Medicover
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci może rozwinąć się błyskawicznie. W najcięższych przypadkach zaledwie w ciągu jednego dnia stan dziecka może się tak pogorszyć, że dojdzie do śpiączki, a nawet śmierci.
Co to jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych?
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zwane również zapaleniem opon mózgowych (meningitis cerebrospinalis purulenta) to choroba zaraźliwa i wysoce śmiertelna.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych polega na przedostaniu się drobnoustrojów do płynu mózgowo-rdzeniowego, który powinien być jałowy.
Drobnoustroje mogą infekować:
- najpierw skórę,
- układ pokarmowy,
- układ oddechowy,
- układ moczowy (skąd przedostają się do krwi, wraz z którą dostają się do płynu mózgowo-rdzeniowego).
Do infekcji może dojść również:
- podczas urazu czaszki,
- w przebiegu zapalenia zatok,
- w przebiegu zapalenia ucha środkowego.
W tkankach opon mózgowo-rdzeniowych pojawia się infekcja, najczęściej w oponie miękkiej i przestrzeni podpajęczynówkowej.
Może jednak dojść również do zapalenia mózgu, mówimy wtedy o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci przyczyny
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych mogą powodować infekcje wirusami, bakteriami, grzybami i pasożytami.
W zależności od tego, co jest przyczyną choroby, wyróżniamy cztery rodzaje zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:
- wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie aseptyczne);
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- pasożytnicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Najczęściej zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci powodują wirusy i bakterie.
Przenoszą się one drogą kropelkową – osoba zakażona kaszle lub kicha, drobnoustroje unoszą się w powietrzu i osiadają na pobliskich przedmiotach. Dziecko wdycha je z powietrza lub dotyka skażonych przedmiotów, a następnie przenosi do nosa lub do ust.
Do zakażenia może dojść podczas dzielenia się jedzeniem, kiedy dziecko weźmie „gryza” kanapki od kolegi, poliże tego samego loda albo napije się z tej samej butelki.
Jakie wirusy wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci?
Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych zdarza się najczęściej, jednak nie jest najbardziej niebezpieczne dla naszych dzieci, ponieważ rzadko prowadzi do śmierci.
Do zgonu może jednak dojść, jeśli zaatakowany zostanie mózg dziecka.
Wirusy, które wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci:
- enterowirusy
- wirusy ECHO
- HSV-2
- arbowirusy
- Coxsackie
- VZV
- Wirus Epsteina-Barr
- wirus polio
- wirusy grypy A i B
- wirus odry
Jakie bakterie wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci?
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych spowodowane przez bakterie jest najgroźniejszym rodzajem choroby. To właśnie bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej prowadzi do śmierci dziecka albo trwałych poważnych powikłań.
Różne bakterie atakują różne grupy wiekowe dzieci, powodując zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Bakterie, które wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków:
- pneumokoki,
- paciorkowiec z grupy B,
- bakterie Escherichia coli,
- bakterie Listeria monocytogenes.
Bakterie, które wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt i małych dzieci:
- meningokoki,
- pałeczka hemofilna typu b,
- dwoinka zapalenia płuc.
Bakterie, które wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u starszych dzieci:
- dwoinka zapalenia płuc,
- pałeczka hemofilna typu b,
- meningokoki,
- gronkowce,
- paciorkowce,
- Listeria monocytogenes.
Dodatkowo szczególnie narażone na bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych są dzieci po urazie głowy.
Do zakażenia bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych może dojść także w szpitalu, nawet podczas nieskomplikowanych zabiegów.
W szpitalu dzieci są atakowane najczęściej przez bakterie:
- Escherichia coli,
- Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej),
- Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc),
- Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty).
Jakie grzyby wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci?
Na grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych narażone są głównie dzieci, które:
- mają obniżoną odporność,
- chorują na nowotwór,
- chorują na choroby krwi,
- chorują na gruźlicę,
- chorują na cukrzycę.
Grzybicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej jest wywoływane przez dwa rodzaje grzybów:
- Cryptococcus neoformans;
- Coccidioides immitis.
Jakie pasożyty wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci?
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci mogą powodować także pasożyty:
- Acantamoeba (rodzaj ameby);
- Naegleria fowleri (pierwotniak);
- Toxoplazma gondii (pierwotniak, który wywołuje również znaną odzwierzęcą chorobę – toksoplazmozę).
Dziecko może zachorować na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych również z innych powodów, nieinfekcyjnych jak na przykład:
- nowotwory (białaczka, nowotwory tkanki limfatycznej, guzy mózgu, przerzuty do mózgu);
- sarkoidoza;
- niektóre leki;
- zatrucie ołowiem.
Kiedy dziecko jest szczególnie narażone na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych?
Niektóre dzieci są wystawione na większe ryzyko zachorowania na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych niż inne.
Czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to:
- przebywanie w dużych zbiorowiskach ludzi np. żłobki, przedszkola, domy dziecka;
- ostre lub przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa czy zapalenie ucha środkowego;
- urazy czaszki, szczególnie pęknięcia kości czaszki;
- choroba nowotworowa;
- zabiegi neurochirurgiczne, wszczepienie drenu odprowadzającego płyn mózgowo-rdzeniowy w przebiegu wodogłowia.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci objawy
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u niemowląt i małych dzieci jest trudniejsze do rozpoznania niż u dorosłych, bo nie daje charakterystycznych objawów.
Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, które mogą wystąpić u dzieci to:
- gorączka (choć stopy i dłonie mogą być zimne);
- bóle głowy;
- światłowstręt;
- sztywność szyi (objaw oponowy);
- brak apetytu, nudności, wymioty;
- biegunka;
- rozdrażnienie;
- drgawki;
- krwawe wybroczyny na skórze, które nie bledną przy ucisku.
Nieco inne objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych mogą występować u niemowląt:
- senność, osłupienie;
- drażliwość, nerwowość;
- rozpaczliwy płacz;
- gorączka lub przeciwnie – temperatura ciała niższa niż normalnie;
- sztywność ciała i szyi;
- odchylanie główki do tyłu;
- brak apetytu;
- żółtawy odcień skóry;
- pulsujące lub wypukłe ciemiączko.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci leczenie
Zapalenie wywołane bakteriami
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołane bakteriami leczy się antybiotykami.
Noworodkom podaje się ampicylinę i aminoglikozyd, niemowlętom ampicylinę i aminoglikozyd lub cefalosporynę III generacji, którą podaje się też dzieciom powyżej 3. miesiąca życia.
Dziecko musi przebywać na oddziale chorób zakaźnych.
Jeśli przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dziecka są meningokoki, również osobom z bliskiego otoczenia – rodzicom, rodzeństwu - podaje się antybiotyki.
Zapalenie wywołane wirusami
Leczenie wirusowego zapalenia opon mózgowych u dziecka polega jedynie na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, ponieważ jest to tylko leczenie objawowe.
Dziecko powinno przebywać pod całodobową opieką lekarza, a więc musi być hospitalizowane.
W gruźliczym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych podaje się leki przeciwprątkowe.
Zapalenie wywołane grzybami
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych spowodowane grzybami należy leczyć antybiotykiem przeciwgrzybiczym (amfoterycyna B) i lekiem przeciwgrzybiczym o szerokim spektrum działania (flukonazol).
Zapalenie wywołane pasożytami
Pasożytnicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych leczy się poprzez podanie amfoterycyny B lub pirymetaminy z sulfadiazyną lub spiramycyną.
| Dziecko chore na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych bezwzględnie musi leżeć w łóżku. Powrót do zdrowia zajmuje ok. 2-3 tygodnie. |
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci powikłania
Powikłania zapalenia opon mózgowo rdzeniowych u dzieci są nieco inne niż u dorosłych. Dziecko przede wszystkim może mieć w późniejszym wieku kłopoty z nauką i koncentracją.
Mogą wystąpić następujące powikłania:
- zaburzenia snu,
- drgawki,
- napady padaczkowe,
- trudności z oddychaniem,
- spadek ciśnienia tętniczego krwi.
Dziecko może mieć również:
- kłopoty neurologiczne,
- kłopoty emocjonalne (np. trudności z opanowaniem złości),
- mogą pojawić się również zachowania agresywne.
Odległe powikłania zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych to:
- zaburzenia wzroku,
- utrata słuchu,
- zaburzenia czynności nerek i nadnerczy.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci - szczepionka
Istnieją szczepionki przeciwko bakteriom wywołującym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, głównie przeciw meningokokom i pneumokokom, które najczęściej zagrażają dzieciom.
Szczepienia przeciw meningokokom nie są w Polsce obowiązkowe i dlatego są odpłatne.
Szczepienia przeciw pneumokokom w 2017 r. zostały dodane do listy szczepień obowiązkowych i szczepieniom podlegają wszystkie dzieci urodzone po 31 grudnia 2016 roku.
Oba szczepienia można rozpocząć od 2. miesiąca życia dziecka.
Przed zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych chronią też szczepionki przeciw:
- Hib,
- polio,
- odrze,
- śwince.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci – jak zapobiegać?
W wielu przypadkach wystarczy zachować odpowiednią higienę, by uchronić dziecko przed zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Zalecenia
- Pilnuj, by dziecko często myło ręce, bezwzględnie zawsze przed jedzeniem czy po wyjściu z toalety.
- Naucz je, by nie dzieliło się jedzeniem,
- nie piło z tej samej szklanki co ktoś inny,
- nie używało tych samych sztućców.
To uchroni twoje dziecko przed wieloma drobnoustrojami, które mogą wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Dowiedz się więcej:
Ostre wodogłowie w przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii Listeria monocytogenes
http://www.ptnd.pl/nd/neurologia_38-89-94.pdf
Przebieg aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu u dzieci i dorosłych
http://www.wbc.poznan.pl/Content/304346/index.pdf
Meningitis and encephalitis in Poland in 2014
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |
![Jaki powinien być dobry pediatra? [PODCAST]](/Data/Thumbs/storage_files/2020/11/13/b240a948-3592-4f5f-9280-6689280ae619/dobry-pediatra-1.webp?preset=News)
