Obrąbek stawowy - informacje ogólne
W górnej części obrąbek łączy się bezpośrednio ze ścięgnem głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. 50% włókien przyczepu tego mięśnia wnika w obrąbek, pozostała część przyczepia się do guzka nadpanewkowego łopatki. Takie wzajemne przenikanie się włókien sprzyja równoczesnemu uszkodzeniu mięśnia i obrąbka. Duża częstotliwość uszkodzeń górnej części obrąbka wynika także ze słabego ukrwienia tego rejonu. Naczynia krwionośne przedostają się tylko do jego obwodowych części połączonych z torebką stawową, stwarzając gorsze warunki do gojenia się. Górna część obrąbka jest bardziej luźna i elastyczna, co dodatkowo predysponuje do uszkodzeń. Część dolna jest mocniejsza i silniej związana z panewką.
Najczęstszym uszkodzeniem obrąbka jest SLAP (z angielskiego: Superior Lambrum Anterior to Posterior). Jest to uszkodzenie górnej części obrąbka panewki stawu ramiennego i ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Dochodzi do niego głównie u osób aktywnych fizycznie i sportowców wykonujących rzuty oraz uderzenia nad poziomem linii barków. Uraz powstaje najczęściej poprzez kompresję przy upadku na wyciągniętą rękę lub wielokrotnego powtarzania czynności z uniesionymi ramionami. Może być powiązany z niestabilnością stawu ramiennego oraz uszkodzeniem mięśni stożka rotatorów. Najskuteczniejszy w diagnozowaniu jest rezonans magnetyczny, rutynowo wykonywane są zdjęcia RTG oraz przeprowadzane testy kliniczne.
Ze względu na rozległość uszkodzenia możemy podzielić SLAP na 4 typy:
- I – zwyrodnienie lub wystrzępienie obrąbka stawowego; brak cech niestabilności stawu
- II – oderwanie od panewki górnej części obrąbka (najczęściej spotykane)
- III – uszkodzenie z pozostawieniem części obrąbka i mięśnia przyłączoną do panewki
- IV – rozerwanie mięśnia dwugłowego ramienia, który ulega oderwaniu wraz z obrąbkiem
Objawy uszkodzenia obrąbka stawowego
Główne objawy uszkodzenia obrąbka to:
- ból w okolicy barku z trudną do określenia lokalizacją
- ból związany z ruchem powyżej linii barków
- ból przy leżeniu na chorym boku
- ból połączony z utratą kontroli kończyny w skrajnym ułożeniu (maksymalna rotacja zewnętrzna z odwiedzeniem) – często używane jest ang. określenie dead arm syndrome
- zacinanie się stawu
- uczucie przeskakiwania
- zgrzytanie w okolicy barku
- niestabilność stawu
Leczenie uszkodzenia obrąbka stawowego
Leczenie zachowawcze w większości przypadków jest nieskuteczne. Leczenie operacyjne uzależnione jest od stopnia uszkodzenia. W przypadku uszkodzenia typu I i III wykonuje się czyszczenie wystrzępionych części obrąbka bez konieczności ich szycia. Operacja II typu polega na zszyciu i przymocowaniu danego fragmentu za pomocą kotwic. Leczenie IV typu uzależnione jest od rozległości uszkodzenia mięśnia dwugłowego i może polegać na usunięciu uszkodzonej części mięśnia i doczepieniu obrąbka, szyciu mięśnia oraz doczepieniu obrąbka lub szyciu mięśnia, czyszczeniu oderwanych fragmentów, tendonezie ścięgna mięśnia dwugłowego – wycięciu ścięgna i zmianie jego przyczepu na kość ramienną.
Postępowanie rehabilitacyjne zależy od rodzaju zabiegu. W stopniu I i III działania są bardziej dynamiczne. W przypadku występowania współuszkodzeń stożka rotatorów i niestabilności stawu dokonywana jest modyfikacja programów usprawniania. Przez pierwsze kilka dni ręka powinna być umieszczona w specjalnej łusce. Bierne i wspomagane ćwiczenia wprowadzane są bezpośrednio po operacji. Pełen bierny zakres ruchu chory uzyskuje 10-14 dni po zabiegu, a po 7-10 tygodniach może powrócić on do aktywności sportowej.
Rehabilitacja po operacji SLAP w stopniu II wymaga więcej uwagi i ostrożności. Postępowanie uzależnione jest od miejsca uszkodzenia i ilości zastosowanych kotwic (im więcej, tym program jest wolniejszy). W czasie pierwszych 4 tygodni kończyna umieszczona jest w specjalnej łusce, a na noc w ortezie. Pełny zakres ruchu chory odzyskuje w ciągu 8-12 tyg. Powrót do aktywności, w których bark narażony jest na urazy możliwy jest po 6 miesiącach, a start w zawodach po 9-12 miesiącach.
Po operacji SLAP typu IV rehabilitacja jest podobna do stopnia II.
Rokowanie i powikłania uszkodzenia obrąbka stawowego
Prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja po zabiegu operacyjnym warunkuje możliwość powrotu do pełnej sprawności.
- Dega W. red. Tom. II wyd. 4. Warszawa: PZWL;1996
- Nowotny J. red. Podstawy fizjoterapii cz. 3: wybrane metody fizjoterapii. Kraków: Kasper 2005
- Lewit K. Leczenie manualne zaburzeń czynności narządu ruchu. Warszawa: PZWL; 1984
- Nowotny J. Edukacja i reedukacja ruchowa. Kraków: Kasper; 2003
- Copeland S. Operative shoulder surgery. New York: Churchill-Livingstone; 1995
- Nowotny J. Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu. Katowice: AWF;2000
- McFarland E. Examination of the shoulder: the complete guide. New York: Thieme; 2005
- Ellenbecker T. Shoulder rehabilitation: non- operative treatment. New York: Thieme;2006
- Dziak A. Zasady diagnostyki zespołu bolesnego barku. Kraków: Medicina Sportiva;2003
- Ciechomski J. Materiały szkoleniowe kursu: Współczesne metody diagnozy i leczenia tkanek miękkich. Sosnowiec; 2008/2009
- Dziak A. Taymara S. Bolesny bark. Kraków: Kasper; 1998
- www.shoulderdoc.co.uk
- www.sportsinjuryclinic.net
- www.stoneclinic.com
Powiązane tematy:
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |