Tyroksyna to hormon produkowany przez tarczycę. Badanie FT4 diagnozuje, m.in. niedoczynność tarczycy.

Badanie FT4, czyli tyroksyna, jest jednym z hormonów produkowanych przez tarczycę. Razem z FT3 i TSH pozwala uzyskać informacje na temat czynności tego gruczołu. Pomaga zdiagnozować choroby tarczycy, m.in. niedoczynność (obniżony poziom) lub nadczynność tarczycy (wysoki poziom). To, ile zapłacimy za badanie poziomu tyroksyny, zależy od lokalizacji placówki. Sprawdź przykładowe ceny.


Spis treści:

  1. Co to jest FT4?
  2. Wskazania do badania FT4
  3. Jak się przygotować do badania FT4?
  4. Norma FT4

Co to jest FT4?

FT4 to badanie polegające na ocenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny. W tarczycy wytwarzana jest tyroksyna (T4), a tzw. wolna tyroksyna (FT4) stanowi jej aktywną część, która nie jest związana z białkami nośnikowymi.

Oznaczanie samego poziomu FT4 nie ma większych korzyści medycznych, ponieważ mówi nam o całkowitej ilości hormonów tarczycy, które w ponad 99 proc. związane są z białkami krwi, przez co są nieaktywne. Całkowite stężenie zależy zatem od wahań stężenia osoczowych białek wiążących. Stężenie białek może być uzależnione od wielu czynników dodatkowych, co mogłoby dawać nieprawidłowe wyniki.

Dlatego w celach diagnostycznych oznacza się stężenie FT4, ponieważ do tkanek docelowych mogą przechodzić tylko hormony wolne i to ich stężenie ma decydujący wpływ na komórki.

Funkcja FT4 w organizmie

Samo T4 pełni w zasadzie funkcję prohormonu, potrzebnego do wytworzenia wolnej tyroksyny (FT4). Należy pamiętać, że wydzielanie hormonów tarczycy, w tym także tyroksyny, uzależnione jest od TSH, hormonu wytwarzanego przez przysadkę mózgową, pełniącego funkcję regulacyjną. Zależność między nimi jest na tyle silna, że w praktyce interpretacja stanu tarczycy prowadzona jest na podstawie badania obu hormonów jednocześnie. Z tym że badanie TSH jest wykonywane w pierwszej kolejności. Przyczyn nieprawidłowości jest wiele.

Kiedy należy wykonać badanie FT4?

Badanie FT4 zlecane jest najczęściej przez lekarza endokrynologa i pozwala na ocenę stanu czynnościowego tarczycy. Wykorzystywane jest w diagnostyce oraz monitorowaniu chorób tarczycy, w szczególności nadczynności i niedoczynności. Decyzja o badaniu FT4 podejmowana jest często na podstawie przeprowadzonego wywiadu chorobowego.

U pacjentów, u których występują dość charakterystyczne objawy nadczynności lub niedoczynności tarczycy, badanie FT4 jest wykonywane razem z badaniem oceniającym stężenie TSH.

Wśród objawów, które najczęściej skłaniają lekarzy do skontrolowania funkcjonowania tarczycy wymienia się:

  • spowolnienie czynności życiowych,
  • zmęczenie,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • uczucie ciągłego zimna,
  • sucha skóra,
  • senność lub bezsenność,
  • nagła utrata masy ciała,
  • problemy z metabolizmem (zarówno chudnięcie, jak i otyłość).

Jeśli masz powyższe objawy, sprawdź, czy tarczyca działa prawidłowo.

Jak się przygotować do badania FT4?

Do badania FT4 nie trzeba się przygotowywać w sposób szczególny, jeśli analizować podstawowe zalecenia takie jak wysiłek fizyczny, stres. Na badanie należy jednak zgłosić się na czczo, w godzinach porannych. Ponieważ niektóre leki mogą wpłynąć na wynik badania, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach.

Badanie poziomu FT4 polega na pobraniu krwi (zazwyczaj z żyły łokciowej), a wynik badania dostępny jest zwykle w ciągu jednego dnia roboczego.

Badania hormonu tarczycy FT4 nie powinno się wykonywać np. u pacjentów, którzy są w trakcie leczenia heparyną oraz kilka dni po zakończeniu leczenia. Badanie FT4 powinno być każdorazowo oznaczane razem z TSH. Interpretacja wyniku powinna należeć do lekarza.

Norma FT4 – interpretacja wyników

Interpretacja wartości przy badaniu FT4 uznawanych za prawidłowe nie należy do kwestii prostych. Laboratoria podają swoje wartości referencyjne, które wynikają m.in. z użytej metody badania. Orientacyjne wyniki powinny mieścić się w przedziale 10–35 pmol/l (8–28 ng/l). Jednocześnie należy zaznaczyć, że ocena wyłącznie wskaźnika wolnej frakcji tyroksyny jest błędem, gdyż zawsze należy go analizować przez pryzmat przynajmniej wyniku TSH.

Interpretacji wyników FT4 powinien dokonywać lekarz, gdyż stosunek stężenia FT4 i TSH charakteryzuje się czasową i osobniczą zmiennością. Zależy w dużym stopniu od czynności ośrodkowego układu nerwowego, a to oznacza, że wskazać można wiele czynników, które mają wpływ na wyniki i ich interpretację.

Niskie FT4

Obniżone stężenie FT4 (interpretowany zawsze w połączeniu z wynikiem TSH) świadczyć może m.in.

  • chorobach autoimmunologicznych (niedoczynność tarczycy, choroba Hashimoto); 
  • zapaleniu tarczycy; 
  • chorobach przysadki mózgowej;
  • występowaniu ostrych chorób przewlekłych niezwiązanych z tarczycą; 
  • działaniem niektórych leków.

Niskie FT4 może świadczyć o niedoczynności tarczycy.

Wysoki poziom FT4

Natomiast zbyt wysoki poziom FT4 może być spowodowany m.in.: 

  • nadczynnością tarczycy,
  • chorobą Gravesa-Basedowa,
  • wczesnymi stadiami choroby Hashimoto, 
  • wolem guzkowym toksycznym,
  • podostrym zapaleniem tarczycy,
  • leczeniem dużymi dawkami tyroksyny, jodem, heparyną.

Ciąża może również wpływać na podwyższone stężenie FT4.

Czytaj więcej:

Powiązane badania: