Anemia - objawy, przyczyny i leczenie anemii

Anemia (niedokrwistość)

Niedokrwistość to zmniejszenie stężenia hemoglobiny¹ (skrót w badaniach laboratoryjnych to Hb), hematokrytu² (Ht) i liczby erytrocytów³ poniżej normy. Następstwem tego stanu jest zmniejszenie zdolności krwi do transportu tlenu, co skutkuje zmniejszeniem natlenowania tkanek i narządów.

Są dwie główne przyczyny zmniejszenia liczby erytrocytów (czerwonych krwinek):

• utrata erytrocytów wskutek krwawienia lub hemolizy, czyli rozpadu, krwinek
• zmniejszenie lub zaburzenie tworzenia krwinek w szpiku

Wyróżnia się wiele podtypów anemii:

• niedokrwistość pokrwotoczna, która powstaje w wyniku dużej lub przewlekłej utraty krwi
• niedokrwistość syderoblastyczna związana z zaburzeniami w powstawaniu hemu, składnika hemoglobiny
• niedokrwistość hemolityczna związana z nieprawidłowym rozpadem erytrocytów (jej przykładem jest anemia sierpowata)
• niedokrwistość aplastyczna związana z niewydolnością szpiku kostnego
• niedokrwistość chorób przewlekłych
• niedokrwistość z niedoboru żelaza
• niedokrwistość megaloblastyczna związana z zaburzeniami w syntezie DNA w komórkach układu krwiotwórczego (jej przykładem jest niedokrwistość z niedoboru witaminy B ₁₂ i niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego)

Ze względu na nasilenie niedokrwistość można podzielić na:

• łagodną – stężenie hemoglobiny mieści się w przedziale między 10 a 12 g/dl lub 13,5 w przypadku mężczyzn
• umiarkowaną – Hb między 8 a 9,9 g/dl
• ciężką – Hb między 6,5 a 7,9 g/dl
• zagrażającą życiu – Hb poniżej 6,5 g/dl

Objawy anemii

Objawy charakterystyczne dla każdego rodzaju niedokrwistości to:

• osłabienie i łatwa męczliwość
• zmniejszenie koncentracji i uwagi
• bladość skóry i błon śluzowych
• ból i zawroty głowy
• tachykardia⁴, duszność

Ponadto każdy typ anemii ma jeszcze swoje objawy specyficzne.

Rozpoznanie anemii

Podstawowym badaniem diagnostycznym jest morfologia krwi. Najważniejsze dla niedokrwistości parametry morfologii to:

• RBC – liczba krwinek czerwonych
• Hb – hemoglobina (jest to białko zawarte w erytrocytach, którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu; odpowiada ona za czerwoną barwę krwi)
• Ht – hematokryt (stosunek komórek krwi do całej jej objętości)
• MCV – średnia objętość erytrocytu
• MCH – średnia zawartość hemoglobiny w erytrocycie

Prawidłowe wartości tych parametrów opisane są w poniższej tabeli:

Na niedokrwistość wskazuje zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu lub liczby czerwonych krwinek.

Leczenie anemii

Leczenie jest dopasowane do rodzaju niedokrwistości, najczęściej polega na suplementacji niedoboru powodującego niedokrwistość, np. żelaza.

Rokowanie i powikłania anemii

Większość rodzajów niedokrwistości jest w pełni uleczalna, warunkiem jest przestrzeganie zaleceń lekarskich. Nieleczona niedokrwistość może prowadzić do znacznego osłabienia organizmu, objawiającego się np. omdleniami, a nawet do śmierci.

Zapobieganie anemii

Niedokrwistości z niedoboru w większości przypadków rozwijają się podstępnie. Ze względu na umiejętność organizmu do przystosowania się do różnych warunków, długo nie dają żadnych objawów. Dlatego ważne jest wykrywanie niedokrwistości w jej początkowym stadium.

Pomóc w tym może regularnie (co 2-3 lata) wykonywana morfologia oraz zgłaszanie się do lekarza z niepokojącymi objawami mogącymi wskazywać na niedokrwistość.

Pamiętaj!

• Regularnie, co 2-3 lata, wykonuj morfologię krwi.
• Przestrzegaj zdrowej diety – jedz produkty pełnowartościowe, dużo ryb, warzyw i owoców. Unikaj dużej ilości słodyczy i żywności wysoko przetworzonej, np. jedzenia typu „fast food”, słonych przekąsek czy dań gotowych. Dbaj o przyjmowanie odpowiedniej ilości witamin oraz mikro- i makroelementów, najlepiej tych, które pochodzą z pożywienia.
• Gdy zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, nie ignoruj ich, a zgłoś się do lekarza.

¹ Hemoglobina – Jest to białko zawarte w erytrocytach, którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu; odpowiada ona za czerwoną barwę krwi.
² Hematokryt – Jest to parametr oceniany w badaniu morfologii krwi. Określa stosunek komórek krwi do całej jej objętości.
³ Erytrocyty – Inaczej czerwona krwinka. Jej głównym zadaniem jest transport tlenu z płuc do tkanek organizmu.
⁴ Tachykardia – Inaczej nazywana częstoskurczem. Jest to przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę.

Źródła: 

„Interpretacja badań laboratoryjnych” J. Wallach

„Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka” H. Ciborowska, A. Rudnicka

„Interna Szczeklika 2015” Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski

www.nhs.uk www.nhs.uk

„Podstawy hematologii” W. Nowak, A. Skotnicki

Dowiedz się więcej:

Cytogenetic abnormalities in patients with severe aplastic anemia

http://www.haematologica.org/content/81/5/418.full.pdf+html

Ocena stanu odżywienia białkowo-energetycznego pacjentów w wieku podeszłym z niedokrwistością

http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2012-03-5.pdf

Niedokrwistość chorób przewlekłych

http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2015/01/pnm_2014_10b_033_036.pdf