Medicover
Podstawowe informacje na temat immunologii
- Immunologia jest uznawana za jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny, a jej osiągnięcia wykorzystywane są w wielu innych specjalizacjach, w tym np. w leczeniu nowotworów złośliwych.
Jest również jedną z tych dziedzin, w której powstaje najwięcej nowych terapii. To dzięki badaniom w zakresie immunoterapii, chorób autoimmunologicznych i szczepionek przeciwko pojawiającym się patogenom wiemy, jak leczyć istotne problemy zdrowotne.
W połączeniu z zaawansowaną technologią badania immunologiczne dostarczyły niezwykle ważnych technik i narzędzi badawczych, takich jak cytometria przepływowa i produkcja przeciwciał monoklonalnych. - Układ odpornościowy chroni organizm przed infekcjami poprzez różne linie obrony. Jeśli nie działa prawidłowo, może dojść do rozwoju chorób autoimmunologicznych, alergii czy nowotworów. Obecnie przypuszcza się, że odpowiedzi immunologiczne przyczyniają się do rozwoju wielu powszechnych zaburzeń, które nie są tradycyjnie postrzegane jako immunologiczne, w tym chorób metabolicznych, sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.
- Podstawowe mechanizmy odpornościowe to:
- odpowiedź nieswoista (wrodzona), jest pierwszą linią obrony i jest niespecyficzna. Oznacza to, że odpowiedzi są takie same dla wszystkich potencjalnych patogenów. To odpowiedź organizmu na „atak” drobnoustrojów lub uraz (np. oparzenie, uszkodzenie, działanie niskiej temperatury lub żrących środków chemicznych czy promieniowania). Główną nieswoistą odpowiedzią obronną jest zapalenie. Uszkodzona tkanka uwalnia substancje chemiczne, które przyciągają krwinki białe, fachowo nazywane leukocytami. Te z kolei otaczają, pochłaniają i niszczą atakujące patogeny. W niektórych przypadkach jest to wystarczające, aby usunąć patogen, ale w innych przypadkach pierwsza obrona zostaje przytłoczona i uruchamiana jest druga linia obrony.
- odpowiedź swoista (nabyta) – może działać jednocześnie z odpowiedzią nieswoistą lub zaraz po niej. Jest drugą linią obrony i polega na budowaniu pamięci o napotkanych infekcjach, dzięki czemu można uzyskać wzmocnioną odpowiedź specyficzną dla patogenu lub obcej substancji. Odpowiedź swoista opiera się na dwóch mechanizmach: odpowiedzi komórkowej oraz humoralnej. Oba te mechanizmy wykorzystują działanie limfocytów (jednego z rodzajów leukocytów). W odpowiedzi komórkowej udział biorą limfocyty T, które mnożą się i bezpośrednio atakują komórki patogenów. W odpowiedzi humoralnej biorą udział limfocyty B, które wytwarzają przeciwciała i atakują patogeny „zdalnie”.
- Jednym z osiągnięć immunologii są szczepionki – ich działanie opiera się na mechanizmie „pamięci immunologicznej”. Uczą one organizm rozpoznawać szkodliwe patogeny i przygotowują na wypadek infekcji. Jest to możliwe dlatego, że część limfocytów, które biorą udział w obronie przed patogenami, „zapamiętuje” wroga i przy następnym ataku rozpoznaje go i stymuluje szybką produkcję konkretnych przeciwciał.
Szczepionki zawierają nieszkodliwy (niechorobotwórczy) element czynnika zakaźnego, który stymuluje układ odpornościowy do wywołania odpowiedzi, począwszy od produkcji przeciwciał do utworzenia „komórek pamięci”. Po napotkaniu czynnika zakaźnego po raz drugi, te komórki pamięci są w stanie szybko poradzić sobie z zagrożeniem, wytwarzając wystarczające ilości przeciwciał. To osiągnięcie immunologii prawdopodobnie uratowało więcej istnień ludzkich niż jakikolwiek inny postęp medyczny. - Zaburzenia niedoboru odporności obejmują problemy z układem odpornościowym, które upośledzają jego zdolność do odpowiedniej obrony. W rezultacie są one prawie zawsze związane z ciężkimi infekcjami, które utrzymują się, nawracają i lub prowadzą do powikłań, co czyni te zaburzenia poważnie wyniszczającymi, a nawet śmiertelnymi.
Istnieją dwa rodzaje zaburzeń niedoboru odporności: pierwotne niedobory odporności są zazwyczaj obecne od urodzenia, są na ogół dziedziczne i stosunkowo rzadkie. Takim przykładem jest częsty zmienny niedobór odporności (CVID). Wtórne niedobory odporności zwykle rozwijają się w późniejszym okresie życia i mogą wynikać z infekcji, tak jak ma to miejsce w przypadku AIDS po zakażeniu HIV. - Wystąpienie alergii również jest efektem działania układu immunologicznego – dochodzi do nich, gdy układ odpornościowy reaguje nadmiernie i zaczyna walczyć również z normalnie nieszkodliwymi substancjami. Taka reakcja nazywana jest odpowiedzią alergiczną, a jej ciężkość jest różna – od łagodnych schorzeń do zaburzeń zagrażających życiu (jak wstrząs anafilaktyczny).
- Kolejnym efektem nie do końca prawidłowego działania układu odpornościowego są choroby autoimmunologiczne. W ich przebiegu układ odpornościowy rozpoznaje komórki własne organizmu jako zagrożenie i produkuje skierowane przeciwko nim przeciwciała. Są to choroby nieuleczalne, więc leczenie polega na zahamowaniu przebiegu choroby i łagodzeniu objawów. Ogromną szansą dla chorujących na choroby autoimmunologiczne są nowoczesne immunoterapie.
Przykładowe choroby autoimmunologiczne
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |
