Dlaczego kąpiel w fontannie miejskiej może być niebezpieczna?

Schładzaj ciało bezpiecznie w upalne dni

Upały w okresie wakacyjnym wymagają zachowania kilku ważnych zasad, w tym m.in.: unikania wychodzenia na zewnątrz w najgorętszej porze dnia, a przede wszystkim – optymalnego nawadniania i schładzania organizmu, np. poprzez korzystanie z chłodnych pryszniców, okładów czy kąpieli.

Powyższe zalecenia rekomenduje również Światowa Organizacja Zdrowia i zamieszczone są w poradniku interwencyjnym dla krajów europejskich w projekcie EuroHEAT - "Heat-Health Action Plans".

Wiele osób zapomina jednak, że schłodzenie ciała musi być bezpieczne i dla zachowania zdrowia własnego, i swoich dzieci nie wolno w tym celu korzystać… z miejskiej fontanny!

Kąpiel w fontannie a stan czystości wody

Woda znajdująca się w fontannie nie nadaje się do spożycia! Zagrożenie dla zdrowia może wynikać nie tylko z picia wody z fontanny, lecz także z kąpieli lub zabawy w wodzie oraz przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych za pomocą rąk, lub trzymanych w nich przedmiotów do jamy ustnej. Stojąca lub przepływająca cały czas w tym samym miejscu jest idealnym siedliskiem dla glonów, bakterii, wirusów czy grzybów.

Jako obiekt tzw. małej architektury fontanna miejska to urządzenie wodne spełniające funkcję dekoracyjną i nie jest miejscem przeznaczonym do kąpieli czy rekreacji. Jest to szczególnie istotne zważywszy na fakt, że Państwowa Inspekcja Sanitarna nie prowadzi nadzoru nad jakością wody w fontannach. W urządzeniach działa zamknięty obieg wody i mimo chlorowania może znajdować się w niej wiele bakterii i grzybów. Zasadniczo, zgodnie z zaleceniami sanepidu, fontanny przeznaczone są do celów dekoracyjnych i tworzenia komfortowego mikroklimatu bez możliwości wykorzystywania do ochładzania ciała.

Stan czystości wody sprawdzany jest przez sanepid tylko w miejscach (okazjonalnie) wykorzystywanych do kąpieli oraz na basenach i kąpieliskach. Z bezpiecznych kąpieli należy korzystać w miejscach:

• wyznaczonych,
• odpowiednio oznakowanych,
• pilnowanych przez ratowników wodnych,
• badanych przez odpowiednie służby sanitarne (stan czystości wody).

Kąpiel w fontannie a zdrowie dziecka?

Tylko w nielicznych miejscach dzieci mogą bezpiecznie korzystać z fontann miejskich. W przypadku, gdy urządzenie jest podłączone do miejskiego wodociągu, a zawarta w niej woda jest regularnie badana pod względem mikrobiologicznym, zmniejsza się ryzyko zagrożenia dla zdrowia dziecka (bakterie chorobotwórcze).

Odpowiedni nadzór nad publicznym wodotryskiem, prawidłowe oznakowanie i sposób korzystania przez użytkowników, to również większe prawdopodobieństwo, że taka zabawa nie skończy się poślizgnięciem, stłuczeniem czy skaleczeniem, a to w konsekwencji zakażeniem laseczkami tężca.

Czym grozi kąpiel w miejskiej fontannie?

Rodzice powinni być wyczuleni na bezpieczeństwo zdrowotne swoich dzieci, które chętnie korzystają z zabaw w miejskich fontannach.

W wodzie z fontanny mogą znajdować się:

• liczne drobnoustroje, w tym: bakterie, pierwotniaki, wirusy, glony, grzyby,
• zanieczyszczenia odzwierzęce (odchody ptaków, zwierząt domowych lub dzikich),
• niebezpieczne zanieczyszczenia mechaniczne, np. kawałki potłuczonego szkła, odłamki metalu, kamienie;
• zanieczyszczenia chemiczne: płynne substancje alergogenne, rakotwórcze związki WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne).

Od czego zależy czystość mikrobiologiczna wody w fontannie?

Czystość mikrobiologiczna wody w fontannie miejskiej zależy od:

• temperatury wody,
• jakości materiałów izolacyjnych (korozji),
• obecności: osadów, glonów, zanieczyszczeń ludzkich i odzwierzęcych.

Zabawa w wodzie może przyczynić się do jej wypicia i wdychania tworzącego się wokół fontanny – aerozolu.

Aerozol wodny może być skażony z powodu kolonizacji instalacji fontanny przez np. bakterie Legionella, czemu sprzyja wysoka temperatura wody (25-45°C). W wyniku wdychania skażonego aerozolu może dojść do infekcji.

Kąpiel w fontannie a drobnoustroje

Bawiące się w miejskiej fontannie dzieci, narażają się na spotkanie z niewidzialnymi gołym okiem drobnoustrojami. Są to:

• bakterie z grupy coli, pałeczki okrężnicy (Escherichia coli), enterokoki kałowe, paciorkowce kałowe (w tym Enterococcus faecalis);
• bakterie tj. Proteus vulgaris, Pseudomonas fluorescens, Vibrio cholerae, Salmonella oraz Shigella;
• bakterie gronkowca (Staphylococcus);
• laseczki zgorzeli gazowej (gangrena, Clostridium perfringens);
• bakterie Legionella sp;
• wirusy: enterowirusy, norowirusy;
• dermatofity, grzyby drożdżoidalne;
• pierwotniaki pasożytnicze (Giardia, Cryptosporidium).

Jeśli fontanna nie jest zasilana wodą wodociągową, zawiera znaczne ilości zanieczyszczeń, a ewentualne filtry służą jedynie usuwaniu większych, widocznych gołym okiem śmieci czy kawałków roślin. Celem zapobiegania rozwojowi glonów i nieestetycznego nalotu, stosuje się również środki chemiczne, które z kolei w kontakcie ze skórą mogą wywołać silne reakcje alergiczne.

Choroby i urazy, które mogą być wywołane przez kąpiel w fontannie

Korzystanie wbrew zakazom z wody w miejskich fontannach może być przyczyną np.:

• ostrego zatrucia pokarmowego, biegunek, wymiotów (jeśli dojdzie do przypadkowego napicia się wody lub przeniesienia drobnoustrojów na rękach do jamy ustnej),
• zapalenia spojówek,
• schorzeń dróg oddechowych – w tym zapalenia płuc,
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• legionelozy – tzw. choroby legionistów, gorączki Pontiac,
• stanu zapalnego dróg moczowych i pęcherza,
• chorób pasożytniczych w tym giardiozy,
• reakcji alergicznych, uczuleń,
• grzybic i innych chorób skóry,
• urazów: skaleczenie, stłuczenie, zwichnięcie, złamanie.

Czy kąpiel w miejskiej fontannie jest dozwolona?

Zgodnie z art. 55 kodeksu wykroczeń (na podstawie Dz.U.2021.0.281 tj. - ustawa z dnia 20 maja 1971 r.[1]), kąpiel w miejscu zabronionym podlega karze grzywny do 250 zł albo karze nagany i podlega wykroczeniu przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu[2].

Zatem w większości przypadków chęć skorzystania z orzeźwiającej kąpieli w fontannie miejskiej może skończyć się mandatem – a samo korzystanie z wodotrysków jest po prostu niedozwolone.

[1] Wersja od: 22 czerwca 2021 r. do: 17 kwietnia 2026 r.
[2] Rozdział VII, część szczegółowa. 

Źródła:

https://www.gov.pl/web/wsse-rzeszow/fontanny-miejskie

http://www.phie.pl/pdf/phe-2013/phe-2013-1-147.pdf

https://www.gdansk.uw.gov.pl/1433-fontanna-to-nie-jest-miejsce-do-kapieli

https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C30600%2Csanepid-chlodzenie-sie-w-fontannach-niesie-ryzyko-dla-zdrowia.html