Ludzkie ciało to najbardziej złożony organizm na całej ziemi. Składa się na niego zdumiewająca sieć połączeń, współgrających ze sobą harmonijnie układów i narządów, które wzajemnie się uzupełniają. Ta świadomość jest ważna, kiedy poszukuje się źródła różnego rodzaju dolegliwości bólowych. Nierzadko zdarza się, że choć odczuwamy ból w konkretnym miejscu, jego przyczyna znajduje się zupełnie gdzieś indziej. Takie sytuacje zdarzają się także w stomatologii. Na przykład dysfunkcje stawów skroniowo - żuchwowych mogą być konsekwencją zgrzytania lub zaciskania zębów, czyli bruksizmu. Jakie są objawy takich zaburzeń i gdzie zwrócić się o pomoc?

Czym jest rehabilitacja stomatologiczna?

Fizjoterapia stomatologiczna to forma terapii manualnej, której celem jest relaksacja okolic narządu żucia - normalizacja napięcia mięśni zewnątrz i wewnątrz ust oraz przywrócenie prawidłowej, fizjologicznej ruchomości w obrębie stawów skroniowo - żuchwowych. Fizjoterapeuta stomatologiczny nie ogranicza jednak swoich działań tylko do żuchwy i szczęki, często konieczna jest także rehabilitacja w obrębie całej głowy, kręgosłupa, miednicy, a nawet całego ciała. Postawa całego ciała ma wpływ na napięcie w obrębie żuchwy, a co za tym idzie, na stan naszych zębów. Rehabilitacja stomatologiczna uzupełnia także leczenie ortodontyczne czy protetyczne, by przywrócić narządowi żucia pełną sprawność.

Jak wygląda wizyta u fizjoterapeuty stomatologicznego?

Podczas pierwszej konsultacji jest przeprowadzone dokładne badanie polegające na zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu testów klinicznych. Dzięki temu ustalane jest rozpoznanie oraz plan dalszego leczenia.

By rozluźnić napięcie mięśni, specjalista ma do dyspozycji szereg zabiegów. Kompleksowe leczenie opiera się na terapii manualnej, czyli uciskowej mobilizacji tkanek miękkich, stawów czy krążka stawowego. W pracy z pacjentem nierzadko wykorzystuje się także kinesiotaping, czyli działanie przeciwbólowe i rozluźniające za pomocą taśm. Dobre efekty przynosi także fizykoterapia, podczas której ciało pacjenta stymulowane może być m.in. delikatnym prądem, polem magnetycznym, laserem czy temperaturą.

Praca ze specjalistą w jego gabinecie to ważny element terapii, ale nie mniejsze znaczenie mają ćwiczenia samodzielnie wykonywane w domu. Każda konsultacja zawiera także instruktaż, w jaki sposób rehabilitować swoje mięśnie w domowym zaciszu. Taki automasaż, w zależności od zaleconych ćwiczeń, wykonywać można po prostu palcami, rękami lub na przykład przy użyciu kauczukowej piłeczki, której sprężysta struktura skutecznie rozmasowuje mięśnie.
Autoterapia jest dostosowana indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Symptomy dysfunkcji skroniowo - żuchwowych

Wady w postawie, zaburzenia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych czy zbyt napięte mięśnie głowy i szyi mogą przejawiać się takimi dolegliwościami jak:

  • bóle głowy, szyi;
  • bóle głowy o charakterze migrenowym;
  • nadwrażliwość zębów;
  • trzaski, przeskoki w stawach skroniowo - żuchwowych i ograniczona ich ruchomość;
  • szczękościsk;
  • ból skroni i szczęki i żuchwy;
  • ból “zdrowych” zębów;
  • ból odczuwany za gałką oczną;
  • szumy, piski i bóle uszne;
  • zaburzenia połykania - uczucie guli w gardle;
  • ból i stany zapalne uszu.

W przypadku, gdy występują tego typu objawy, szukając źródła dolegliwości, warto skonsultować się nie tylko z lekarzem rodzinnym czy neurologiem, ale także ze stomatologiem. Ten ostatni może z kolei zalecić spotkanie z fizjoterapeutą stomatologicznym. Może okazać się, że dopiero praca manualna przyniesie ukojenie, a dokuczliwe objawy ustąpią.

Z konsultacją u specjalisty nie warto zwlekać, ponieważ zaburzenia układu ruchowego narządu żucia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych - dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, wad zgryzu, wad rozwojowych twarzy, zaburzeń w obrębie czaszki, problemów z przeżuwaniem pokarmów czy wreszcie do ścierania się zębów.

Coraz częściej pomocy potrzebują pacjenci po nieudanym leczeniu ortodontycznym czy protetycznym, które doprowadza w konsekwencji do zaburzeń skroniowo - żuchwowych.

Leczenie bruksizmu a fizjoterapia stomatologiczna

Bruksizm to zjawisko nieświadomego, patologicznego zaciskania i zgrzytania zębami. Może mieć miejsce nie tylko nocą, podczas snu, ale także w dzień. Parafunkcja ta występuje w społeczeństwie coraz częściej, a jako jej przyczyny wymienia się wady zgryzu, braki zębowe, refluks czy... stres. Wysoki poziom stresu powoduje napinanie ciała, zamkniętą pozycję ciała, co przekłada się na wzmożone napięcie mięśniowe i rozwój różnego rodzaju dysfunkcji, a w ich efekcie także bólu.

By uniknąć ścierania się zębów, co jest poważnym zagrożeniem dla uśmiechu, warto skonsultować się z fizjoterapeutą stomatologicznym. W przeciwnym razie narażone na ścieranie zęby mają większą podatność na próchnicę czy powodującą dyskomfort nadwrażliwość. Znacząco u osób dotkniętych bruksizmem spada też estetyka uśmiechu. Na szczęście we współpracy stomatologa, specjalisty fizjoterapii i psychologa można zapobiec tego typu skutkom.

Fizjoterapia stomatologiczna w postaci masaży, treningu prawidłowego oddechu i technik relaksacyjnych skutecznie przynosi ulgę napiętym mięśniom. W leczeniu bruksizmu dobrymi efektami skutkuje podejście holistyczne, czyli jednoczesne rozwiązanie źródła problemu na różnych płaszczyznach. Duże znaczenie ma na przykład korzystanie z psychoterapii, która zredukuje przyczyny stresu, niezbędne bywa też leczenie dentystyczne w postaci na przykład szyn zgryzowych. Dopiero wyeliminowanie wszystkich możliwych źródeł problemu pozwoli przywrócić mięśniom właściwe napięcie i zahamować ścieranie zębów.

Fizjoterapia w stomatologii - komu może pomóc?

Istnieje wiele przesłanek ku temu, by skorzystać z tego typu terapii. Do gabinetu zgłosić się powinny m.in. osoby, które doznały urazów w okolicach kręgosłupa czy głowy (np. wypadek samochodowy), a także te, które przebyły leczenie chirurgiczne stawów skroniowo-żuchwowych. Wskazówką do takiej konsultacji mogą być także takie nawyki jak przygryzanie warg, policzków lub paznokci czy chociażby nawykowe żucie gumy do żucia. Pacjenci gabinetów stomatologicznych, którzy borykają się z patologicznym zgrzytaniem i mimowolnym zaciskaniem zębów (bruksizm), to kolejna grupa osób, której problem może zostać rozwiązany u fizjoterapeuty.

Na brzmienie słowa "fizjoterapeuta" większość osób myśli o bólu pleców, kolan czy barków. Jak się jednak okazuje, także mięśnie układu stomatognatycznego (czyli okolic: szyi, głowy, twarzy, szczęki, żuchwy, policzków) mogą potrzebować masażu i relaksu. Przyczyny wielu dolegliwości, których w pierwszym momencie nie kojarzymy z napięciem mięśni, takich jak bóle głowy, szumy uszne czy szczękościsk, odnaleźć i zażegnać może właśnie fizjoterapeuta stomatologiczny - przeprowadzając zabiegi terapii manualnej indywidualnie dobranej do potrzeb pacjenta.

Konsultacja merytoryczna:
mgr Justyna Walczewska, fizjoterapeutka stomatologiczna z Medicover