Gaz rozweselający w stomatologii – jak działa?

Gaz rozweselający co to jest?

Gaz rozweselający jest mieszaniną tlenu (O₂) i podtlenku azotu (N₂O). Obecność tlenu jest niezbędna, ponieważ stosowanie samego N₂O zagraża zdrowiu i życiu. Podtlenek azotu jest bezbarwnym, niepalnym gazem o charakterystycznym, delikatnie słodkim zapachu.

Gaz rozweselający powszechnie stosuje się podczas zabiegów stomatologicznych, porodu, na oddziałach ratunkowych, czy w trakcie zmiany opatrunków. Jest również nośnikiem środków anestetycznych stosowanych w znieczuleniu ogólnym.

Gaz rozweselający wykazuje działanie przeciwbólowe i rozluźnia organizm, nie zaburzając przy tym odruchów obronnych. Minimalnie wpływa na układ krążenia i funkcje oddechowe, nie zakłócając ich pracy. Może powodować senność.

Gaz rozweselający jak działa?

Pod wpływem gazu rozweselającego pacjenci odczuwają przyjemne oszołomienie, słabiej reagują na strach. Pacjent często jest nieświadomy tego, co się dzieje dookoła niego, a jego zdolności percepcyjne są znacząco osłabione. Możliwe jest wystąpienie halucynacji lub zapadnięcie w lekki sen.

Gaz rozweselający może wywołać u pacjenta niepamięć wsteczną. Oznacza to, że leczona osoba w ogóle nie pamięta zabiegu, co zwykle ją cieszy. Podtlenek azotu znieczulając całe ciało, znosi poczucie grawitacji, dlatego halucynacje oraz sny związane są głównie z lataniem, pływaniem oraz lewitowaniem.

Gaz rozweselający działa bardzo szybko na organizm człowieka. Efekty jego podania są widoczne już po kilku minutach, ale równie szybko mijają, gdy zaprzestanie się inhalacji gazem. Dlatego pacjent musi mieć założoną maseczkę nosową podczas całego zabiegu, by sedacja była skuteczna.

Leczenie z gazem rozweselającym jest wskazane szczególnie u dzieci powyżej 3 roku życia.

Gaz rozweselający przy leczeniu zębów

Podawanie gazu rozweselającego zaleca się, gdy pacjent odczuwa silny strach przed leczeniem stomatologicznym oraz u osób z nasilonym odruchem wymiotnym lub nadpobudliwością nerwową. Dzięki sedacji wziewnej pacjent nie odczuwa bólu oraz stresu związanego z zabiegiem dentystycznym. Dawkę gazu zawsze dobiera się indywidualnie do leczonej osoby.

Stosowanie podtlenku azotu może skutkować niedotlenieniem dyfuzyjnym tkanek. Z tego względu podczas sedacji używa się niezagrażającej zdrowiu mieszaniny N₂O i O₂. Mieszanina gazów podawana jest za pomocą specjalnie opracowanego do tego celu mieszalnika, który posiada blokady uniemożliwiające podanie mniejszej ilości tlenu niż 30 proc. oraz całkowitą blokadę N₂O w przypadku braku tlenu w butli.

Bezpośrednio po zabiegu pacjentowi podaje się czysty tlen przez 5 minut, by pozbyć się resztek podtlenku azotu z organizmu.

Zastosowanie bezpiecznej mieszaniny podtlenku azotu i tlenu we właściwych proporcjach, pozwala zachować pacjentowi świadomość. Badany może samodzielnie oddychać, mówić, przełykać i kaszleć. Jednocześnie zostaje wprowadzony w błogi stan odprężenia.

Mieszanina gazu rozweselającego z tlenem jest podawana przez specjalną maseczkę nosową, która umożliwia lekarzowi swobodny dostęp do jamy ustnej. Maski te są dostępne w różnych rozmiarach, by pasowały do każdego pacjenta, bez względu na wiek czy płeć. Te dla dzieci mają przyjemny zapach, aby dziecko łatwiej zaakceptowało maseczkę.

Sedacja wziewna o czym warto pamiętać

Gaz rozweselający u dentysty dla dzieci

Wizyta u dentysty bardzo często powoduje duży stres u dzieci, które boją się zabiegu oraz bólu z nim związanego. Niektóre dzieci cierpią na dentofobię, czyli fobię dentystyczną, która często utrzymuje się w dorosłym życiu.

Dentofobia prowadzi do całkowitego unikania zabiegów dentystycznych, a w konsekwencji do poważnych chorób jamy ustnej. W takim przypadku zaleca się zastosowanie gazu rozweselającego. Dziecko odczuwa wówczas mniejszy lęk przed dentystą, jest odprężone i zrelaksowane. Dodatkowo, przy drobnych zabiegach dentystycznych znieczulenie w zastrzyku często nie jest konieczne.

Stosowanie mieszaniny N₂O i O₂ warto wprowadzić zwłaszcza przy długotrwałych i potencjalnie poważnych procedurach stomatologicznych. Pod wpływem gazu rozweselającego dzieci bardzo często zasypiają i śnią o przyjemnych rzeczach, a wizyta u dentysty przestaje być koszmarem.

Sedacja wziewna w żaden sposób nie zagraża zdrowiu dziecka, jednak po podaniu gazu rozweselającego należy je obserwować przez cały dzień. Pacjenci, którzy jako dzieci byli poddawali sedacji wziewnej, chętniej chodzą do dentysty w dorosłym życiu.

Gaz rozweselający przeciwwskazania

Sedacja wziewna jest bezpieczną metodą znieczulania pacjentów i nie powoduje poważniejszych skutków ubocznych. Mimo tego istnieją pewne czynniki wykluczające możliwość użycia podtlenku azotu. Gazu rozweselającego nie powinno się stosować u osób:

• przeziębionych i mających przerośnięte migdałki,
• z niedrożnymi drogami oddechowymi,
• cierpiących na zapalenie gardła, ucha,
• ze zdiagnozowaną chorobą płuc,
• uzależnionych od narkotyków lub alkoholu,
• z wrodzoną wadą serca,
• u kobiet ciężarnych (zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży),
• chorych psychicznie,
• chorych na stwardnienie rozsiane, porfirie, miastenie rzekomoporaźną,
• które nie współpracują

Zastosowanie metody sedacji wziewnej wymaga współpracy pacjenta, który powinien zostać poinformowany o negatywnych skutkach użycia gazu rozweselającego. Po zabiegu mogą wystąpić zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności i wymioty (zwłaszcza gdy pacjent jadł krótko przed wizytą u dentysty).

Mimo tych skutków ubocznych warto zapytać swojego lekarza o sedację wziewną, jeśli wizyta u dentysty wzbudza w nas paraliżujący strach. Podtlenek azotu można łączyć ze znieczuleniem miejscowym, gdy znieczulające działanie gazu okaże się niewystarczające.

Referencje:

• Bartnicka J. i in. Podejście interdyscyplinarne w kształtowaniu inteligentnych usług stomatologicznych. Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji. 2016, 2: 29-41.
• Fiorillo L. Conscious Sedation in Dentistry. Medicina. 2019, 55, 778.
• Lyne A. i in. Reaction times of children having nitrous oxide inhalation sedation for dental procedures. European Archives of Paediatric Dentistry. 2020, 21:25–30.
• Yee R. i in. Nitrous oxide inhalation sedation in dentistry: An overview of its applications and safety profile. Singapore Dental Journal. 2019, 39: 1–9.