1. Jak działają witaminy B Complex?
  2. Spis witamin z grupy B
  3. Kiedy stosować preparaty B Complex?
  4. Dawkowanie i czas przyjmowania
  5. Przeciwwskazania do suplementacji witamin z grupy B
  6. Przedawkowanie i skutki uboczne witaminy B Complex

Jak działają witaminy B Complex?

Witaminy z grupy B wspierają funkcjonowanie organizmu w wielu aspektach. Wpływają na nasz poziom energii, przemianę materii, sprawność myślenia, a także zdrowie włosów, skóry i paznokci. Każda z nich pełni swoją własną rolę, jednak ich działanie często się uzupełnia. Wśród korzystnych właściwości witamin B Complex można wymienić:

  • obniżenie poziomu zmęczenia,
  • zachowanie metabolizmu energetycznego na odpowiednim poziomie,
  • utrzymanie odpowiedniego funkcjonowania układu odpornościowego,
  • prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
  • wsparcie sprawności umysłu,
  • wpływ na zdrowy wygląd i wzrost włosów i paznokci,
  • utrzymanie skóry w dobrej kondycji.

Ważną informacją jest, że żadnej z witamin z grupy B nie jesteśmy w stanie wytworzyć samodzielnie. Dlatego tak istotna jest zdrowa i prawidłowo zbilansowana dieta, która pozwoli na dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych wraz z pożywieniem.

Spis witamin z grupy B

Jakie są witaminy B Complex? W lekach i suplementach znajdują się najczęściej:

  • witamina B1 - tiamina,
  • witamina B2 – ryboflawina,
  • witamina B3 – niacyna (znana także jako witamina PP),
  • witamina B4 - cholina,
  • witamina B5 - kwas pantotenowy (pantoteinian wapnia)
  • witamina B6 - pirydoksyna,
  • witamina B7 – biotyna (nazywana również witaminą H),
  • witamina B8 – inozytol,
  • witamina B9 - kwas foliowy,
  • witamina B12 – kobalamina.

Tiamina (witamina B1) odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego i serca. Zapobiega pogorszeniu samopoczucia i pełni także inne ważne funkcje – np. reguluje gospodarkę wapniową w organizmie, przez co wpływa na prawidłowy rozwój kości. Sygnały, że brakuje nam wystarczających ilości witaminy B1 to trudności z koncentracją, pogorszenie pamięci, spadki nastroju i drażliwość.

Ryboflawina (witamina B2) bierze udział w przemianach metabolicznych białek, tłuszczy i węglowodanów. Wpływa na stan i funkcjonowanie błon śluzowych, skóry oraz nabłonka naczyń krwionośnych (wraz z witaminą A). Pełni ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i nerwowego. Ponadto wpływa na prawidłowe widzenie. Niedobór ryboflawiny objawia się poprzez pękanie warg (tworzenie zajadów), spadek ostrości wzroku lub nawet światłowstręt, stany zapalne śluzówki czy bezsenność.

Niacyna (witamina B3) jest bardzo istotna dla zapewnienia odpowiedniego funkcjonowania mózgu i obwodowego układu nerwowego. Obniża poziom złego cholesterolu LDL oraz triglicerydów i uczestniczy w syntezie insuliny, dzięki czemu redukuje nadmiar cukru. Ma wpływ także na inne hormony – odpowiada za syntezę tyroksyny, kortyzolu i hormonów płciowych. Oddziałuje na układ krwionośny poprawiając ukrwienie, rozszerzając naczynia krwionośne, a także bierze udział w powstawaniu czerwonych krwinek. Poprawia również stan włosów i skóry. Zbyt niski poziom niacyny może powodować bóle głowy, osłabienie i spadek koncentracji, przebarwienia skórne i zmiany trądzikowe, problemy ze snem, zaburzenia pracy układu nerwowego (jak niepokój i wybuchy złości), a także problemy żołądkowo-jelitowe.

Cholina (witamina B4) pełni bardzo istotną rolę w układzie nerwowym, a konkretnie w układzie przywspółczulnym (cholinergicznym), który reguluje odpoczynek organizmu i poprawę trawienia. Jest bowiem niezbędna do utworzenia acetylocholiny – jedynego neuroprzekaźnika układu przywspółczulnego. Ponadto jest elementem budującym neurony oraz wspomaga polepszenie pamięci. W procesie trawienia cholina uczestniczy w metabolizmie wszystkich 3 składników odżywczych. Szczególnie znany jest udział tej witaminy w przemianach i transporcie tłuszczu oraz cholesterolu. Dodatkowo witamina B4 również:

  • zapobiega hipercholesterolemii (odkładaniu się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych),
  • przyspiesza proces spalania tłuszczu w organizmie,
  • przeciwdziała otłuszczaniu wątroby.

Prawidłowa podaż witaminy B4 jest bardzo istotna, ponieważ jej niedobór niesie ryzyko bólów głowy, pojawienia się stanów lękowych czy nawet dolegliwości ze strony serca. Trzeba jednak uważać, by nie przekraczać zalecanych dawek do spożycia, ponieważ nadmiar choliny także może mieć konsekwencje zdrowotne.

Kwas pantotenowy (witamina B5 - pantoteinian wapnia) wpływa na utrzymanie odpowiedniego poziomu metabolizmu komórkowego, a w konsekwencji ułatwia redukcję zmęczenia i znużenia. Koenzym A, czyli aktywna postać kwasu pantotenowego, bierze udział w przemianach energetycznych. Uczestniczy także w syntezie hormonów steroidowych, witaminy D, cholesterolu oraz niektórych neuroprzekaźników. Pantoteinian wapnia powszechnie występuje w żywności, dlatego z reguły nie występują przypadki jego niedoboru.

Pirydoksyna (witamina B6) oddziałuje na organizm wspierając funkcjonowanie układów nerwowego i odpornościowego, prawidłową pracę serca oraz kurczenie mięśni. Pomaga utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi i jest niezbędna do wytworzenia hemoglobiny oraz dla prawidłowego przebiegu przemian węglowodanów i tłuszczów. Ponadto stanowi koenzym, czyli składnik niezbędny dla aktywności dla ponad 100 enzymów w organizmie. Witamina B6 wpływa również na stan skóry – wspiera leczenie jej zmian chorobowych, np. w przebiegu trądziku. Niedobór pirydoksyny występuje rzadko, jednak może mieć konsekwencje w postaci zmian w układzie nerwowym, zwiększonej potliwości, a nawet zwiększonego ryzyka powstawania kamieni nerkowych.

Biotyna (witamina B7 - witamina H) znana jest przede wszystkim ze swojego wpływu na włosy, skórę i paznokcie. Bierze bierze udział w procesie powstawania keratyny oraz różnicowania się komórek paznokci i włosów, dzięki czemu je wzmacnia. Ponadto chroni przed nadmiernym wypadaniem włosów. Jednakże biotyna wspomaga nie tylko piękny wygląd – jej rola w organizmie jest znacznie szersza, m.in:

  • wspiera funkcjonowanie układów odpornościowego i nerwowego,
  • wspomaga prawidłowy rozwój umysłowy oraz fizyczny,
  • jest koenzymem dla kilku enzymów, np. oddziałujących na trawienie tłuszczów i węglowodanów,
  • reguluje proces przemiany glukozy w wątrobie,
  • ułatwia utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi,
  • wpływa na pracę gruczołów potowych, a także szpiku czy erytrocytów.

Niedobór witaminy H w organizmie może objawiać się chorobami skórnymi, nadmiernym wypadaniem włosów, brwi i/lub rzęs, kruchymi paznokciami, pogorszeniem samopoczucia, zmęczeniem, problemami żołądkowo-jelitowymi.

Inozytol (witamina B8) wpływa na dobre samopoczucie i wydajność mózgu – zwiększa produkcję oraz wychwyt zwrotny serotoniny, a także wychwyt zwrotny innego neuroprzekaźnika, kwasu gamma-aminomasłowego. Ponadto ułatwia regenerację i prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Zbyt mała podaż inozytolu powoduje drażliwość, zdenerwowanie, niepokój czy nawet ataki paniki.

Kwas foliowy (witamina B9) jest niezwykle ważny w trakcie ciąży. Jego odpowiednia podaż u przyszłych mam pomaga zapobiegać wadom cewy nerwowej u płodu. Ponadto kwas foliowy wspomaga układ nerwowy i sercowy-naczyniowy oraz przeciwdziała anemii (niedokrwistości), ponieważ wspiera prawidłową produkcję czerwonych krwinek. Niedobór kwasu foliowego może skutkować rozwojem anemii lub miażdżycy.

Kobalamina (witamina B12) jest przede wszystkim niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układów nerwowego, krwionośnego oraz pokarmowego. Wpiera również wzrok i płodność. Objawy niedoboru witaminy B12 to np.: osłabienie, zmęczenie, drażliwość, zaburzenia pamięci, drętwienie kończyn, utrata apetytu, nudności, a u kobiet także zmiany w cyklu miesiączkowym.

Kiedy stosować preparaty B Complex?

Leki i suplementy z witaminami B Complex stosuje się przeważnie w stanach ich niedoboru lub w okresie, kiedy zapotrzebowanie na nie jest zwiększone. Do takich sytuacji zalicza się:

  • okres ciąży i karmienia piersią (będąc w ciąży lub karmiąc dziecko piersią pamiętaj, by zawsze skonsultować suplementacje oraz przyjmowanie leków ze swoim lekarzem),
  • zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego,
  • okres rekonwalescencji po chorobie,
  • wyniszczenie organizmu,
  • chorobę alkoholową.

Pomocniczo preparaty z witaminami z grupy B zaleca się m.in. przy:

  • chorobach skóry jak trądzik i czyraczność,
  • chorobach układu nerwowego.

 

Dawkowanie i czas stosowania

Zalecane dzienne dawkowanie witamin B zależy przede wszystkim od płci oraz wieku, ale również od stosowanych leków, ilości spożywanego alkoholu czy palenia tytoniu. Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia osoby dorosłe w Polsce powinny spożywać następujące dawki poszczególnych witamin, aby pokryć zapotrzebowanie na B complex:

Witamina

Dzienna norma spożycia dla mężczyn ⩾ 19 latDzienna norma spożycia dla kobiet ⩾ 19 lat
B11,3 mg*1,1 mg*
B21,3 mg*1,1 mg*
B316 mg*14 mg*
B4550 mg**425 mg**
B55 mg**5 mg**
B6

19-50 lat: 1,3 mg*

⩾ 51 lat: 1,7 mg*

19-50 lat: 1,3 mg*

 ⩾ 51 lat: 1,5 mg*

B730 µg**30 µg*
B9400 µg*400 µg*
B122,4 µg*2,4 µg*

*zalecane dzienne spożycie (RDA)
**wystarczające spożycie (AI)

Źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja, pod red. Jarosz M., Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012

Przeciwwskazania do suplementacji witamin z grupy B

Chcąc stosować suplementy lub leki B Complex należy przede wszystkim zwrócić uwagę na ich skład. Nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu stanowi podstawowe przeciwwskazanie do jego przyjmowania. Ostrożność powinny zachować również:

  • osoby z ciężką niewydolnością nerek,
  • osoby cierpiące na hiperkalcemię – nadmiar wapnia w organizmie,
  • kobiety ciężarne i karmiące piersią, jak w przypadku wszystkich preparatów.

Przedawkowanie i skutki uboczne witaminy B Complex

Witaminy B rozpuszczają się w wodzie i są stosunkowo szybko usuwane z organizmu, dlatego też ich przedawkowanie przy prawidłowym stosowaniu jest mało prawdopodobne. Niemniej jednak zażywanie dawek większych od zalecanych może spowodować pewne działania niepożądane. Nadmiar witaminy B4 (choliny) sygnalizuje się poprzez obniżenie ciśnienia, wzmożoną potliwość, mdłości i biegunkę. zbyt duża ilość witaminy B6 (pirydoksyny) może powodować bóle głowy i zaburzenia nastroju. Nadmiar witaminy B9 (kwasu foliowego) w organizmie charakteryzują wzdęcia i nudności, spadek apetytu oraz bezsenność i rozdrażnienie. Z kolei zbyt wysoka podaż witaminy B12 (kobalaminy) może skutkować pojawieniem się stanów uczuleniowych i wykwitów na skórze.

Uwaga! Suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety. Dla zachowania zdrowia ważne jest stosowanie zbilansowanej diety i prowadzenie zdrowego stylu życia.