Choroba wieńcowa - sprawdź objawy

Serce jest jednym z najważniejszych narządów ciała człowieka. W związku z faktem, iż pracuje ono przez całe nasze życie, do utrzymania swojej prawidłowej funkcji wymaga ciągłego dostarczania dużej ilości tlenu i substancji odżywczych.
Co to jest choroba wieńcowa?

Choroba wieńcowa i naczynia wieńcowe

Naczynia krwionośne, zaopatrujące serce w bogatą w tlen i składniki odżywcze krew, nazywamy naczyniami wieńcowymi. U niektórych osób, na skutek odkładania się złogów cholesterolu, powstają blaszki miażdżycowe, które zwężają światło naczyń wieńcowych i upośledzają dopływ ważnych substancji do serca. Niedostateczne zaopatrzenie komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze wywołuje objawy choroby wieńcowej, nazywanej również chorobą niedokrwienną serca, dławicą piersiową lub dusznicą bolesną. Całkowita blokada tętnicy wieńcowej powoduje powstanie zawału serca, który może zakończyć się zgonem.

Objawy choroby wieńcowej występują u 6 na 1000 Polaków i 2 na 1000 Polek. Częstość występowania dławicy gwałtownie rośnie z wiekiem u obojga płci, zaobserwowano również, iż częściej chorują mieszkańcy dużych miast.

Objawy choroby wieńcowej

Ból w klatce piersiowej

Najbardziej typowym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej. Chory odczuwa ból za mostkiem, który może promieniować do szyi, żuchwy, nadbrzusza lub ramion. Ma on charakter ucisku, dławienia, gniecenia, pieczenia lub rozrywania. Charakterystyczne dla choroby wieńcowej jest to, iż ból jest wywoływany przez wysiłek fizyczny, stres, zimne powietrze, zjedzenie posiłku, natomiast ustępuje w spoczynku. Zwykle trwa kilka minut i nie zmienia się w zależności od pozycji ciała czy fazy oddychania.

Osoby z niewielkim zwężeniem tętnic wieńcowych mogą żyć normalnie, ból pojawia się u nich wyłącznie przy nasilonym, nagłym lub przedłużonym wysiłku fizycznym. U chorych z bardziej zaawansowanymi zmianami ból pojawia się stosunkowo szybko, na przykład po kilku minutach spaceru, czy po wejściu schodami na jedno piętro. U osób z masywnymi zwężeniami w naczyniach wieńcowych ból może występować już w spoczynku.

Inne objawy choroby wieńcowej

Inne objawy zwężenia tętnic wieńcowych to:

  • uczucie duszności,
  • łatwe męczenie się,
  • omdlenia,
  • nudności i wymioty.

Choroba ta jest bardzo podstępna, ponieważ zwykłe badanie lekarskie nie wykryje swoistych dla niej objawów. Może natomiast ujawnić schorzenia towarzyszące, przede wszystkim objawy miażdżycy innych tętnic, zwiększające prawdopodobieństwo występowania choroby wieńcowej.

Czynniki ryzyka choroby wieńcowej

Dotychczas zidentyfikowano wiele czynników ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej. Na niektóre z nich nie mamy wpływu. Wiadomo, iż choroba wieńcowa częściej rozwija się u mężczyzn. Częstość jej występowania również rośnie z wiekiem. Predyspozycje genetyczne także odgrywają istotną rolę.

Istnieje jednakże wiele tak zwanych modyfikowalnych czynników, które znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy, a w konsekwencji choroby wieńcowej, którym możemy zapobiegać, a jeśli już się pojawią, skutecznie je leczyć.

Jednym z najważniejszych jest zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi, które przyspiesza progresję zmian miażdżycowych i nasila niedokrwienie mięśnia sercowego.

Prawidłowe ciśnienie tętnicze, mierzone w domu, nie powinno przekraczać wartości 135/85 mmHg, a w gabinecie lekarskim 140/90mmHg, dla osób ze współistniejącymi chorobami, na przykład cukrzycą czy chorobą nerek, powinno być jeszcze niższe, do 130/80 mmHg. Chorobie wieńcowej sprzyjają również zaburzenia gospodarki lipidowej.

Bardzo istotnym czynnikiem, przyspieszającym rozwój miażdżycy, nie tylko w tętnicach wieńcowych, ale we wszystkich naczyniach organizmu, jest palenie papierosów. Pozostawanie w tym nałogu przez osoby, u których zdiagnozowano zmiany miażdżycowe, sprawia, że nawet ścisłe stosowanie się do wszystkich zaleceń lekarskich przynosi zdecydowanie mniejsze korzyści, niż w przypadku rzucenia palenia.

Rozwojowi choroby niedokrwiennej serca sprzyjają również: nadużywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna, narażenie na stres oraz wysoki poziom cukru we krwi.

Diagnostyka choroby wieńcowej

W zdiagnozowaniu choroby wieńcowej pomóc może wykonanie dodatkowych badań. Badania laboratoryjne mogą wykazać zbyt wysoki poziom „złego” cholesterolu czy podwyższony poziom cukru we krwi, będące czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy.

Przydatnym badaniem jest elektrokardiogram (EKG), którego wykonanie w czasie bólu w klatce piersiowej może ujawnić cechy niedokrwienia mięśnia sercowego.

Podstawowym badaniem u chorych na chorobę wieńcową jest elektrokardiograficzna próba wysiłkowa (test wysiłkowy). Podczas testu wysiłkowego jeździ się na rowerku lub chodzi po bieżni z podpiętymi elektrodami EKG. Wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie serca na krew. Ten test pomaga lekarzom ustalić, czy serce otrzymuje wystarczającą ilość krwi. Osobom, które nie są w stanie jeździć rowerkiem lub chodzić po bieżni, podaje się specjalne leki, sprawiające, że serce pracuje szybciej, i jednocześnie wykonuje badanie echokardiograficzne.

Badanie echokardiograficzne, potocznie zwane echem serca, umożliwia zobrazowanie bijącego serca na ekranie aparatu. Może ono ujawnić inne niż miażdżyca naczyń wieńcowych choroby wywołujące ból dławicowy (np. przerost mięśnia serca czy wady zastawkowe), a także pokazuje trwałe zmiany, widoczne w sercu po przebytym zawale.

Badaniem inwazyjnym, stosowanym w celu bezpośredniego obrazowania stanu naczyń wieńcowych, jest koronarografia, podczas której lekarz wprowadza cienką rurkę do nakłutego wcześniej naczynia krwionośnego w pachwinie lub w nadgarstku i przemieszcza ją wewnątrz naczynia w kierunku serca. Następnie podaje kontrast do krwi wpływającej do naczyń wieńcowych. Po podaniu kontrastu za pomocą promieni X obrazuje, czy przepływ przez naczynia wieńcowe jest prawidłowy, czy też są one zwężone.

Leczenie choroby wieńcowej

Leczenie choroby wieńcowej jest bardzo ważne, gdyż nie tylko powoduje ustąpienie przykrych dolegliwości, ale hamuje postęp choroby oraz zapobiega tak poważnym następstwom miażdżycy, jak zawał serca czy udar mózgu, i tym samym wydłuża życie.

W leczeniu bardzo ważna jest współpraca lekarza i pacjenta. Lekarz zleca modyfikację stylu życia oraz odpowiednie leki, natomiast chory powinien ściśle stosować się do zaleceń dotyczących ich przyjmowania oraz – przez rzucenie palenia, wprowadzenie właściwych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej – starać się zahamować postęp choroby.

Jednym z najważniejszych zaleceń jest zmniejszenie masy ciała – utrata 1 nadmiernego kilograma powoduje zmniejszenie ciśnienia o około 1-2 mmHg, sprzyja normalizacji poziomu cholesterolu oraz cukru we krwi. Jedynym skutecznym sposobem redukcji masy ciała jest zmniejszenie ilości dostarczanych z pożywieniem kalorii i jednoczesne zwiększenie aktywności fizycznej. Osobom z nadciśnieniem tętniczym poleca się dietę DASH, w której spożywa się posiłki o niskiej zawartości tłuszczów zwierzęcych i cholesterolu oraz dużo warzyw i owoców, produktów zawierających błonnik oraz nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (ryby, oliwa z oliwek).

Należy pomyśleć o zmniejszeniu spożycia soli w codziennej diecie do 1 łyżeczki soli kuchennej na dobę. Można to osiągnąć przez zaprzestanie dosalania posiłków na talerzu, rezygnację z produktów zawierających dużą ilość soli, np.: chipsów, dań w proszku, żywności konserwowanej czy peklowanej. Sól kuchenną należy zastąpić substytutami soli, zawierającymi, zamiast sodu – potas lub magnez, a najlepiej innymi przyprawami i ziołami.

