Czyrak - objawy, leczenie, przyczyny

Objawy czyraka

Zazwyczaj pierwszym objawem jest twardy, czerwony guzek sprawiający dolegliwości bólowe przy dotyku. W miarę rozwoju, zmiana ulega zmiękczeniu. Po upływie od 4 do 6 dni pojawia się na jej czubku ropny pęcherzyk, pod którym formuje się czop martwiczy.

W pełni rozwinięty czyrak charakteryzuje się przede wszystkim czerwoną, opuchniętą i bolesną skórą wokół guza. Czasami w przebiegu choroby może występować gorączka.Jeżeli zauważymy, że na naszym ciele zaczyna pojawiać się boląca i twarda „krostka”, to powinniśmy pokazać ją lekarzowi w celu rozpoczęcia leczenia lub w razie niepowodzenia leczenia zachowawczego, w celu chirurgicznego wycięcia zmiany.

W skrajnych przypadkach nieleczone infekcje mieszka włosowego mogą doprowadzić do rozwoju poważniejszych zakażeń całego organizmu.Bardzo ważne jest to, żeby samodzielnie nie podejmować próby usunięcia ropnia znajdującego się na czubku, w szczególności w okolicach twarzy. W razie samoistnego pęknięcia, należy odpowiednio zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem i zgłosić się do lekarza.

Czyrak na twarzy

Zmiana zlokalizowana na twarzy, szczególnie w okolicy górnej wargi, nosa, skroni czy oczodołu, wymaga bardzo pilnego leczenia, ponieważ taka lokalizacja stwarza ryzyko przedostania się zakażenia do wnętrza czaszki, powodując skutki neurologiczne, w tym zapalenie opon mózgowych.

Czyrak gromadny i mnogi (czyraczność)

Zazwyczaj występują pojedynczo. Zdarza się jednak, że infekcja miejscowa jest masywna i powoduje powstanie kilku guzkóww jednej okolicy. Mówimy wtedy o czyraku gromadnym. Jeszcze innym stanem jest mnogi czyrak (tzw. czyraczność), czyli powstanie zmian w różnych miejscach i w różnym czasie.

Leczenie czyraka

Leczenie zależy od wielkości, stopnia zaawansowania i rozległości zmiany. Nie należy rozpoczynać leczenia samodzielnie, ponieważ może to spowodować zaostrzenie procesu chorobowego, powodując powracanie zapalenia mieszka włosowego, rozprzestrzenienie zmiany a tym samym również stanu zapalnego. 

Niewielkie, pojedyncze zmiany czasami udaje się wygoić, stosując leki miejscowo lub antybiotyk doustnie. Jednak gdy jest już czop martwiczy, to zazwyczaj konieczne jest mechaniczne usunięcie, czasami z dodatkowym nacięciem skóry. Po takim zabiegu w okresie gojenia się rany konieczne jest odpowiednie pielęgnowanie jej i ochrona opatrunkiemPrzy zmianach większych (czyrak gromadny), licznych (mnogi) lub nawracających dodatkowo zastosowanie mają niektóre antybiotyki, zazwyczaj podawane doustnie.

Jak długo utrzymuje się czyrak?

Pojedyncze goją się dość szybko, w większości przypadków nie pozostawiając po sobie śladu lub z pozostawieniem niewielkiej blizny, jako pozostałości po ubytku w skórze spowodowanym obecnością ropnia.Bardziej kłopotliwe w leczeniu są czyraki mnogie i gromadne wtedy czas leczenia może wydłużyć się nawet do kilku miesięcy.

Przyczyny powstawania czyraków

Badania wskazują, że około 40 proc. populacji na całym świecie to nosiciele bakterii Staphylococcus aureus. W sytuacji, kiedy jesteśmy zdrowi, gronkowiec nie wpływa negatywnie na funkcjonowanie naszego organizmu. W przypadku, kiedy zmniejsza się nasza odporność, organizm jest osłabiony, powstają warunki dla namnażania się tej bakterii, co z kolei może manifestować się w postaci czyraków.Na ich wystąpienie narażone są głównie osoby z chorobami przewlekłymi lub nowotworowymi, np.:

• Chorzy na cukrzycę (rany u tych osób dłużej i ciężej się wygajają, co wpływa na zwiększone prawdopodobieństwo ich infekcji).
• Chorzy na przewlekłe choroby nerek (choroba wpływa na występowanie zaburzeń odporności organizmu).
• Osoby chore na AIDS (choroba ta wpływa na upośledzenie funkcji odpornościowej organizmu, u chorych często występują przewlekłe infekcje, w tym zakażenia skórne).
• Chorujący na inne choroby skóry, których czyrak może być następstwem: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca.
• Osoby zmagające się z nowotworem (podczas przyjmowania szerokiej gamy leków, odporność u tych osób ulega znaczącemu osłabieniu).

