywności, które obejmują wszystkie główne grupy mięśni.

Warto pamiętać, że im mniej czasu spędzamy w pozycji siedzącej, tym lepiej dla naszego zdrowia. U mężczyzn siedzenie przez więcej niż 9 godzin dziennie może podnieść ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 61%. Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są z kolei w większym stopniu narażone na zachorowanie na raka jajnika czy piersi. Dlatego, jeśli na przykład spędzamy dużo czasu przed komputerem, warto jest wstać i poruszać się przynajmniej przez kilka minut raz na godzinę.

O wpływie aktywności fizycznej na zdrowie przeczytasz tutaj >>

5. Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia

Właściwe odżywianie odgrywa istotną rolę w profilaktyce nowotworów. Szacuje się, że przyczyną blisko 30% nowotworów jest właśnie nieodpowiednia dieta. Wpływa na to zarówno kombinacja spożywanych pokarmów, jak i ich ilość, co przekłada się na możliwe wystąpienie otyłości – kolejnego czynnika ryzyka rozwoju nowotworu, ale także jakość produktów. Na chwilę obecną wyróżniono ponad 500 składników żywności wpływających na proces karcynogenezy (powstawania nowotworu).

Stosowanie prawidłowej diety może zmniejszyć ryzyko wystąpienia m.in.: raka przełyku, raka jamy ustnej, gardła i krtani, raka jelita grubego, raka żołądka, raka piersi czy raka okrężnicy. Odpowiednio zbilansowana dieta stanowi istotny element profilaktyki pierwotnej chorób onkologicznych. Jednak sposób odżywiania znacząco wpływa również na skuteczność prowadzonej terapii, jakość oraz długość życia pacjenta ze zdiagnozowanym nowotworem, a także ewentualny nawrót choroby.

Szpital Medicover oferuje pakiety nutrigenetyczne, dzięki którym pacjent może podejmować świadome decyzje żywieniowe i treningowe zgodnie ze swoim profilem metabolicznym. Sprawdź >>

W profilaktyce chorób nowotworowych zaleca się, aby każdego dnia spożywać przynajmniej 5 porcji (400-600 g) warzyw i owoców, z czego ¾ powinny stanowić warzywa, a ¼ owoce. Produkty te dostarczają witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego, ale są również źródłem wielu substancji o działaniu przeciwnowotworowym, takich jak np. karotenoidy, flawonoidy, foliany, izoflawony czy antyoksydanty, które zwalczają wolne rodniki i hamują proces powstawania nowotworu. Warto spożywać różnorodne warzywa i owoce, zwłaszcza w postaci surowej. Z warzyw szczególnie zalecane są niskoskrobiowe, do których zaliczają się m.in.: 

• sałata,
• ogórki,
• pomidory,
• kapusta – zwykła i kiszona,
• papryka,
• cebula,

Natomiast w przypadku owoców najkorzystniej oddziałujące substancje zawierają owoce jagodowe, takie jak:

• borówki,
• jeżyny,
• maliny,
• truskawki,
• żurawina.

W większości posiłków powinny znajdować się również jak najmniej oczyszczone i przetworzone produkty zbożowe, np. pełnoziarniste pieczywo, grube kasze czy otręby oraz nasiona roślin strączkowy. Produkty te są bogate w błonnik pokarmowy, który zmniejsza energetyczność posiłków, ułatwiając utrzymanie prawidłowej masy ciała, wpływa na pracę jelit oraz skład mikroflory bakteryjnej.

Niezbędnym składnikiem diety stosowanej w profilaktyce chorób nowotworowych są także wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT), zwłaszcza omega-3. Ich źródłem są m.in.: olej rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek, orzechy, siemię lniane, ziarna słonecznika i dyni, awokado, kakao, oliwki oraz tłuste ryby morskie.  Hamują one namnażanie i rozsiew komórek nowotworowych, a także mobilizują układ odpornościowy do walki z nimi.

Niektóre produkty mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej. Jednym z nich jest mięso, zwłaszcza czerwone i jego przetwory, które dostarczają dużej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu. Niekorzystny wpływ wywierają również dodatki użyte w trakcie hodowli, procesach przetwórstwa mięsa (azotany, azotyny), czy podczas obróbki termicznej. Dlatego też zaleca się zmniejszyć jego spożycie do około 3. porcji tygodniowo (350-500g).

Należy również ograniczyć konsumpcję produktów wysokoprzetworzonych, takich jak np. słodycze, pieczywo cukiernicze, słodkie napoje, żywność typu fastfood. Charakteryzują się one wysoką energetycznością oraz zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych. Ponadto dostarczają dużych ilości węglowodanów prostych, a także izomerów trans kwasów tłuszczowych, których spożycie może prowadzić do wzrostu i namnażania komórek nowotworowych.

Prawidłowo zbilansowana dieta, dostosowana do indywidualnych potrzeb organizmu, dostarczająca witamin, składników mineralnych czy polifenoli odgrywa istotne znaczenie w profilaktyce wielu chorób m.in. nowotworów. 

W komponowaniu swoich posiłków i poprawie sposobu odżywiania pomogą Ci poniższe zalecenia:

Sprawdź, jak wygląda prawidłowa dieta?

6. Ogranicz spożycie alkoholu

Spożywanie alkoholu jest czynnikiem ryzyka wielu typów nowotworów, w tym raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, wątroby, jelita grubego i piersi. Szacuje się, że w 2016 roku nowotwory związane z alkoholem były przyczyną 400 000 zgonów na całym świecie, głównie wśród mężczyzn.

Największą szkodliwość wykazują produkty przemiany alkoholu w organizmie, tj. aldehyd octowy, który może uszkadzać materiał genetyczny komórek (DNA) i zaburzać mechanizmy jego naprawy. Picie alkoholu jest przyczyną wielu innych chorób, takich jak marskość wątroby czy zapalenie trzustki. Alkohol może również zwiększać poziom pewnych hormonów, takich jak estrogen.

Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu. Nawet najmniejsza ilość alkoholu ma potencjał rakotwórczy. Kluczowy nie jest tu rodzaj spożywanego alkoholu. Nie ma znaczenia, czy jest to alkohol wysokoprocentowy, wino czy piwo. Ryzyko zachorowania na raka wzrasta wraz z ilością spożywanego alkoholu. Dodatkowo równoczesne spożywanie alkoholu i  palenie papierosów ogromnie zwiększa ryzyko m.in. nowotworów głowy i szyi (szczególnie raka języka, raka gardła i przełyku). Całkowite zerwanie z oboma nałogami ograniczyłoby liczbę przypadków raka jamy ustnej, aż o 83%.

Lekarze podkreślają, że pod hasłem „nadużywanie alkoholu” mieści się nie tylko picie jego dużych ilości czy upijanie się, ale także spożywanie alkoholu w małych ilościach, za to regularnie.

Choć zaleca się całkowitą rezygnację z alkoholu, może to być bardzo trudne do osiągniecia w społeczeństwie. Dlatego ustalone zostały tzw. limity picia alkoholu na poziomie małego ryzyka szkód. Spożycie alkoholu powinno być ograniczone do:

• Kobiety − 1 jednostka (10 g alkoholu/dobę)
• Mężczyźni − 1-2 jednostki (20 g alkoholu/dobę)

Jak przeliczać ilość spożytego alkoholu?



Przeczytaj: Alkoholizm - leczenie i skutki uzależnienia

7. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne

Słońce wprawia nas w dobry nastrój, dodaje energii, podnosi poziom hormonów i ułatwia przyswajanie witamin. Przepędza depresję, aktywizuje tarczycę, obniża poziom cukru. Jednak promieniowanie słoneczne potrafi być także groźne. Jeśli opalamy się zbyt długo i bez odpowiedniej ochrony, może wywołać uczulenia, choroby skóry, przebarwienia oraz poparzenia. Nadmierna ekspozycja na działanie promieniowania UV jest też głównym winowajcą zachorowań na nowotwory skóry, wśród nich na najbardziej agresywną ich postać – czerniaka.

Na czerniaka skóry szczególnie narażone są osoby o bladej i piegowatej skórze, jasnych włosach i niebieskich oczach, gdyż są one najbardziej podatne na poparzenie słoneczne. Niektóre badania wskazuję, że osoby z jasną karnacją mają nawet 2-krotnie większe ryzyko zachorowania w porównaniu do osób śniadych. Z kolei duża liczba pieprzyków i dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka skóry zwiększa to ryzyko nawet 4-krotnie.

Jak zatem rozsądnie korzystać z pięknej, słonecznej pogody?

Używaj kremów z filtrem chroniącym przed promieniowaniem UVA i UVB (z SPF ≥ 30). Krem nakładaj ok. 30 minut przed planowanym wyjściem na zewnątrz i następnie powtarzaj aplikację co ok. 2 godz. lub po wyjściu z wody.


W godzinach największego nasłonecznienia tzn. 10.00-15.00, ogranicz przebywanie na słońcu lub staraj się korzystać z miejsc zacienionych.


Noś nakrycia głowy oraz okulary przeciwsłoneczne z odpowiednim filtrem.


Nie korzystaj z solarium.


Pamiętaj także o obserwowaniu i kontrolowaniu znamion barwnikowych na skórze.

8. Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy

Choroba nowotworowa rozwija się od kilku do nawet kilkudziesięciu lat od momentu pierwszego kontaktu z czynnikiem rakotwórczym. Na działanie tych czynników jesteśmy narażeni z każdej strony, nie tylko w życiu codziennym w domu czy przebywając na zewnątrz, ale również w środowisku zawodowym. Badania epidemiologiczne wykazują, że zawodowe narażenie na substancje rakotwórcze powoduje od 5,3 do 8,4 procent wszystkich nowotworów na świecie. Według aktualnej wiedzy z pracą wykonywaną w szkodliwych warunkach wiąże się około 25 typów nowotworów. Wśród najistotniejszych nowotworów tego rodzaju należy wymienić: nowotwory płuc, pęcherza moczowego i skóry, nowotwory złośliwe jamy nosowej, zatok i krtani, białaczkę oraz chłoniaki. Największe szkody w organizmie wyrządza:

• pył zawierający krzemionkę,
• pył drzewny,
• gazy spalinowe z silników Diesla,
• benzen,
• azbest,
• fromaldehyd,
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne,
• związki chromu, kadmu, niklu,
• produkty rozpadu radonu.

Na szczególne ryzyko zawodowe narażeni są mechanicy samochodowi, producenci kotłów, stolarze, monterzy, elektrycy, hutnicy, stoczniowcy, pracownicy budowlani i kolejarze.

Dlatego przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem każdego pracownika i pracodawcy. Przepisy te chronią nas przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia substancji. Bardzo ważne jest, aby każdy, kto w pracy narażony jest na substancje niebezpieczne, przestrzegał tych przepisów i w zależności od rodzaju zagrożenia stosował środki ochrony indywidualnej. Nie można wyeliminować narażenia na czynniki rakotwórcze, ale zdecydowanie można obniżyć ich nasilenie w swoim miejscu pracy. Pamiętaj! Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.

9. Chroń się przed promieniowaniem radonowym w domu

Pierwiastki promieniotwórcze naturalnie występują w skorupie ziemskiej. Jednym z takich pierwiastków jest rad. Rozpadając się emituje radon, bezbarwny i bezwonny gaz, który również jest promieniotwórczy. Sam radon nie wpływa bezpośrednio na nasz organizm. Natomiast produkty jego rozpadu łączą się z cząstkami pyłu w powietrzu. Promieniowanie emitowane przez wdychane produkty rozpadu radonu mogą powodować uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych i inicjować rozwój raka płuc. Zjawisko to potęguje się w momencie jednoczesnego palenia papierosów i narażenia na promieniowanie radonu.

Radon obecny jest w każdym budynku. Do powietrza przedostaje się z gleby przez szczeliny w fundamentach lub przez nieszczelności w rurach kanalizacyjnych. Za przenikanie radonu odpowiedzialna jest niewielka różnica ciśnień, co skutkuje powstawaniem tzw. „efektu kominowego” – powietrze z podłoża, na którym stoi budynek, zasysane jest przez szczeliny w fundamentach domu.

Jak zatem zabezpieczyć się przed radonem? Przede wszystkim trzeba zdać sobie sprawę z faktu, że tej substancji nie da się wyeliminować z otoczenia. Natomiast można obniżyć jego stężenie między innymi:

• uszczelniając szczeliny w fundamentach,
• pokrywając ściany farbami, tapetami,
• często wietrząc pomieszczeń,
• stosując w domu specjalne systemy wentylacji powietrza.

10. Dotyczy kobiet: Jeśli możesz – karm piersią i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.

W Polsce najczęściej diagnozowanym nowotworem wśród kobiet jest rak piersi, wykrywany u średnio 19 tys. kobiet w ciągu roku. Na kolejnych miejscach wśród typowo kobiecych nowotworów znajdują się: rak trzonu macicy (około 6 tysięcy kobiet), rak jajnika (blisko 4 tysiące kobiet) oraz rak szyjki macicy (2300 kobiet).

Naukowcy łączą przyczyny dynamicznego wzrostu liczby zachorowań kobiet na nowotwory hormonozależne (wymienione powyżej) m.in.: z liczbą ciąż, wiekiem urodzenia pierwszego dziecka, pierwszej miesiączki oraz wiekiem menopauzy.

Jednym z czynników, na który szczególnie zwrócono uwagę, jest karmienie piersią. Niesie ono wiele korzyści zdrowotnych − zarówno dla dziecka, jak i dla matki. Zauważono, że karmienie piersią opóźnia rozpoczęcie menstruacji po porodzie, co skraca czas ekspozycji na hormony z grupy estrogenów, działających kancerogennie. Ponadto naukowcy dostrzegli, że laktacja zmienia ekspresję genów oraz umożliwia pozbywanie się przez kobietę komórek z uszkodzonym DNA, które mogłyby być początkiem choroby nowotworowej. Szacuje się, że karmienie piersią przez okres powyżej 12 miesięcy zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi o 28%, a z każdym kolejnym rokiem o około 4,3%. Co ważne, zależność tę udowodniono zarówno w okresie przed- jak i pomenopauzalnym. Karmienie piersią może ponadto obniżać u matki ryzyko zachorowania na raka jajnika oraz raka błony śluzowej macicy.

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca wyłączne karmienie piersią przez okres pierwszych 6 miesięcy życia dziecka oraz kontynuację karmienia do drugiego roku życia przy jednoczesnym podawaniu żywności uzupełniającej. Standardowo lekarzami promującymi żywienie dziecka pokarmem z piersi byli pediatrzy, położnicy oraz lekarze rodzinni, jednak uwzględniając najnowsze badania, do tej grupy dołączyli również onkolodzy.

Kolejnym czynnikiem, który może przyczyniać się do rozwoju nowotworów typowo kobiecych, szczególnie raka piersi i błony śluzowej macicy jest hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Kobiety w okresie menopauzalnym często decydują się na stosowanie HTZ, która pozwala im unikać, bądź łagodzić dolegliwości związane z procesem przekwitania, takie jak: uderzenia gorąca, występowanie potów czy suchość pochwy. Choć w tym zastosowaniu HTZ jest wysoce skuteczna, to poza doniesieniami nt. jej zależności z nowotworami budzi także wiele obaw związanych z długoterminowymi skutkami jej stosowania, np. wzrostem ryzyka wystąpienia demencji, udaru mózgu czy zawału serca.

Po 5 latach od zakończenia hormonalnej terapii zastępczej ryzyko zachorowania zmniejsza się i jest równe ryzyku populacyjnemu.

Ważne jest, aby kobiety miały świadomość profilaktycznych działań, które mogą uchronić je przed rozwojem nowotworów. Mogą w miarę możliwości karmić dziecko piersią oraz ­− gdy stosują terapię hormonalną − regulować czas jej trwania pod okiem wykwalifikowanych specjalistów.

11. Zaszczep dzieci przeciwko HBV i HPV

Niewiele osób wiąże przewlekłe zakażenia wirusowe lub bakteryjne z rakiem, ale czynniki infekcyjne są odpowiedzialne za 15–20% nowotworów złośliwych. Dotyczy to przede wszystkim raka szyjki macicy, raka wątroby, raka żołądka oraz niektórych nowotworów układu krwionośnego.

Największe znaczenie w onkogenezie mają wirusy:

• wirus brodawczaka ludzkiego (HPV),
• wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) i typu C (HCV),
• wirus Epsteina-Barr (EBV),
• wirus opryszczki 8 (HHV‐8),
• wirus ludzkiej białaczki T-komórkowej typu1 (HTLV-1) i typu 2 (HLTV-2).

Czynnikiem bakteryjnym wykazującym potencjalne działanie kancerogenne jest Helicobacter pylori.

Niektórym z tych zakażeń można zapobiec, szczepiąc się.  Kluczowe znaczenie w profilaktyce raka mają szczepienia przeciwko wirusowemu zapalaniu wątroby typu B oraz przeciw agresywnym typom wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV).

Wirusowe zapalenie wątroby typu B to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HBV (Hepatitis B Virus). Może przyjmować postać ostrą bądź przewlekłą. Często w pierwszych etapach przebiega bezobjawowo, co czyni ją szczególnie niebezpieczną. Wirus HBV jest wyjątkowo podstępnym przeciwnikiem, ponieważ jest nawet 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV.

Do zakażenia może dojść podczas:

• kontaktu osoby ze skaleczeniami na skórze lub błonach śluzowych z wydzielinami zakażonego człowieka (ślina, śluz, sperma),
• kontaktu z zakażoną krwią,
• kontaktów seksualnych z zakażoną osobą,
• kontaktu ze skażonymi, niejałowymi igłami i narzędziami chirurgicznymi,
• porodu dzieci przez zakażone wcześniej matki.

Przewlekłe zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu B (HBV) lub typu C (HCV) jest przyczyną ponad 2/3 przypadków nowych zachorowań na pierwotnego raka wątroby w Europie. Przed zakażeniem HBV można się chronić dzięki szczepieniom dostępnym dla wszystkich grup wiekowych. Pełne uodpornienie na infekcję wirusem HBV wymaga podania trzech dawek szczepionki. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) pierwsza dawka podawana jest dziecku w pierwszej dobie życia, druga w drugim miesiącu życia, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki. Nabyta w ten sposób odporność jest długotrwała.

Jeśli nosiciel wirusa HBV lub HCV dodatkowo pije dużo alkoholu lub pali papierosy, zwiększa ryzyko zachorowania na raka wątroby. Alkohol w połączeniu z tytoniem 10-krotnie zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju raka u osób stopujących te używki (w porównaniu do ryzyka u ludzi, którzy z tych używek nie korzystają).

Kolejnym niebezpiecznym drobnoustrojem dla ludzkiego zdrowia jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV (Human Papillomavirus). Spośród ponad 150 typów tego wirusa, nie więcej niż kilkanaście należy do typów wysoce kancerogennych. W Europie sprawcami 70% przypadków raka szyjki macicy są dwa typy wirusa HPV: 16 i 18.  Są one odpowiedzialne za zmiany przedrakowe szyjki macicy oraz raka szyjki macicy. Zakażenia wirusem brodawczaka mogą prowadzić również do raka odbytu, pochwy, sromu czy prącia. Łagodniejsze typy wirusa HPV: 6 i 11 − wywołują kłykciny kończyste, czyli brodawki na narządach płciowych. Choć nie są to zmiany złośliwe to potrafią przysporzyć wielu przykrych dolegliwości.

Do zakażenia dochodzi przez kontakt płciowy, a liczba partnerów seksualnych oraz wczesna inicjacja seksualna zwiększają ryzyko infekcji. Szacuje się, że w ciągu swojego życia nawet do 80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV. Zgodnie z obecną wiedzą medyczną, wszystkie przypadki raka szyjki macicy są spowodowane przez przewlekłą infekcję wirusem HPV. Prawdopodobieństwo rozpoczęcia procesu nowotworowego po infekcji wirusem HPV wzrasta w przypadku palenia papierosów, osłabienia układu odpornościowego czy innych chorób przenoszonych drogą płciową.

W Polsce istnieją 3 rodzaje szczepień przeciwko HPV (2-walentna, 4-walentna, 9-walentna), zalecane w zależności od liczby typów wirusa, przed którymi chcemy chronić swój organizm. Zalecane są dla dziewcząt i młodych kobiet oraz chłopców i młodych mężczyzn pomiędzy 9 a 26 rokiem życia. Szczepionka zapobiega nowym infekcjom HPV, ale nie leczy istniejących infekcji lub chorób. Dlatego działa najlepiej, gdy jest podawana osobom, które nie podjęły jeszcze aktywności seksualnej. Skuteczne szczepienie obejmuje trzy dawki przyjmowane zazwyczaj w schemacie 0-2-6 miesięcy.

W naszym kraju szczepienie nie jest obecnie refundowane, choć trwają intensywne prace nad wprowadzeniem programu szczepień dla nastolatków. Szczepienia są dobrowolne, ale ze względu na wysoką cenę mało popularne. Mimo aspektów finansowych warto zastanowić się nad zapewnieniem takiej ochrony swoim dzieciom, ponieważ doświadczenia innych krajów, m.in. Wielkiej Brytanii, wykazują 90% redukcję infekcji wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 oraz 90% zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych.

Należy pamiętać, że poddanie się szczepieniu nie zwalnia z regularnych badań profilaktycznych. Wykonywanie badań cytologicznych po szczepieniu jest nadal konieczne.

Szczepienia budują naszą odporność na onkogenne wirusy i dają możliwością uchronienia się przed nowotworami i ich skutkami. Profilaktyczne działania już od najmłodszych lat budują odporność i pozwalają na bezpieczne dorastanie z mniejszym ryzykiem rozwoju nowotworów.

12. Korzystaj z badań przesiewowych

Obok profilaktyki pierwotnej duże znaczenie odgrywa profilaktyka wtórna, która polega na badaniach przesiewowych tzw. screeningu. Umożliwia wykrywanie stanów przedrakowych lub wczesnej postaci nowotworu jeszcze przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby. Warto sobie uświadomić, że wcześnie wykryty nowotwór daje większe szanse na wyleczenie, a leczenie można prowadzić metodami bardziej oszczędzającymi pacjentów. Wczesna diagnoza zmniejsza również ryzyko powstania przerzutów czy wznowy, co łącznie wydłuża życie oraz poprawia jego komfort.