Korzystne dla serca jest spożywanie produktów zawierających dużo potasu i magnezu – polecane są ziemniaki, brokuły, banany i pomidory. Należy też ograniczyć picie alkoholu oraz rzucić palenie.

Ważne jest zwiększenie aktywności fizycznej. Najbardziej polecany jest regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny, kilka razy w tygodniu przez przynajmniej 30 minut dziennie (np.: szybki spacer, jazda na rowerze, pływanie, bieganie, taniec, narty – biegówki, aerobik w wodzie).

Każdy powinien wypracować sobie swój własny sposób na walkę ze stresem: pomocny może być wysiłek fizyczny, spacer, hobby, muzyka, rozmowa z bliską osobą, joga czy techniki relaksacyjne.

Leki stosowane w chorobie wieńcowej to między innymi leki zmniejszające progresję choroby, preparaty służące leczeniu chorób współistniejących, przyspieszających rozwój miażdżycy (jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia czy cukrzyca) oraz leki zmniejszające ryzyko ostrego niedokrwienia mięśnia serca (jak np. aspiryna).

Jeśli koronarografia w naczyniach wieńcowych stwierdzi obecność blaszek miażdżycowych, istotnie zaburzających przepływ krwi, wykonuje się zabieg poszerzenia chorych naczyń, czyli tak zwaną przezskórną wewnątrznaczyniową angioplastykę wieńcową za pomocą balonu na cewniku, wprowadzonego do tętnicy wieńcowej. Równocześnie do naczynia, w celu poszerzenia światła i utrzymania jego drożności, zwykle wszczepia się również stent.

U pacjentów z bardzo nasilonymi, mnogimi zwężeniami w naczyniach wieńcowych wykonuje się kardiochirurgiczny zabieg wszczepienia pomostów aortalno-wieńcowych, zwanych by-passami. Polega on na wytworzeniu sztucznych połączeń między aortą a tętnicami wieńcowymi, które omijają zwężone miejsca, efektem czego jest poprawa zaopatrzenia w krew niedokrwionej części mięśnia sercowego.

Cholesterol a choroba wieńcowa

Cholesterol jest substancją znajdującą się we krwi, która, w odpowiedniej ilości, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jeśli jednak ilość cholesterolu we krwi jest zbyt duża, wzrasta ryzyko wystąpienia poważnych komplikacji zdrowotnych.

Wykonując proste badanie krwi, można oznaczyć poziom cholesterolu. Jest to tzw. cholesterol całkowity. Można również oznaczyć poszczególne składowe cholesterolu, m.in. LDL (tak zwany „zły” cholesterol, którego nadmiar przyspiesza rozwój blaszek miażdżycowych, zwiększa ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu) i HDL („dobry” cholesterol; warto mieć go więcej, gdyż obniża on ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu).

Wysoki cholesterol, wraz z dodatkowymi czynnikami ryzyka, znacznie zwiększa szansę na zachorowanie na chorobę niedokrwienną serca czy udar mózgu. Aby obniżyć ilość „złego” cholesterolu, należy przede wszystkim zrzucić zbędne kilogramy, co można osiągnąć przez odpowiednią dietę i ćwiczenia fizyczne.

Do oceny występowania nadwagi lub otyłości można posłużyć się indeksem masy ciała (BMI), który wylicza się ze wzoru: BMI (kg/m2) = zmierzona masa ciała (kg) / wzrost (m)2. Wartość BMI większa lub równa 25 kg/m2 wskazuje na nadwagę, a większa lub równa 30 kg/m2 na otyłość.

W diecie obniżającej ilość „złego” cholesterolu i obniżającej masę ciała ważne jest unikanie czerwonego mięsa, masła, smażonych potraw, tłustych serów. Badania udowodniły korzystny wpływ margaryn, zawierających sterole roślinne, w redukcji poziomu „złego” cholesterolu LDL. Często konieczne jest, poza właściwym odżywianiem się, zażywanie przepisanych przez lekarza preparatów, obniżających ilość cholesterolu we krwi.

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 10.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 14.06.2022