Alergiczne zapalenie spojówek co to jest?
Alergiczne zapalenie spojówek to choroba alergiczna powodująca stan zapalny w obrębie spojówki. Objawy pojawiają się po ekspozycji na uczulający alergen. Są to zwykle zaczerwienie oczu, ich świąd i obrzęk. Alergiczne zapalenie spojówek często współwystępuje z nieżytem nosa.
Alergiczne zapalenie spojówek epidemiologia
Alergiczne zapalenie spojówek występuje bardzo często. Szacuje się, że nawet od 6 do 30 proc. dorosłych zmaga się z tą chorobą. U dzieci podobnie – nawet do 30 proc. może mieć zdiagnozowane alergiczne zapalenie spojówek.
Zdecydowanie najczęstszą postacią tej choroby jest sezonowe alergiczne zapalenie spojówek – zwykle w formie łagodnej jako kilka epizodów rocznie, cechujących się łagodnymi objawami ze strony spojówek.
Choć do gabinetów okulistycznych najczęściej zgłaszają się osoby zmagające się z wiosennym lub atopowym zapaleniem spojówek i rogówki (czyli cięższymi postaciami chorób alergicznych oczu).
Alergiczne zapalenie spojówek niezwykle często współwystępuje z alergicznym nieżytem nosa. Objawy ze strony spojówek mogą towarzyszyć nawet 30-71 proc. pacjentom z ANN.
Alergiczne zapalenie spojówek objawy
Charakterystyczne objawy wskazujące na alergiczne zapalenie spojówek to:
- pieczenie oczu,
- zaczerwienienie spojówek,
- nasilone łzawienie,
- świąd oczu,
- obrzęk powieki i/lub spojówki,
- łagodna nadwrażliwość na światło.
Objawy zwykle dotyczą obu oczu.
Alergiczne zapalenie spojówek może współwystępować z innymi chorobami atopowymi, takimi jak:
Alergiczne zapalenie spojówek rodzaje
Wśród alergicznych chorób oczu wyróżnia się:
- sezonowe alergiczne zapalenie spojówek,
- całoroczne alergiczne zapalenie spojówek,
- wiosenne zapalenie spojówki i rogówki,
- atopowe zapalenie spojówki i rogówki,
- kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówki.
Sezonowe i całoroczne alergiczne zapalenie spojówek występują zdecydowanie częściej, niż pozostałe rodzaje alergicznych chorób oczu.
Porównywana cecha | Alergiczne zapalenie spojówek | |
Występowanie | SEZONOWE | CAŁOROCZNE |
Okres występowania objawów | Najczęstsze - ok. 55 proc. populacji* | Ok. 18 proc. populacji* |
Objawy | W sezonie pylenia – zwykle od wiosny do jesieni | Przez cały rok, niezależnie od okresu pylenia |
Uczulające alergeny | Świąd, łzawienie, zaczerwienienie, obrzęk spojówek | Podobne, ale zwykle mniej nasilone niż w przypadku sezonowego alergicznego zapalenia spojówek |
Uczulające alergeny | Pyłki roślin | Roztocze kurzu domowego, pleśnie, ślina czy nabłonek zwierząt domowych |
Mechanizm reakcji alergicznej | IgE-zależny |
* dane włoskie
Kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówki
Pojawia się w wyniku bezpośredniego kontaktu uczulającego alergenu lub substancji drażniącej ze spojówką lub powieką. Powoduje to zaczerwienie i świąd, ale może pojawić się również obrzęk.
Wiosenne zapalenie spojówki i rogówki oraz atopowe zapalenie spojówki i rogówki to ciężkie postacie chorób alergicznych oczu. Występują zdecydowanie rzadziej - atopowe zapalenie spojówki i rogówki u ok. 7 proc. populacji, a wiosenne zapalenie spojówki i rogówki dotyka ok. 9 proc. populacji (dane włoskie).
Wiosenne zapalenie spojówki i rogówki
Dotyczy raczej osób zamieszkujących regiony tropikalne (klimat ciepły). Dotyka chłopców w wieku 4-12 lat i zwykle zanika po okresie dojrzewania. Objawia się intensywnym świądem, łzawieniem oraz nadwrażliwością na światło, które pojawiają się nie tylko przy ekspozycji na uczulający alergen, lecz mogą także nasilać się w wyniku ekspozycji na wiatr czy światło słoneczne.
Atopowe zapalenie spojówki i rogówki
To utrzymujący się stan zapalny obejmujący spojówkę, rogówkę i powieki. Jest to oczna manifestacja atopowego zapalenia skóry, która przebiega ze zgrubieniem powieki, a nawet włóknieniem. Cechą charakterystyczną są zmiany atopowe zajmujące powieki. Zwykle pojawia się u młodych dorosłych.
Alergiczne zapalenie spojówek przyczyny
Przyczyną objawów ze strony spojówek jest reakcja alergiczna (nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego) wywołana kontaktem z uczulającym alergenem, który pobudza do działania komórki odpornościowe i powoduje rozwój stanu zapalnego w obrębie narządu wzroku.
Jakie alergeny zwykle uczulają osobę z alergicznym zapaleniem spojówek?
- Pyłki traw, chwastów, kwiatów i drzew w przypadku sezonowego alergicznego zapalenia spojówek.
- Roztocze kurzu domowego, pleśnie, ślina czy nabłonek zwierząt domowych w przypadku całorocznego alergicznego zapalenia spojówek.
Alergiczne zapalenie spojówek diagnostyka
W przypadku objawów łagodnych zwykle wystarczy pomoc internisty lub pediatry, którzy mogą przeprowadzić diagnostykę podstawową i w razie potrzeby skierować pacjenta do okulisty lub alergologa.
Kiedy warto skonsultować się z alergologiem?
Z konsultacji alergologa należy skorzystać, gdy:
- Współistnieją inne choroby atopowe, np. alergiczny nieżyt nosa, astma, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy lub atopowe zapalenie skóry.
- Objawy wskazują na sezonowe alergiczne zapalenie spojówek.
- Objawy są słabo kontrolowane mimo zastosowanych metod leczenia.
Kiedy warto skonsultować się z okulistą?
- Gdy pojawiają się zaburzenia widzenia, ból oczu, nadwrażliwość na światło.
- Gdy osoba mająca objawy alergicznego zapalenia spojówek używa szkieł kontaktowych.
- Gdy wyniki diagnostyki w kierunku choroby alergicznej są ujemne.
W diagnostyce wykorzystuje się testy z krwi wykrywające obecność swoistych przeciwciał IgE (sIgE) oraz testy skórne punktowe lub płatkowe. Coraz częściej wykorzystuje się również diagnostykę molekularną – stanowiącą test z krwi.
Z uwagi na obecną sytuacją epidemiczną zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Alergologicznego (marzec 2020 r.), część testów alergicznych jest ograniczona do sytuacji naprawdę koniecznych. Dotyczy to m.in. punktowych testów skórnych i płatkowych testów z alergenami kontaktowymi. W przypadku podejrzenia choroby alergicznej o podłożu IgE-zależnym zalecane są testy in vitro z krwi np. wykrywające obecność swoistych przeciwciał IgE (sIgE). |
Leczenie alergicznego zapalenia spojówek
W leczeniu alergicznego zapalenia spojówek wykorzystuje się:
- unikanie ekspozycji na uczulający alergen,
- leki (np. przeciwhistaminowe, rzadziej miejscowe kortykosteroidy),
- immunoterapię (odczulanie) w przypadku potwierdzenia związku objawów z ekspozycją na konkretny alergen.
|
Profilaktyka alergicznego zapalenia spojówek
- Zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce należy starać się ograniczyć ekspozycję na uczulające alergeny (np. pyłki roślin, czy alergeny roztoczy kurzu domowego).
- W strategii ograniczania ekspozycji na pewne alergeny można również stosować systemy filtracji powietrza.
- Po ekspozycji na alergen warto przepłukać oczy za pomocą sztucznych łez czy soli fizjologicznej,
- sztuczne łzy tworzą barierę powierzchniową chroniącą przed kontaktem spojówki z alergenem,
- pomagają usunąć alergeny z powierzchni oka. - U osób z wadą wzroku noszenie okularów chroni przed kontaktem z alergenami znajdującymi się w powietrzu – należy pamiętać o częstym czyszczeniu okularów.
- Podobnie jak w przypadku innych chorób alergicznych związanych z pyłkami, warto myć włosy po powrocie do domu ze spaceru lub przed pójściem spać.
- Dodatkowo zaleca się unikanie czynników drażniących, o ile to możliwe, takich jak: suchy nawiew powietrza, nikotyna, formaldehyd, smog, świeżo malowane pomieszczenia, czy dym z ogniska lub kominka.
Mapa pylenia sprawdź co teraz pyli
W ograniczeniu ekspozycji na uczulające alergeny u osób z sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek przydatnym narzędziem jest kalendarz i mapa pylenia.
Sprawdź: Gdzie i co teraz pyli. Interaktywna mapa pylenia (kalendarz pylenia) >>
Przeczytaj także: |
Referencje:
- Samoliński B., Raciborski F., Lipiec A. i wsp. Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce (ECAP). Alergologia Polska 2014; I: 10-18.
- Bielory L., Meltzer E.O., Nichols K.K. i wsp. An algorithm for the management of allergic conjunctivitis. Allergy Asthma Proc 2013: 34(5): 408-20.
- Leonardi A., Castegnaro A., La Gloria Valerio A. i wsp. Epidemiology of Allergic Conjunctivitis: Clinical Appearance and Treatment Patterns in a Population-Based Study. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2015; 15(5): 482-8.
- Leonardi A., Bogacka E., Fauquert J.L. i wsp.Ocular allergy: recognizing and diagnosing
hypersensitivity disorders of the ocular surface. Allergy 2012; 67: 1327-1337 - EAACI Patients. Allergic Conjunctivitis, https://patients.eaaci.org/allergicconjunctivitis/ (dostęp: 12.05.2020 r.).
- Allergic conjunctivitis defitnition, https://www.aaaai.org/conditions-and-treatments/conditions-dictionary/allergic-conjunctivitis (dostęp: 12.05.2020 r.).
- Kowalski M.L., Bartuzi Z., Bręborowicz A. i wsp. Stanowisko grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w sprawie postępowania u chorych na astmę i choroby alergiczne w okresie pandemii SARS-CoV-2. 31 Marca 2020 r.
- Pawliczak R., Alergologia Kompendium, wyd II. Termedia, Poznań 2018.
- DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T115480, Allergic Conjunctivitis, https://www.dynamed.com/topics/dmp~AN~T115480 (zaktualizowane 2018 Nov 30, dostęp: 12.05.2020 r.)
Dowiedz się więcej
Rozpoznanie i leczenie alergicznego nieżytu nosa
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-
Alergiczne zapalenie spojówek jako manifestacja narządowa choroby alergicznej
Badanie eozynofilii we łzach w diagnostyce alergicznego zapalenia spojówek o etiologii zawodowej
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |