Mocznik jest produktem, który powstaje jako produkt końcowy procesu przemiany białek w organizmie. Oznaczanie jego stężenia w surowicy krwi pozwala na ocenę funkcjonowania nerek. Wytwarzany jest przede wszystkim w wątrobie w procesie nazywanym cyklem mocznikowym, jako organiczny związek chemiczny wydalany jest z organizmu z potem oraz przede wszystkim z moczem. Wyjaśniamy, jak bada się związek oraz jak interpretować wynik.

Mocznik jest końcowym produktem przemian białkowych. Daje informacje o pracy nerek.

Spis treści: 

  1. Co wykrywa badanie poziomu mocznika we krwi?
  2. Jak się przygotować do badania mocznika w surowicy?
  3. Podwyższony poziom mocznika we krwi
  4. Niskie stężenie mocznika w surowicy krwi
  5. Gdzie wykonać badanie mocznika?

Co wykrywa badanie poziomu mocznika we krwi?

Mocznik, jako finalny produkt przemiany białkowej, zbudowany jest z amoniaku oraz dwutlenku węgla. W cyklu mocznikowym dochodzi do rozpadu białek do aminokwasów, które następnie rozkładają się na ketokwasy oraz amoniak, który jest toksyczny dla organizmu. Następnie jony amonowe są transportowane do wątroby, gdzie są przekształcane w mniej toksyczny mocznik. Jest on transportowany z krwią do nerek, gdzie po przefiltrowaniu zostaje usunięty z organizmu wraz z moczem. Niewielka jego ilość wydalana jest z potem (10 proc.).

Badanie wykonywane jest u pacjentów, u których konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki w związku z podejrzeniem nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek.

Stężenie zależy od ich czynności, diety pacjenta, podaży białka w diecie oraz stanu nawodnienia. Wskazuje się, że wpływ na nie ma wydalanie oraz resorpcja nerkowa, a także rozkład białek endogennych organizmu i synteza białek w wątrobie.

Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza przede wszystkim wtedy, gdy u pacjenta zaobserwowano występowanie objawów, które mogą świadczyć o nieprawidłowej czynności nerek. Oprócz tego oznaczenie stosuje się w przypadku diagnostyki w kierunku nadmiaru związków azotowych w organizmie pacjenta wiele charakterystycznych symptomów, takich jak: wzmożona senność, wymioty, zaburzenia świadomości, nadmierne zmęczenie, zaburzenia krzepliwości krwi czy świąd skóry.

Badany jest również u pacjentów, u których na skutek uszkodzenia lub chorób nerek konieczne jest wykonywanie hemodializy. Wówczas na podstawie wyniku oceniana jest skuteczność terapii.

W praktyce bardzo często sprawdzany jest jednocześnie ze stężeniem kreatyniny, ponieważ samo badanie mocznika jest mniej wiarygodne.

Badanie wykorzystywane jest także do wykrywania chorób wątroby, niewydolności serca, krwawień z przewodu pokarmowego czy chorób metabolicznych.

Objawy wysokiego mocznika.

Jak się przygotować do badania mocznika w surowicy?

Badanie wykonywane jest z próbki krwi pobranej od pacjenta. Zaleca się, aby krew pobierana była w godzinach porannych.

Warto 2‒3 doby przed badaniem laboratoryjnym zrezygnować z picia alkoholu. Ograniczenia dotyczą także kawy i herbaty, której nie powinno spożywać się do 12 godzin przed badaniem. W miarę możliwości należy także unikać stresu.

Na czczoW godzinach porannychSzczególne wymagania
TAKTAKNIE

Do badania należy przystąpić na czczo, tj. zachować co najmniej 12-godzinny okres bez posiłku przed pobraniem krwi. Przed badaniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody, jednak nie więcej niż szklankę. U osób przyjmujących na stałe leki konieczne jest ustalenie z lekarzem, czy leki należy przyjąć o zwykłej porze czy dopiero po pobraniu krwi do badania. Od momentu przybycia do laboratorium do chwili pobrania krwi powinien upłynąć okres około 15 minut, podczas których pacjent będzie pozostawał w spoczynku. Nawet niewielka aktywność (np. wejście po schodach) może wpływać na wynik badania.

Sprawdź internistów na terenie Warszawy, Krakowa, Wrocławia lub Gdyni

Podwyższony poziom mocznika we krwi

Zakres referencyjny oznaczający prawidłowy wynik określany jest przez laboratorium i podawany wraz z wynikiem. Przyjmuje się, że prawidłowy wynik powinien zawierać się w przedziale od 2,5 do 6,7 mmol/l. Rozbieżności w wartościach referencyjnych wynikają z metody wykonania badania i sprzętu stosowanych przez dane laboratorium.

Wynik badania interpretowany jest na podstawie przedziałów referencyjnych, jednak analizę wyniku należy pozostawić lekarzowi, który uwzględni wszystkie czynniki mogące mieć wpływ na uzyskane wartości. Interpretacja powinna uwzględniać informacje zebrane podczas wywiadu lekarskiego.

Poziom mocznika dzieci

W przypadku dzieci przyjmuje wartości niższe niż u osób dorosłych, co wynika z faktu, że u dzieci przeważają procesy anaboliczne. Stan ten związany jest z faktem wzrostu organizmu - tkanek oraz narządów.

W dzieciństwie wzrost masy ciała, mięśni czy rozrost szkieletu jest bardzo intensywny, a budowa tkanek to proces długotrwały, wymagający licznych przemian i energii. Białka dostarczane m.in. w diecie wykorzystywane są do budowy tkanek i ich wzrostu. Dlatego też w przypadku dzieci niższy poziom jest zazwyczaj zjawiskiem naturalnym.

Mimo tego warto zasięgnąć opinii lekarza, szczególnie jeśli u dziecka występują niepokojące objawy. Konsultacja ze specjalistą pozwoli uzyskać pewność, że obniżona wartość jest stanem fizjologicznym i nie wiąże się z żadnym stanem chorobowym.

Co oznacza wysokie stężenie mocznika

Zbyt wysoki poziom świadczyć może o nieprawidłowym funkcjonowaniu nerek, ale także o wielu innych problemach zdrowotnych. Za wysokie wartości obserwowane są m.in. u pacjentów odwodnionych. Ponadto poziom pozostaje podwyższony również w przypadku występowania:

  • rozległych oparzeń,
  • krwawień do przewodu pokarmowego,
  • upośledzenia wydalania przez nerki,
  • niewydolności nerek, o charakterze ostrym lub przewlekłym,
  • pozanerkowej niewydolności nerek,
  • chorób nowotworowych oraz przyjmowania chemioterapii.

Problemy z parametrami dotyczącymi tego związku obserwowane są również u osób, których dieta charakteryzuje się wysoką zawartością białka. Zbyt wysoki poziom tego związku może być także efektem urazu lub przyjmowania niektórych leków, w tym sterydów.

Podwyższony wskaźnik obserwowany jest także u pacjentów, u których wystąpił skąpomocz lub całkowity brak moczu. Warto zauważyć, że wysoki poziom związku w organizmie może dawać wiele dodatkowych objawów, jak np. krew w moczu, ból podczas mikcji, uczucie przemęczenia oraz problemy ze snem, drętwienie kończyn, skurcze mięśni, uporczywe swędzenie skóry czy podwyższone ciśnienie tętnicze.

Wysoki poziom w badanej próbce krwi może być efektem nadczynności tarczycy.

Pilnie skontaktować się z lekarzem powinny osoby, u których - poza nieprawidłowym wynikiem -występują także objawy chorobowe, jak: wysoka gorączka, ból, wymioty lub biegunka czy zaburzenia w oddawaniu moczu.

Obniżanie stężenia zawsze wymaga leczenia przyczynowego. Niezbędne jest określenie przyczyny nieprawidłowości oraz zastosowania odpowiedniej terapii.

Wpływ diety

Bez względu na przyczynę problemu zaleca się, aby pacjenci przywiązywali dużą wagę do diety. Należy to jednak skonsultować z lekarzem. U pacjentów ze zbyt wysokim poziomem związku konieczne może być ograniczenie ilości białka w diecie. Dużą uwagę należy zwrócić na produkty, takie jak mięso i wędliny, a także ryby, nabiał oraz rośliny strączkowe. Należy pamiętać, że nawet pomimo wysokiego stężenia nie można całkowicie wyeliminować białka z diety.

Niskie stężenie mocznika w surowicy krwi

Zbyt niski poziom również powinien wzbudzać niepokój i konieczność konsultacji wyniku z lekarzem. Obniżone stężenie świadczyć może m.in. o wzmożonym oddawaniu moczu, który towarzyszy niektórym chorobom, jak poliurii (wielomoczu).

Gdzie wykonać badanie mocznika?

Sprawdź adres, gdzie zrobić test i znajdź placówkę w jednej z poniższych lokalizacji: