Medicover
Co to jest kaszak?
Kaszak to torbiel tworząca się w okolicach mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Powstaje w wyniku zaczopowania ujścia mieszka włosowego i stopniowego gromadzenia się tam złuszczonego naskórka oraz łoju (sebum). Wypełniony jest białą i żółtą, płynną lub półpłynną treścią.
Kaszaki mogą występować pojedynczo lub w skupisku, osiągać od kilku milimetrów aż po kilka centymetrów średnicy. Zwykle jest niegroźną zmianą skórną, usuwaną głównie z powodów estetycznych. Niektóre torbiele naskórkowe poddawane są jednak analizie histopatologicznej pod kątem nowotworu. Podejrzane są zmiany o średnicy powyżej 5 cm, wykazujące objawy infekcji i nawroty po usunięciu.
Jak wygląda kaszak?
Wypukłość na skórze wypełniona jest masą łojową i rogową, zwykle nie różni się kolorem od skóry. Na guzku może znajdować się charakterystyczna, czarna kropka (mieszek włosowy), świadcząca o niedrożności kanału włosowego. Nieestetyczny guzek może być miękki lub twardy w dotyku, dający się przesuwać pod palcami. Najczęściej kaszak umiejscawia się w okolicach mniej lub bardziej owłosionych części ciała, ale nie tylko.
Przyczyny powstawania kaszaków
Wśród przyczyn tworzenia się cyst skórnych w okolicach mieszka włosowego i gruczołu łojowego wymienia się: stosowanie niewłaściwych kosmetyków, nieodpowiednią higienę, nadmierne opalanie się, zaburzenia gospodarki hormonalnej i pracy gruczołów łojowych.
Wśród ekspertów dyskutowana jest też rola wirusa HPV w powstawaniu tego rodzaju grudek skórnych.
Rodzaje kaszaków
Kaszaki można podzielić ze względu na przyczyny powstania guzka:
- kaszak rzekomy, będący wynikiem nieprawidłowej higieny osobistej, kiedy gruczoł łojowy ulega zaczopowaniu,
- kaszak prawdziwy, o podłożu genetycznym (na ten defekt skórny narażone są osoby z zespołem Gardnera, po usunięciu kaszaka pojawiają się nawroty).
Czy kaszak boli?
Kaszak z reguły nie jest bolesny, chyba że w jego okolicach dojdzie do stanu zapalnego i nadkażenia bakteryjnego.
Wokół cysty wywiązuje się stan zapalny i mogą wystąpić takie objawy jak: ból i zaczerwienienie.
Torbiel łojowa dużych rozmiarów, narażona na częste podrażnianie podczas ubierania się, również może powodować bolesność i dyskomfort.
Z czym można pomylić kaszaka?
Pojawienie się na skórze różnego rodzaju narośli, krostek, podejrzanych grudek czy torbieli, zawsze należy skonsultować z dermatologiem. Niektóre zmiany skórne łatwo ze sobą pomylić, a kaszaka może wyglądem przypominać np.:
- tłuszczak (łagodny nowotwór tkanki łącznej),
- prosak (mała, milimetrowa grudka najczęściej zlokalizowana w okolicach oczu)
- ropień (efekt infekcji bakteryjnej w tkankach miękkich, do której doszło na skutek przecięcia i uszkodzenia skóry),
- nerwowłókniak (łagodny nowotwór utworzony z osłonek nerwów obwodowych).
Gdzie pojawiają się kaszaki?
Kaszaki występują najczęściej u osób pomiędzy 30. a 40. rokiem życia i dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Pojawiają się też u młodzieży w okresie dojrzewania, co ma związek z gospodarką hormonalną i zaburzeniami w pracy gruczołów łojowych. U dzieci występują stosunkowo rzadko, a jeszcze rzadziej małe torbiele naskórkowe mają noworodki.
Zmiany najczęściej umiejscawia się w górnej części ciała. Zwykle spotykamy:
- kaszak na twarzy
- kaszak na głowie i szyi
- kaszak na oku (na powiece dolnej i górnej)
- kaszak za uchem
- kaszak na karku
- kaszak na wardze sromowej
- kaszak na mosznie
- kaszak w pachwinach
Szczególnie cysty skórne w miejscach intymnych mogą przyczyniać się do bólu podczas stosunku, noszenia bielizny, biegania czy chodzenia. Natomiast umiejscowione na owłosionej skórze głowy są podrażniane np. w trakcie czesania. Powoduje to dyskomfort, ryzyko uszkodzenia skóry, a w efekcie również zakażenia. W takiej sytuacji warto porozmawiać z lekarzem o tym, jak bezpiecznie usunąć defekt skórny.
Usuwanie kaszaka
Niewielkie krostki na skórze rozwijają się wolno i mogą po pewnym czasie zniknąć same lub pęknąć pod wpływem nacisku. Oczyszczenie gruczołu łojowego następuje samoistnie, płyn wycieka, a niewielka rana goi się sama.
W pozbyciu się małych cyst naskórkowych pomocna bywa medycyna estetyczna i proponowane przez nią zabiegi typu: laseroterapia i krioterapia. Oba jednak mają zastosowanie tylko wtedy, gdy nie doszło do zakażenia cysty skórnej. Usunięcie kaszaka za pomocą wiązki lasera trwa zaledwie kilkanaście minut i praktycznie nie pozostawia szpecących blizn. Podobnie zresztą jak wymrażanie, które jest zabiegiem nieinwazyjnym, bezpiecznym i bezbolesnym.
Usunięcie kaszaka przez lekarza
W przypadku torbieli o średnicy powyżej 5 cm konieczna bywa interwencja chirurga. Usuwanie kaszaka odbywa się za pomocą skalpela i wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym. Najczęściej kończy się na jednym zabiegu, założeniu szwów i antybiotykoterapii w celu zapobiegania ogólnoustrojowemu zakażeniu. Wycinek torbieli poddawany jest też badaniu histopatologicznemu.
Po usunięciu kaszaka należy przez około 8 tygodni unikać słońca i basenu. Zaleca się też zrezygnowanie ze stosowania niektórych kosmetyków, które mogłyby podrażniać i nie sprzyjać zagojeniu się rany.
Domowe sposoby na kaszaki
W przypadku osób o tendencjach do powstawania zmian skórnych ważne jest zapobieganie zaczopowaniu ujścia mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Do codziennej pielęgnacji warto używać kremów regulujących wydzielanie sebum, peelingi czy też maści na kaszaki dostępne w aptece.
Podczas domowego leczenia kaszaków można sięgnąć po skrzyp polny, znany z dobroczynnego wpływu na skórę ze względu na zawarte w nim związki krzemu. Ciepłe okłady z naparu ze skrzypu polnego poprawiają pracę gruczołów łojowych. Efekt jednak nie jest natychmiastowy i wymaga dłuższego czasu.
Lekarze nie zalecają nakłuwania, rozdrapywania i wyciskania kaszaków, szczególnie dużych rozmiarów. Nie jest to bezpieczne, gdyż w trakcie tych czynności może dojść do zakażenia. Efektem usuwania cyst skórnych w nieprawidłowy sposób i w niesterylnych warunkach mogą być też nieestetyczne blizny. Warto bacznie przyglądać się zmianom skórnym i skonsultować się z dermatologiem, który zadecyduje o sposobie postępowania.
Źródła:
https://www.healthline.com/health/sebaceous-cyst
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499974/
https://www.nhs.uk/conditions/skin-cyst/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5816307/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11996426/
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |
