WZW C. Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu C

Każdego roku w Polsce odnotowuje się ok. 2 tys. nowych zachorowań na WZW typu C (wirusowe zapalenie wątroby typu C), głównie u osób dorosłych. Szacuje się, że wśród narkomanów uzależnionych do środków dożylnych, zakażony może być nawet co drugi z nich, bardzo często równocześnie z zakażeniem HIV.

Objawy ostrego WZW C

Większość zakażeń jest bezobjawowa. Żółtaczka, która jest najczęstszym objawem, pojawia się u mniej niż 25% chorych. Rzadko zdarzają się też uporczywe bóle mięśni i stawów oraz powiększenie wątroby. Większość zakażeń HCV diagnozowanych jest w momencie, gdy przeszły w zapalenie przewlekłe.

Ostre WZW C w ciąży

Ryzyko zakażenia noworodka przez zakażoną matkę wynosi od 2% do 7% (i zwiększa się jeszcze, gdy w okresie porodu stwierdzono we krwi matki obecność dużej ilości cząsteczek RNA HCV). Przy równoczesnym zakażeniu HCV i HIV ryzyko zakażenia dziecka wzrasta do 15%. Zakażenie HCV nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią, pod warunkiem, że matka nie jest zakażona również np. wirusem HIV. 
W mniej niż 1% przypadków dochodzi do ostrej niewydolności wątroby.

Przyczyny ostrego WZW C

Przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu C jest zakażenie wirusem HCV. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z krwią i jej pochodnymi (np. niejałowe narzędzia medyczne, ale też maszynki do golenia czy szczoteczki do zębów), kontakty seksualne (częsta zmiana partnerów seksualnych zwiększa ryzyko zakażenia HCV), a dziecko może zarazić się od matki przez łożysko lub, rzadko, podczas porodu.

Czynnikiem ryzyka zakażenia wirusem HCV jest:

  • transfuzja krwi lub przeszczepienie narządu przed 1992 rokiem, kiedy to zaczęto testować krew na obecność HCV
  • dializy
  • narkomania, szczególnie dożylna i donosowa
  • praca w systemie ochrony zdrowia
  • częste hospitalizacje

Rozpoznanie ostrego WZW C

Kryteria rozpoznania ostrego WZW C to:

  • dodatni wynik badania na obecność RNA HCV (jest on wykrywalny w surowicy już po 1-3 tygodni od zakażenia)
  • dodatni wynik badania na obecność przeciwciał anty-HCV (pojawiają się one średnio 7 tygodni po zakażeniu)
  • aktywność enzymów wątrobowych 10-krotnie przekraczająca normę, przy udokumentowanych prawidłowych wynikach w czasie ostatnich 12 miesięcy

Z powodu okresowego występowania RNA HCV we krwi chorego, jednorazowy ujemny wynik nie jest dowodem na brak zakażenia.

Biopsja wątroby

Najbardziej wiarygodnym sposobem na odróżnienie ostrego zapalenia od przewlekłego jest biopsja wątroby wykonana po ustąpieniu objawów choroby. Obecność ognisk włóknienia wskazuje na zakażenie przewlekłe, a cofanie się zmian zapalnych i nieobecność włóknienia świadczy o ustępującym procesie ostrym. Jednak ze względu na to, że biopsja jest procedurą inwazyjną, nie wykonuje się jej w celu potwierdzenia ustąpienia ostrego WZW C.

Dowodem na wyeliminowanie zakażenia jest ujemny wynik HCV RNA przy prawidłowych wartościach aktywności enzymów wątrobowych na koniec okresu rekonwalescencji.

Leczenie ostrego WZW C

Podstawowym celem leczenia jest utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia i nawodnienia chorego. Podczas choroby oraz w trakcie rekonwalescencji chory powinien dużo odpoczywać i ograniczyć aktywność fizyczną.

Dieta przy WZW C

Dieta powinna być lekkostrawna i odpowiednia do zapotrzebowania energetycznego. Ważnym elementem jest bezwzględne unikanie spożywania alkoholu w czasie trwania choroby i do pół roku po jej zakończeniu. W trakcie choroby i rekonwalescencji chory powinien unikać przyjmowania leków bez recepty, ziół, suplementów diety oraz leków wywołujących cholestazę (np. paracetamol, kwas acetylosalicylowy, amoksycylina z kwasem klawulanowym, metyldopa, diklofenak) bez zalecenia lekarskiego.

Leczenie objawowe

Leczenie objawowe stosuje się jedynie w przypadkach o ciężkim przebiegu oraz przy wystąpieniu powikłań. Stany takie mogą wymagać leczenia w szpitalu.

Według opinii Polskiej Grupy Ekspertów HCV z 2015 roku jeżeli RNA wirusa jest wykrywalne we krwi po 12 tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów to należy wdrożyć leczenie farmakologiczne interferonem. Skuteczność takiego leczenia wynosi 60-90%, podczas gdy prawdopodobieństwo samoistnej eliminacji wirusa wynosi jedynie 15-50%.

Badania podczas WZW C

Podczas ostrej fazy zakażenia chory powinien być co tydzień poddawany dokładnemu badaniu lekarskiemu oraz ocenie układu krzepnięcia, a co miesiąc oznaczeniu aktywności enzymów wątrobowych, przede wszystkim aminotransferazy alaninowej. Badania te powinny być wykonywane do momentu uzyskania wyników zgodnych z normą. Po 6 miesiącach konieczna jest kontrola wirusologiczna na obecność RNA HCV, dzięki której można będzie wykluczyć lub potwierdzić zapalenie przewlekłe.

Zarażanie WZW C

Zarówno chory jak i jego bliscy powinni mieć świadomość, że może stanowić on źródło zakażenia HCV. W związku z tym powinni oni zachować ostrożność z przedmiotami osobistego użytku należącymi do chorego, które mogą być skażone krwią, np. szczoteczką do zębów czy maszynką do golenia.

Rokowanie i powikłania ostrego WZW C

Rokowanie

Śmiertelność w ostrym WZW C jest niewielka, a najczęstszą przyczyną zgonu jest ostra niewydolność wątroby. W niepowikłanym zapaleniu typu C pełny powrót do normalnej aktywności życiowej i pracy następuje do 6 miesięcy od wystąpienia objawów.

Powikłania

U 15-50% chorych dochodzi do eliminacji wirusa. U pozostałych chorych rozwija się zapalenie przewlekłe, z czego u 5-20% z nich w ciągu 20-25 lat rozwinie się marskość wątroby.

Zapobieganie ostremu WZW C

Podstawą profilaktyki jest rygorystyczne przestrzeganie zasad zapobiegania zakażeniom w placówkach systemu ochrony zdrowia oraz w innych miejscach, gdzie może dochodzić do naruszenia ciągłości skóry (np. salony tatuażu czy gabinety kosmetyczne).

Zasady te to m.in. stosowanie jednorazowego sprzętu lub odpowiednie sterylizowanie sprzętu wielokrotnego użytku oraz prawidłowe zabezpieczanie materiałów skażonych krwią lub płynami ustrojowymi.

Nie ma szczepionki przeciwko WZW C.

Zalecane postępowanie w przypadku ostrego WZW C

Jeżeli zachorowałeś na ostre WZW C

  • Naucz swoich bliskich ostrożności w kontakcie z twoimi rzeczami, które mogą być skażone krwią, np. szczoteczką do zębów czy maszynką do golenia. Sam również zadbaj o to, żeby nie mieli oni kontaktu z takimi przedmiotami – dzięki temu zmniejszysz ryzyko zakażenia swoich najbliższych.
  • Przestrzegaj zaleceń lekarza, szczególnie w odniesieniu do diety – ułatwi to twojej wątrobie walkę z wirusem i regenerację po chorobie oraz zmniejszy ryzyko wystąpienia powikłań.
  • Regularnie poddawaj się badaniom kontrolnym zleconym przez lekarza: ocenie układu krzepnięcia co tydzień i oznaczeniu aktywności enzymów wątrobowych, przede wszystkim aminotransferazy alaninowej, co miesiąc. Pamiętaj, że po 6 miesiącach konieczne jest wykonanie badania na obecność RNA HCV we krwi – wynik tego badania pomoże wykluczyć lub potwierdzić zapalenie przewlekłe.
  • Do czasu wyeliminowania zakażenia wstrzymaj się od aktywności seksualnej lub używaj prezerwatyw – tym samym zmniejszysz ryzyko zarażenia partnera.
  • W czasie choroby bezwzględnie unikaj spożywania alkoholu, a do pół roku po jej zakończeniu znacznie go ogranicz – tym samym wspomożesz proces regeneracji twojej wątroby.
  • W trakcie choroby i rekonwalescencji unikaj przyjmowania leków bez recepty, ziół, suplementów diety oraz leków wywołujących cholestazę (np. paracetamol, kwas acetylosalicylowy, amoksycylina z kwasem klawulanowym, metyldopa, diklofenak) bez zalecenia lekarskiego.

Jeżeli chcesz uniknąć zakażenia

  • Zabiegi kosmetyczne czy tatuaże wykonuj tylko w sprawdzonych miejscach, które dbają o odpowiednią sterylizację sprzętu.
  • Jeżeli używasz igieł i strzykawek, np. do podawania leków, to dbaj o to, żeby był to sprzęt jednorazowego użytku i nigdy nie używaj go ponownie.
  • Jeżeli pracujesz w placówce ochrony zdrowia lub miejscu, gdzie dochodzi do przerwania ciągłości skóry, to zachowuj ostrożność i bezwzględnie przestrzegaj procedur ochrony przed zakażeniami:
    • Zakładaj rękawiczki do każdej czynności, podczas której może dojść do kontaktu z krwią, wydzielinami pacjenta lub innym materiałem zakaźnym.
    • Zmieniaj rękawiczki za każdym razem, gdy pracujesz z kolejnym pacjentem.
    • Po użyciu igły nie nakładaj na nią ponownie osłonki!
    • Zużyte ostre narzędzia wyrzucaj do odpowiednich pojemników natychmiast po użyciu.
    • Po kontakcie z krwią lub innym materiałem zakaźnym rękawiczki traktuj jako skażone i natychmiast wyrzuć do odpowiedniego pojemnika. Unikaj dotykania nimi innych przedmiotów – klamek, długopisów itp.
  • Jeżeli nie masz stałego partnera/partnerki lub nie jesteś pewien czy twój partner/partnerka nie jest zakażony to podczas stosunków seksualnych zawsze używaj prezerwatyw.

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 05.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 10.02.2023