Jak zapobiegać powstaniu czyraków?

W przypadku pacjentów, którzy są nosicielami gronkowca oraz należą do grupy wysokiego ryzyka występowania choroby, należy szczególnie dbać o zdrowie oraz w miarę możliwości nie dopuszczać do sytuacji, w której odporność naszego organizmu ulegnie pogorszeniu.

Czasami jesteśmy nosicielami gronkowca. Zazwyczaj kolonizuje on jamę nosową i w warunkach dobrej kondycji nosicielstwo takie nie daje żadnych dolegliwości. Można je rozpoznać na podstawie posiewu wymazu z nosa. Rozpoznanie nosicielstwa gronkowca jest powodem zalecenia miejscowego leczenia odpowiednią maścią z antybiotykiem. Badanie posiewu z nosa zleca się zazwyczaj pacjentom z nawracającymi lub mnogimi zmianiami.

Szczególne środki higieny należy zachować podczas pobytu w szpitalu, jednostkach ochrony zdrowia a także podczas sprawowania opieki nad osobami chorymi. Należy często myć ręce, w szczególności po wyjściu z toalety czy przed zjedzeniem posiłku.

Bakteria może być przeniesiona od osoby chorej, dlatego, jeżeli ktoś z naszych domowników boryka się z tym problemem, nie powinniśmy zmieniać mu opatrunków bez rękawiczek. Musimy też zwrócić szczególną uwagę na zachowanie higieny osobistej i częste mycie rąk.

Wszelkie, nawet drobne rany występujące na naszym ciele powinny być opatrywane i dezynfekowane zgodnie z zaleceniami lekarza, żeby nie dopuścić do zagnieżdżenia się w nich drobnoustrojów chorobotwórczych.

Rozpoznanie czyraka

Diagnoza opiera się na oględzinach przez lekarza.W czasie wizyty lekarz może zapytać o kilka rzeczy:

• Jaki czas temu zmiana pojawiła się na ciele?
• Czy dolegliwość pojawiła się pierwszy raz w życiu, czy już wcześniej występowały podobne objawy?
• Czy występują choroby współistniejące?
• Jak duży ból pacjent odczuwa?

W zależności od stanu miejscowego zaawansowania zmiany oraz wywiadu lekarz ustali sposób leczenia.

Dla potwierdzenia rozpoznania można wykonać posiew wymazu z guzka z oceną lekooporności wyhodowanych bakterii. Takie badanie jest szczególnie przydatne u osób z czyrakami mnogimi i nawracającymi.

Rokowanie i powikłania czyraka

W przypadku zachowania odpowiednich zasad higieny miejsca chorobowo zmienionego, nadzoru lekarza oraz stosowania się do jego zaleceń czyrak jest całkowicie uleczalny. Nie należy podejmować prób samodzielnego leczenia lub co gorsza przekłuwania czopa mieszczącego się na czubku. Może to spowodować nasilenie się stanu zapalnego skutkujące gorszym gojenie się rany, większym bólem i dyskomfortem. Niestety z racji tego, że zmiana występuje na skórze, po jego zagojeniu może pozostać blizna, w szczególności, jeżeli konieczne było chirurgiczne nacięcie i opróżnienie ropy.

Zalecane postępowanie w przypadku czyraka

• Jeśli zauważysz u siebie bądź bliskich zmianę na skórze sugerującą, że może być to czyrak zgłoś się po pomoc do specjalisty.
• Pod żadnym pozorem nie podejmuj próby samodzielnego usunięcia zmiany.
• Nie przebijaj ropnego wybrzuszenia powstałego na czubku zmiany.
• Dbaj o codzienną higienę w tym częste mycie rąk.
• Przy goleniu czy depilacji różnych okolic ciała zadbaj, aby skóra była czysta. Używaj wyłącznie własnych, wyczyszczonych i zdezynfekowanych nożyków do golenia i/lub depilatorów.
• Jeśli opiekujesz się osobą, u której wystąpił czyrak, dbaj o higienę podczas kontaktu i pielęgnacji zmiany (zmian opatrunków).
• Dbaj o zbilansowaną zdrową dietę, odpowiednią ilość snu i rozładowywanie stresu, utrzymasz dobrą kondycję organizmu i zmniejszysz ryzyko spadku odporności.

Źródła:

"Zakażenia skóry i tkanek miękkich - złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej" K. Gołąbek, J. Lasek, W. Marks; Via Medica 2012 r.

"Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową" S.Jabłońska, S.Majewski; PZWL 2008 r.