Urazy na wakacjach - domowe sposoby, leczenie. Jak rozróżniać uszkodzenia?

Wakacje i ładna pogoda to czas sprzyjający zwiększonej aktywności na świeżym powietrzu. Sport, zabawy rodzinne, wycieczki górskie – te wszystkie przyjemności mogą, niestety, wiązać się ze zwiększonym ryzykiem powstawania drobnych urazów. Bardzo często domowe środki wystarczą, aby zaopatrzyć ranę i przynieść ulgę. Aby dobrze postępować w różnych typach urazów, należy nauczyć się je prawidłowo rozróżniać.
Zadrapania, stłuczenia, drobne urazy. Kiedy wystarczy domowy opatrunek, a kiedy konieczna jest konsultacja z lekarzem? Jakie są najczęstsze miejsca urazu i jak przebiega proces leczenia?

Rodzaje urazów

Siniaki

Często w wyniku uderzenia dochodzi do pęknięcia naczyń przebiegających pod skórą, która pozostaje nienaruszona. Krew przenika następnie do otaczających uszkodzone naczynie tkanek, tworząc siniak (krwiak). Siniak początkowo ma barwę czerwoną, gdyż takiego koloru jest świeża krew. W miarę wchłaniania się krwi kolor zmienia się na niebieskofioletowy, a następnie zielony i wreszcie żółty.

Większość siniaków wchłania się całkowicie w ciągu 10–14 dni. Może temu towarzyszyć miejscowy ból i obrzęk. Zwiększona skłonność do powstawania siniaków, nawet po niewielkim urazie, może wiązać się z nieprawidłowym krzepnięciem krwi lub przyjmowaniem leków, które je hamują. Siniaki mają tendencję do samowyleczenia. Aby złagodzić nieprzyjemne objawy towarzyszące siniakowi i przyspieszyć ustępowanie zmiany, można wykorzystać przeciwbólowe i przeciwobrzękowe właściwości zimna – wystarczy przyłożyć woreczek z lodem lub schłodzony kompres żelowy do stłuczonego miejsca na około 15 minut. Czynność tę można powtarzać kilkakrotnie, co około 2 godziny. Pamiętajmy, że chłodnego kompresu nie przykłada się bezpośrednio do skóry, należy zastosować izolujący ręcznik. Jeśli jest to możliwe, można również unieść część ciała – na przykład nogę.

Uniesienie „uszkodzonego” miejsca powyżej poziomu serca pomaga zredukować opuchnięcie. W przypadku bardzo dokuczliwego bólu można podać dziecku paracetamol. Jeśli oprócz bólu występuje również obrzęk, wówczas dobrze sprawdza się ibuprofen. Należy pamiętać, że ciepłe kompresy nasilają obrzęk i ból w miejscu powstania siniaka. W żadnym razie nie wolno nakłuwać siniaka igłą – nie pomoże to w szybszym zdrenowaniu krwi, a może prowadzić do zakażenia i uszkodzenia skóry.

Siniak powstaje w wyniku, m.in. uderzenia czy urazu.

Kiedy udać się z siniakiem do lekarza?

Porady lekarskiej po pojawieniu się siniaka należy zasięgnąć, jeśli:

  • u dziecka po pojawieniu się siniaka wystąpi gorączka,
  • siniak występuje nad obrzękniętym stawem (np. skokowym),
  • dziecko nie może chodzić z powodu siniaka.

Jeśli nasza pociecha siniaczy się bardzo łatwo bez uchwytnej przyczyny lub jeśli częstemu siniaczeniu towarzyszą krwotoki, np. z nosa czy dziąseł, należy wykonać badania pozwalające sprawdzić, czy krew dziecka krzepnie prawidłowo.

 

Przeczytaj o badaniu APTT, które pozwala na ocenę procesu krzepnięcia krwi.

Zadrapania lub płytkie rany

Kiedy, w wyniku urazu mamy do czynienia z naruszeniem ciągłości skóry, mówimy o zadrapaniu lub poważniejszej ranie. Zadrapanie lub płytka rana, która nie przechodzi przez wszystkie warstwy skóry, nie wymaga zaopatrywania szwami. Zszycia wymagają jedynie rany głębokie, czyli dochodzące aż do tłuszczowej tkanki podskórnej, rany szerokie czy poszarpane. W celu upewnienia się, jak najlepiej postępować z raną, należy poradzić się lekarza.

Aby prawidłowo w domowych warunkach zaopatrzyć ranę lub zadrapanie, należy najpierw ją oczyścić, myjąc ją wodą z mydłem. Jeśli w ranie widoczny jest brud, szkło lub inne ciało obce, którego nie da się łatwo usunąć lub wypłukać, konieczna jest pomoc specjalisty. Po umyciu należy zahamować krwawienie poprzez delikatne przyłożenie czystej gazy lub bandaża do rany i pozostawienie ich na około 20 minut. Aby przyspieszyć ustępowanie krwawienia, należy w miarę możliwości podnieść tę część ciała, na której jest rana powyżej poziomu serca – a więc na przykład w przypadku rany na nodze trzeba położyć kontuzjowanego i unieść skaleczoną nogę do góry. Jeśli krwawienie nie ustąpi po 20 minutach, może okazać się konieczna wizyta u lekarza.

Po ustąpieniu krwawienia należy zdezynfekować skaleczenie, a następnie zaopatrzyć je czystym bandażem lub gazą. Opatrunek należy utrzymywać w czystości i często go wymieniać. Do czasu całkowitego zagojenia się rany należy ją bacznie obserwować, gdyż naruszona skóra może stanowić otwarte wrota dla infekcji.

Objawami rozpoczynającej się infekcji są: gorączka, zaczerwienienie, obrzęk, ocieplenie lub nasilenie się bólu w okolicy rany, pojawienie się treści ropnej, wypływającej z rany czy czerwonych promieni na skórze dookoła rany. Większość zadrapań i drobnych skaleczeń ulega wygojeniu po 7–10 dniach. Sygnałem gojenia jest uformowanie się w miejscu uszkodzenia skóry strupka, którego nie należy usuwać. Głębokie rany wymagają zaopatrzenia szwami, które za pomocą specjalnej igły, po uprzednim znieczuleniu skóry, zakłada chirurg. Dzięki szwom brzegi rany zbliżają się do siebie i krwawienie ustaje, ułatwione jest gojenie się rany, a pozostająca blizna jest mało widoczna.

Sprawdź poziom przeciwiciał przeciwko
bakterii wywołującej tężec. 
Cena: od 285 zł

WIĘCEJ O BADANIU

Jeśli rana jest bardzo głęboka, zabrudzona (np. ziemią) lub jeśli do uszkodzenia doszło w wyniku kontaktu z zardzewiałym przedmiotem, może pojawić się konieczność podania szczepionki przeciwtężcowej. Tężec to poważna choroba bakteryjna, której objawami są między innymi sztywność i skurcze mięśni. Szczepienia przeciw tężcowi znajdują się w obowiązkowym kalendarzu szczepień, jednak odporność po nich utrzymuje się tylko przez kilka lat.

Kontuzja, przy której doszło do przerwania ciągłości skóry ma poważniejszy charakter, niekiedy konieczne jest wykorzystanie zabiegów z zakresu chirurgii.

Uszkodzenia stawów

Skręcenia

Podczas skakania czy biegania, na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie, może dojść do uszkodzenia części stawu – tzw. torebki stawowej, chrząstek stawowych i więzadeł. Taki stan to skręcenie. Towarzyszy mu ból, obrzęk, zasinienie, a czasem wykonywanie nienaturalnych ruchów w danym stawie. Aby pomóc cierpiącemu, należy unieruchomić bolące miejsce, można również nałożyć zimny okład. Następnie należy udać się do ortopedy, który po potwierdzeniu diagnozy profesjonalnie unieruchomi skręcony staw.

Zwichnięcia

Innym typem uszkodzenia stawu jest zwichnięcie. Na skutek urazów kości tworzące staw przestają się ze sobą stykać, przez co staw staje się niestabilny. Objawy zwichnięcia są podobne do objawów skręcenia, dodatkowo występuje zmiana obrysu stawu oraz brak możliwości wykonywania ruchów w danym stawie. Bolący staw należy unieruchomić choćby bandażem elastycznym czy chustą trójkątną w takiej pozycji, jaką przyjmuje chory. Można także zastosować zimny okład. Pod żadnym pozorem nie należy samodzielnie nastawiać zwichniętego stawu. Pacjenta należy szybko przewieźć do ortopedy, który nastawi uszkodzony staw, a następnie unieruchomi go celem wygojenia.

Złamania

Czasem, w wyniku poważniejszego urazu, może dojść do złamania kości. Objawy złamania to: ból, obrzęk lub zasinienie nad miejscem złamania, zmiana kształtu kończyny, która wygląda nietypowo, części kończyny ustawiające się pod nietypowym kątem, niemożność poruszania kończyną, mrowienia. Badaniem potwierdzającym obecność złamania jest zdjęcie rentgenowskie. Złamania leczy się przez unieruchomienie szyną gipsową, czasem może zajść konieczność wykonania zabiegu operacyjnego. W celu złagodzenia bólu towarzyszącego złamaniu stosuje się środki przeciwbólowe.

Proces gojenia i regeneracji przy uszkodzeniach narządu ruchu może być długotrwały, często kontroluje je ortopeda.


Dowiedz się więcej o badaniach RTG, rodzajach i wskazaniach do ich przeprowadzenia.


Inne urazy

Wstrząśnienia mózgu

Czasem w wyniku urazu głowy, np. podczas upadku z wysokości lub wypadku na rowerze, dochodzi do wstrząśnienia mózgu, które może przebiegać z lub bez utraty przytomności. Wczesne objawy wstrząśnienia mózgu to: ból głowynudności lub wymioty, zaburzenia równowagi, senność, nietypowe zachowanie oraz bardzo typowa chwilowa utrata pamięci – kontuzjowany często nie pamięta okoliczności wypadku.

W okresie późniejszym nawet po kilku dniach, mogą występować problemy z chodzeniem lub mówieniem, pamięcią, skupianiem uwagi, snem, zmiany nastroju, zaburzenia widzenia, nietolerancja silnego światła czy hałasu. Wstrząśnienie mózgu rozpoznaje się na podstawie objawów i badania fizykalnego.

Czasem, w przypadku podejrzenia poważniejszego urazu, może być konieczne wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego mózgu. Wstrząśnienie mózgu zwykle nie wymaga leczenia, poza zapewnieniem odpoczynku, dużej ilości snu oraz uważną obserwacją dziecka. Jeśli w ciągu 24 godzin po urazie głowy u dziecka wystąpią: nasilone wymioty, silny ból głowy, drgawki, zaburzenia chodu lub mowy, zaburzenia widzenia, osłabienie, zaburzenia kontroli oddawania moczu lub stolca, lub trudności z wybudzeniem, należy ponownie skontaktować się z lekarzem.

Pogryzienie przez zwierzę

Pogryzione miejsce należy dokładnie umyć dużą ilością wody z mydłem. Jeśli rana krwawi, trzeba ucisnąć ją czystym ręcznikiem lub bandażem. W przypadku pogryzienia przez dzikie zwierzę (np. lisa), obcego psa lub kota, lub jeśli rana po pogryzieniu jest duża, należy niezwłocznie udać się do lekarza, który oczyści i zdezynfekuje ranę. Czasem konieczne jest założenie szwów. W przypadku pogryzienia przez niektóre zwierzęta, np. kota, może być konieczne zażywanie antybiotyków. Jeśli dziecko zostało pogryzione przez zwierzę, które może być chore na wściekliznę, wówczas mały pacjent otrzyma serię zastrzyków, które pomogą zapobiec rozwinięciu się tej choroby w jego organizmie.

Pogryzienie i użądlenie przez owady

Lato to czas zwiększonej aktywności wielu różnych owadów. Niektóre z nich mogą być niebezpieczne dla dziecka. Owady mogą atakować ludzi na dwa sposoby – gryźć lub żądlić. Jeśli owad ugryzie dziecko, istnieje ryzyko przeniesienia infekcji, którą miały jego poprzednie ofiary (w ten sposób kleszcze przenoszą chorobę zwaną boreliozą). Kleszcze zamieszkują tereny trawiaste i zarośla. Jeśli dziecko znajdzie się w pobliżu kleszcza, może on przedostać się na nieosłoniętą ubraniem skórę i ugryźć.

Kleszcz, po ugryzieniu, pozostaje przyczepiony do skóry. Należy go delikatnie usunąć za pomocą pęsety lub specjalnego, dostępnego w aptekach lassa do usuwania kleszczy. Miejsce po usunięciu kleszcza należy umyć wodą z mydłem. W przypadku braku możliwości usunięcia kleszcza należy udać się do lekarza. Skórę dziecka trzeba wnikliwie obserwować przez najbliższy miesiąc. W przypadku pojawienia się dookoła miejsca po ugryzieniu zaczerwienienia, rozprzestrzeniającego się na dalsze partie skóry (rumień wędrujący), konieczne jest udanie się do lekarza, gdyż może to być wczesny etap boreliozy i konieczne będzie zażywanie antybiotyków.


Dowiedz się więcej:


Owady, takie jak pszczoły czy osy mogą natomiast użądlić znajdującym się w tylnej części ciała żądłem. Podczas użądlenia dochodzi do wstrzyknięcia w skórę jadu, który może spowodować podrażnienie skóry, ból, a nawet poważne reakcje uczuleniowe. Jeśli po użądleniu w skórze widoczne jest żądło, należy je szybko usunąć. W miejscu użądlenia skóra może zrobić się obrzęknięta, czerwona, ocieplona i bolesna. Skórę trzeba umyć zimną wodą z mydłem, przyłożyć zimny, wilgotny opatrunek lub posmarować preparatem łagodzącym świąd, ewentualnie podać lek przeciwbólowy.

U niektórych osób po użądleniu przez owada może dojść do rozwoju poważnej reakcji alergicznej, tak zwanej anafilaksji. Jeśli u dziecka w krótkim czasie po użądleniu nagle wystąpią problemy z oddychaniem, chrypka, pojawi się świszczący oddech, obrzęk okolicy twarzy, ust, dłoni i stóp, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, splątanie lub utrata przytomności, należy niezwłocznie zadzwonić po pogotowie, czyli pod nr 999.Przeczytaj artykuł: Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja) - przyczyny, objawy i leczenie

Każdy z nas w swoim życiu doświadczył niejednego drobnego urazu. Błahe urazy zwykle dobrze się goją, nie pozostawiając powikłań. Jeśli jednak cokolwiek nas niepokoi, nie zwlekajmy z udaniem się po fachową pomoc do lekarza.

Urazy na wakacjach domowe sposoby

Sprawdź co należy mieć w domowej apteczce, aby opatrzyć drobny uraz u dziecka:

  • gaza jałowa,
  • bandaże,
  • plastry, 
  • chusta trójkątna,
  • rękawiczki,
  • nożyczki, 
  • środki odkażające, np.: woda utleniona,
  • maść z działającym miejscowo antybiotykiem,
  • żelowe wkłady chłodzące,
  • leki przeciwbólowe: paracetamol, ibuprofen.
  • maść łagodząca użądlenia owadów. 

Powiązane tematy o pierwszej pomocy:

Jak skutecznie wezwać pogotowie?

Krwotok i krwawienie z nosa

Złamanie i uraz


Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 01.08.2017
Data ostatniej aktualizacji 04.12.2023