Badaniami przesiewowymi obejmuje się populację osób o największym prawdopodobieństwie wystąpienia określonego nowotworu. Dzięki tym badaniom przede wszystkim zmniejsza się liczbę zgonów w populacji objętej skriningiem. Badania przesiewowe oraz wczesne wykrycie choroby mogą również zmniejszyć liczbę zachorowań na nowotwory złośliwe. Zgodnie z zaleceniami badania przesiewowe w Polsce wykonywane są w celu wykrycia:

• raka piersi – mammografia,
• raka szyjki macicy – cytologia,
• raka jelita grubego – kolonoskopia.
  
  

Więcej na temat wymienionych badań, wskazań oraz przygotowania do ich wykonania, a także przebiegu przeczytasz tu >> 

 Na badania przesiewowe w kierunku raka piersi i szyjki macicy w Polsce zgłasza się mało kobiet. Jest to poważny problemem zdrowotny, który wymaga szczegółowej analizy i rewizji zaleceń w zakresie profilaktyki. Zgodnie z danymi publikowanymi przez NFZ realizacja populacyjnych programów profilaktycznych znajduje się na niskim poziomie: 11,24% (cytologia szyjki macicy) oraz 37,48% (mammografia piersi). Zgłaszalność pacjentek Medicover na badania cytologii szyjki macicy w Medicover wynosi 83% i jest wielokrotnie wyższa od tej notowanej w populacji ogólnej.

Standard Profilaktyki Medicover

W Medicover, oprócz rządowych programów profilaktycznych, w codziennej praktyce od 10 lat kierujemy się Standardem Profilaktyki Medicover. Jest to dokument opisujący standardowe praktyki Medicover w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej, oparte na aktualnych wytycznych polskich i zagranicznych towarzystw naukowych oraz na obowiązujących w Polsce przepisach prawa. Opisany w Standardzie zakres działań zależy od częstości występowania poszczególnych stanów i chorób zarówno w populacji ogólnej, jak i w populacji pacjentów Medicover. Stanowi tym samym narzędzie do realizacji zawartych w Polityce Jakości Medicover postulatów dotyczących zapobiegania i wczesnego wykrywania chorób.

Standard Profilaktyki Medicover jest przeznaczony dla osób bez objawów choroby, w kierunku której wykonywane jest badanie, zarówno dla osób nieobciążonych, jak i obciążonych rodzinnym występowaniem tej choroby.

Do działań profilaktycznych, przeprowadzanych przez lekarza lub pielęgniarkę/położną należą:

1. wywiad i badanie przedmiotowe,
2. pomiary (waga, wzrost, obwód pasa),
3. badania dodatkowe,
4. szczepienia,
5. profilaktyczne podawanie leków,
6. poradnictwo w zakresie stylu życia.

Standard Profilaktyki Medicover określa zakres badań dla kobiet i mężczyzn w każdym wieku. Ostateczny rodzaj i częstotliwość wykonywanych badań zależy od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta i czynników ryzyka.

Zalecenia dla kobiet

• Wizyta kontrolna, podczas której lekarz dokonuje m.in.:
  • oceny skóry, warg, jamy ustnej i gardła, węzłów chłonnych oraz tarczycy,
  • pomiaru ciśnienia tętniczego, masy ciała i wzrostu oraz obwodu pasa,
  • wyliczenia wskaźnika masy ciała (BMI),
  • oceny ryzyka sercowo-naczyniowego wg SCORE,
  • zaleca wykonanie odpowiednich dla wieku i sytuacji zdrowotnej badań oraz szczepień ochronnych,
• Regularne wizyty u ginekologa,
• Regularne wykonywanie cytologii, USG piersi lub mammografii,
• Obserwacja znamion na skórze,
• Regularne kontrole u lekarza dentysty,
• Profilaktyczne suplementowanie witaminy D,
• Samobadanie piersi.

Sprawdź jak prawidłowo badać piersi. Pobierz nasz materiał (PDF)

Zalecenia dla mężczyzn

• Wizyta kontrolna, podczas której lekarz dokonuje m.in.:
  • oceny skóry, warg, jamy ustnej i gardła, węzłów chłonnych oraz tarczycy,
  • pomiaru ciśnienia tętniczego, masy ciała i wzrostu oraz obwodu pasa,
  • wyliczenia wskaźnika masy ciała (BMI),
  • oceny ryzyka sercowo-naczyniowego wg SCORE,
  • zaleca wykonanie odpowiednich dla wieku i sytuacji zdrowotnej badań oraz szczepień ochronnych,
• Regularne wykonywanie badania PSA oraz badań w kierunku raka jelita grubego,
• Obserwacja znamion na skórze,
• Regularne kontrole u lekarza dentysty,
• Profilaktyczne suplementowanie witaminy D ,
• Samobadanie jąder.

Sprawdź, jak prawidłowo badać jądra. Pobierz nasz materiał (PDF). 

Poza zaleceniami profilaktycznymi zawartymi w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem warto zwrócić uwagę na jeszcze 2 aspekty, których w oczywisty sposób nie łączy się z nowotworami. Są to stres oraz sen.

Stres

Związek rozwoju choroby nowotworowej ze stresem czy przeżyciem traumatycznych sytuacji, lękiem, depresją zauważono już w średniowieczu. Na przestrzeni lat pojawiło się kilka koncepcji próbujących tłumaczyć tę zależność. Wiązano to m.in. z posiadaniem osobowości typu C, która cechuje się hamowaniem uczuć, wycofywaniem się, wypieraniem emocji, skłonnością do depresji i pesymistycznym myśleniem.

Tymczasem mechanizm związku pomiędzy stresem, a zwiększonym zachorowaniem na nowotwory to czysta biologia. W czasie stresu wydzielane są hormony adrenalina i noradrenalina (tzw. katecholaminy) oraz kortyzol (glikokortykoid). Krótkotrwałe działanie tych  związków ma charakter mobilizujący, nie jest szkodliwe dla zdrowia i nie ma mocy wywołania nowotworu. W przypadku przedłużającego się napięcia i frustracji, hormony stresu zamiast wspomagać organizm wywierają na niego destrukcyjny wpływ. Ich działanie jest zdecydowanie dłuższe i silniejsze niż w sytuacji niestresowej. Im większe stężenie katecholamin, tym więcej uszkodzeń DNA i więcej komórek ulegających transformacji nowotworowej. Wysokie stężenie adrenaliny i noradrenaliny w organizmie powoduje skurcze naczyń krwionośnych, co prowadzi do ich niedotlenienia i rozwoju nowych, podporządkowanych komórkom nowotworowym. Konsekwencją tego jest postęp choroby nowotworowej i wzrost ryzyka przerzutów.    

Z kolei kortyzol przyczynia się do hamowania układu immunologicznego i zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Prawidłowo działający  układ immunologiczny przeszukuje organizm, identyfikuje komórki przednowotworowe i je eliminuje. Jeśli jednak obrona odpornościowa danej osoby jest słaba, „zbuntowane” komórki, które wymknęły się spod kontroli organizmu, mogą się bezkarnie mnożyć i formować w postać nowotworu.

W stresie niekontrolowanym skróceniu ulegają także telomery (odcinki DNA), które są kolejną przyczyną skrócenia długości życia.

Z dotychczasowych badań epidemiologicznych wynika, że stres może najsilniej korelować z rakiem jelita grubego, piersi, żołądka i przełyku. Oprócz związku z nowotworami stres nasila również astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POCHP). Badania potwierdzają także, że życie w ciągłym napięciu i pod presją wiąże się z postępującym upośledzeniem funkcji poznawczych – problemami z pamięcią, koncentracją, kojarzeniem. Zwiększa również ryzyko schorzeń sercowo-naczyniowych i problemów jelitowych.

Skutki długotrwałego, chronicznego stresu mogą być bardzo rozległe i dotyczyć zarówno sfery psychologicznej, jak i somatycznej. Zmiana naszych emocji na lepsze i większa kontrola nad nimi, przekłada się na lepsze działanie całego naszego organizmu, który staje się silniejszy. Przykładowe metody radzenia sobie ze stresem to wizualizacje, techniki rozluźniające, mindfulness, ćwiczenia oddechowe czy rozciągające.

Zapraszamy do wspólnych ćwiczeń razem z naszą fizjoterapeutką.

Więcej na temat snu przeczytasz tu: Stres, objawy, leczenie, skutki

Sen

Zdrowy sen jest jednym z podstawowych czynników wpływających na zdrowie. Choć niewielu z nas przywiązuje wagę do znaczenia snu dla zdrowia i funkcjonowania na co dzień, to osiągnięcia naukowe ostatnich lat udowadniają, że sen odgrywa ważną rolę dla naszego samopoczucia, radości z życia, sukcesów w nauce i pracy, odporności organizmu, a także dla ryzyka wielu chorób.

Podczas snu w mózgu i całym organizmie zachodzi wiele pożytecznych procesów jak np.:

• organizacja i zapisywanie informacji, pozbywanie się zbędnych „śmieci” z pamięci,
• reorganizacja i komunikacja pomiędzy komórkami nerwowymi,
• odpoczynek i odnowa większości tkanek i narządów całego ciała, a także produkcja pożytecznych amin i hormonów.

Odpowiednia regeneracja jest więc kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Brak snu negatywnie wpływa na kondycję psychiczną. Osoby niewyspane są bardziej nerwowe i łatwiej wpadają w irytację, a także charakteryzują się brakiem cierpliwości i szybciej poddają się stresowi. Niewyspanie negatywnie wpływa też na jasność umysłu, pamięć i zdolność uczenia się.

Dowody łączące sen z nowotworami nie są zbyt mocne i korelacja ta wymaga dalszych badań. Niemniej jednak istnieją mocne dowody naukowe, że niedobór snu wiąże się z przyrostem masy ciała, który jest czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów. Inne badania wykazują z kolei, że osoby, które śpią zbyt krótko, są bardziej narażone na cukrzycę typu 2. Według naukowców, niedostarczanie organizmowi wystarczającej ilości snu prowadzi do spadku wrażliwości tkanek na insulinę i w rezultacie do zwiększenia ryzyka rozwoju cukrzycy. Jednym z istotniejszych czynników podwyższających ryzyko rozwoju np. raka endometrium jest właśnie cukrzyca.  Stały niedobór snu może równie trwale uszkadzać układ odpornościowy, redukować poziom komórek odpornościowych NK (Natural Killer, odpowiadających za niszczenie komórek nowotworowych i zakażonych wirusami) i powodować objawy przewlekłego stanu zapalnego.

Rekomenduje się, aby dorosły człowiek na nocny wypoczynek poświęcał około 7-8 godzin. Pozwól swojemu organizmowi na regenerację. Zadbaj o regularny i dobry jakościowo sen.

Sprawdź, jak zadbać o higienę snu >>

Niestety istnieje wiele czynników, które mogą przeszkadzać w nocnym wypoczynku.  Należą do nich chociażby złe nawyki, jak późne posiłki, picie alkoholu lub kawy, brak ruchu, czy tak proste sprawy jak niedobrane miejsce i warunki do spania (wysoka temperatura w sypialni, niewygodne łóżko), itd.

Istotnym czynnikiem mogącym zaburzać sen jest również nadmiar światła niebieskiego emitowanego przez ekrany komputerów czy smartfonów, który zaburza wydzielanie melatoniny. W Medicover Optyk dostępne są okulary filtrujące nadmiar światłą tej długości. Optometryści dobierają odpowiednią korekcję oraz udzielają wskazówek jak dbać o higienę wzroku w cyfrowym świecie.

Innym częstym powodem zaburzeń snu jest chrapanie. Ma ono ogromny wpływ na jakość snu, samopoczucie w ciągu dnia i zdrowie. Zakłóca też sen rodziny chrapiącego. Może być również objawem bezdechu sennego. Chrapanie i bezdech trzeba leczyć. Specjaliści z kliniki laryngologicznej MML pomagają pozbyć się tych problemów na stałe.

• Dowiedz się więcej: jak pozbyć się chrapania >>

Podsumowanie

Zmiana trybu życia chroni nie tylko przed nowotworami. Z większości naukowych doniesień płyną wnioski, mówiące o tym, że właściwy styl życia, w tym odpowiednia dieta i aktywność fizyczna, unikanie palenia papierosów oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała przynosi niższe o 93%  ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II, zawału serca o 81% i udaru mózgu o 50% w porównaniu do osób, które nie przestrzegały ani jednej z wyżej wymienionych reguł.

Podobne analizy prowadzone w Norwegii czy Hiszpanii dowodzą, że niestosowanie się do podstawowych zasad profilaktyki nowotworowej, w tym również długości snu czy dbałości o dobrostan społeczny, skraca życie średnio o 12-14 lat.

Praktykowanie wszystkich wyżej wymienionych zaleceń zdecydowanie warunkuje naszą przyszłość w lepszym zdrowiu. Warto wziąć odpowiedzialność za własne zdrowie już dziś.

Wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych może przełożyć się na następujące korzyści dla populacji:

• poprawa świadomości zdrowotnej oraz stanu zdrowia populacji,
• obniżenie kosztów leczenia,
• ograniczenie liczby zachorowań i zgonów,
• zmniejszenie absencji chorobowej, a także liczby osób z powikłaniami chorób oraz trwałym inwalidztwem,
• wzrost odsetka wyleczeń,
• większa wykrywalność chorób we wczesnym stadium rozwoju
• mniejsze straty finansowe (zasiłki chorobowe, straty produkcyjne).