Obrąbek stawowy, uszkodzenie obrąbka stawowego

Obrąbek stawowy - informacje ogólne

W górnej części obrąbek łączy się bezpośrednio ze ścięgnem głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. 50% włókien przyczepu tego mięśnia wnika w obrąbek, pozostała część przyczepia się do guzka nadpanewkowego łopatki. Takie wzajemne przenikanie się włókien sprzyja równoczesnemu uszkodzeniu mięśnia i obrąbka. Duża częstotliwość uszkodzeń górnej części obrąbka wynika także ze słabego ukrwienia tego rejonu. Naczynia krwionośne przedostają się tylko do jego obwodowych części połączonych z torebką stawową, stwarzając gorsze warunki do gojenia się. Górna część obrąbka jest bardziej luźna i elastyczna, co dodatkowo predysponuje do uszkodzeń. Część dolna jest mocniejsza i silniej związana z panewką.

Najczęstszym uszkodzeniem obrąbka jest SLAP (z angielskiego: Superior Lambrum Anterior to Posterior). Jest to uszkodzenie górnej części obrąbka panewki stawu ramiennego i ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Dochodzi do niego głównie u osób aktywnych fizycznie i sportowców wykonujących rzuty oraz uderzenia nad poziomem linii barków. Uraz powstaje najczęściej poprzez kompresję przy upadku na wyciągniętą rękę lub wielokrotnego powtarzania czynności z uniesionymi ramionami. Może być powiązany z niestabilnością stawu ramiennego oraz uszkodzeniem mięśni stożka rotatorów. Najskuteczniejszy w diagnozowaniu jest rezonans magnetyczny, rutynowo wykonywane są zdjęcia RTG oraz przeprowadzane testy kliniczne.

Ze względu na rozległość uszkodzenia możemy podzielić SLAP na 4 typy:

• I – zwyrodnienie lub wystrzępienie obrąbka stawowego; brak cech niestabilności stawu
• II – oderwanie od panewki górnej części obrąbka (najczęściej spotykane)
• III – uszkodzenie z pozostawieniem części obrąbka i mięśnia przyłączoną do panewki
• IV – rozerwanie mięśnia dwugłowego ramienia, który ulega oderwaniu wraz z obrąbkiem

Objawy uszkodzenia obrąbka stawowego

Główne objawy uszkodzenia obrąbka to:

• ból w okolicy barku z trudną do określenia lokalizacją
• ból związany z ruchem powyżej linii barków
• ból przy leżeniu na chorym boku
• ból połączony z utratą kontroli kończyny w skrajnym ułożeniu (maksymalna rotacja zewnętrzna z odwiedzeniem) – często używane jest ang. określenie dead arm syndrome
• zacinanie się stawu
• uczucie przeskakiwania
• zgrzytanie w okolicy barku
• niestabilność stawu

Leczenie uszkodzenia obrąbka stawowego

Leczenie zachowawcze w większości przypadków jest nieskuteczne. Leczenie operacyjne uzależnione jest od stopnia uszkodzenia. W przypadku uszkodzenia typu I i III wykonuje się czyszczenie wystrzępionych części obrąbka bez konieczności ich szycia. Operacja II typu polega na zszyciu i przymocowaniu danego fragmentu za pomocą kotwic. Leczenie IV typu uzależnione jest od rozległości uszkodzenia mięśnia dwugłowego i może polegać na usunięciu uszkodzonej części mięśnia i doczepieniu obrąbka, szyciu mięśnia oraz doczepieniu obrąbka lub szyciu mięśnia, czyszczeniu oderwanych fragmentów, tendonezie ścięgna mięśnia dwugłowego – wycięciu ścięgna i zmianie jego przyczepu na kość ramienną.

Postępowanie rehabilitacyjne zależy od rodzaju zabiegu. W stopniu I i III działania są bardziej dynamiczne. W przypadku występowania współuszkodzeń stożka rotatorów i niestabilności stawu dokonywana jest modyfikacja programów usprawniania. Przez pierwsze kilka dni ręka powinna być umieszczona w specjalnej łusce. Bierne i wspomagane ćwiczenia wprowadzane są bezpośrednio po operacji. Pełen bierny zakres ruchu chory uzyskuje 10-14 dni po zabiegu, a po 7-10 tygodniach może powrócić on do aktywności sportowej.

Rehabilitacja po operacji SLAP w stopniu II wymaga więcej uwagi i ostrożności. Postępowanie uzależnione jest od miejsca uszkodzenia i ilości zastosowanych kotwic (im więcej, tym program jest wolniejszy). W czasie pierwszych 4 tygodni kończyna umieszczona jest w specjalnej łusce, a na noc w ortezie. Pełny zakres ruchu chory odzyskuje w ciągu 8-12 tyg. Powrót do aktywności, w których bark narażony jest na urazy możliwy jest po 6 miesiącach, a start w zawodach po 9-12 miesiącach.

Po operacji SLAP typu IV rehabilitacja jest podobna do stopnia II.

Rokowanie i powikłania uszkodzenia obrąbka stawowego

Prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja po zabiegu operacyjnym warunkuje możliwość powrotu do pełnej sprawności.