Limfocyty – co to jest, normy, obniżone i podwyższone limfocyty

Problematyczny może być zarówno zbyt wysoki poziom limfocytów we krwi (limfocytoza), jak i zbyt niski poziom limfocytów (limfocytopenia lub limfopenia). W wielu przypadkach odstępstwa od normy wynikają z fizjologicznej reakcji organizmu (np. na infekcję) i są przejściowe. Jeśli jednak nieprawidłowości utrzymują się dłuższy czas, wymagają dalszej diagnostyki i leczenia.

Co to są limfocyty?

Limfocyty to drugi co do liczebności rodzaj leukocytów. Oprócz nich układ białokrwinkowy tworzą granulocyty i monocyty. Limfocyty są zaangażowane w nabytą (swoistą) odpowiedź odpornościową ustroju. Ten rodzaj reakcji obronnej organizmu jest skierowany przeciwko konkretnym, rozpoznanym antygenom (m.in. bakteriom, wirusom czy komórkom rakowym). Limfocytom zawdzięczamy także ochronę poszczepienną.

Limfocyty rodzaje

Limfocyty to niejednorodna grupa komórek układu immunologicznego. Występują głównie w narządach i grudkach limfatycznych oraz we krwi obwodowej. Podstawowe typy limfocytów to limfocyty B (komórki B) i limfocyty T  (komórki T).

Wszystkie limfocyty powstają w szpiku kostnym, natomiast różne jest ich miejsce dojrzewania i lokalizacja w obrębie narządów limfatycznych. Większość limfocytów T dojrzewa w grasicy, natomiast limfocyty B w szpiku kostnym i nigdy nie przechodzą przez grasicę.

Zazwyczaj limfocyty żyją krótko (średnio od tygodnia do kilku miesięcy). Jednak pewna ich część może żyć latami. Ta grupa stanowi pamięć immunologiczną, dzięki której możliwa jest szybsza odpowiedź na kolejne spotkania z tym samym antygenem.

Limfocyty a COVID-19

Z australijskich badań opublikowanych w piśmie „Science Immunology” wynika, że komórki pamięci immunologicznej u osób po przebytym COVID-19 pozostają w organizmie co najmniej do ośmiu miesięcy. Utrzymywanie się odporności po przebyciu COVID-19 bywa kwestionowane, bo u ozdrowieńców spada poziom przeciwciał przeciw wirusowi SARS-CoV-2. Jednak odporność na przebytą chorobę zależy od długożyjących limfocytów T pamięci i B pamięci. Wyniki omawianego badania wskazują, że osoby zakażone wirusem SARS-CoV-2 zachowują odporność na wirusa i chorobę.

Rola limfocytów w organizmie

Głównym zadaniem limfocytów B jest wytwarzanie swoistych przeciwciał (odpowiedź humoralna).

Limfocyty T

Limfocyty T są natomiast odpowiedzialne za bezpośrednie niszczenie antygenów (odpowiedź odpornościowa komórkowa).

Ze względu na pełnioną funkcję wyróżnia się kilka rodzajów limfocytów T. Jedną z subpopulacji limfocytów T są limfocyty NKT (inaczej: komórki NKT, od ang. Natural Killer T-cells), które posiadają cechy charakterystyczne zarówno dla limfocytów T, jak i dla komórek NK.

Limfocyty NKT:

• mają zdolność natychmiastowej odpowiedzi na kontakt z antygenem (stanowią „siły szybkiego reagowania”),
• rozpoznają własne lub obce antygeny lipidowe, które nie są rozpoznawane przez klasyczne limfocyty T,
• przyczyniają się do pobudzenia innych komórek układu immunologicznego przez szybką produkcję licznych cytokin,
• wykazują aktywność zarówno prozapalną, jak i przeciwzapalną,
• odgrywają istotną rolę w procesach starzenia i nowotworzenia, pełniąc często funkcję komórek o charakterze ochronnym, m.in.
  • zapobiegają chorobom autoimmunologicznym (czyli takim, w których układ odpornościowy niszczy własne komórki i tkanki),
  • zapobiegają reakcjom alergicznym 
  • zapobiegają zwalczaniu dobrych bakterii zasiedlających przewód pokarmowy.

Jakie badanie na limfocyty?

Podstawowym badaniem, dzięki któremu można określić poziom limfocytów i ukierunkować dalszą diagnostykę jest morfologia krwi z rozmazem. Badanie polega na pobraniu krwi. Krew jest następnie wysyłana do laboratorium, gdzie poddaje się ją analizie. 

Limfocyty norma

Norma dla limfocytów we krwi zależy od wielu czynników, m.in. wieku, stylu życia czy przyjmowanych leków. Jest także zmienna w prawidłowo przebiegającej ciąży (poziom limfocytów zmniejsza się w pierwszym i drugim trymestrze, a wzrasta – w trzecim). Dlatego ostateczną interpretację wyników badań należy pozostawić lekarzowi. Wartości referencyjne dla poziomu limfocytów mogą się nieco różnić w zależności od podających je źródeł.

Normy dla limfocytów w zależności od wieku

Podwyższone limfocyty przyczyny

Zbyt wysoka liczba limfocytów może być tymczasowym stanem, wywołanym fizjologiczną reakcją organizmu np. na infekcję. Limfocytozę (podwyższony poziom limfocytów) u dorosłych rozpoznaje się w przypadku zwiększenia bezwzględnej liczby limfocytów > 4,5 × 10⁹/l. Do jej najważniejszych przyczyn należą:

• zakażenia wirusowe (np. choroby zakaźne wieku dziecięcego, COVID-19, mononukleoza zakaźna, cytomegalia, półpasiec, wirusowe zapalenie wątroby);
• zakażenia bakteryjne (np. kiła, bruceloza, gruźlica, dur brzuszny, krztusiec);
• toksoplazmoza;
• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS);
• nadczynność tarczycy;
• polekowe reakcje alergiczne;
• choroby nowotworowe (np. przewlekła białaczka limfocytowa, chłoniaki).

W przypadku podejrzenia choroby nowotworowej konieczne są dalsze badania. Z nowotworem możemy mieć do czynienia, gdy:

• wygląd limfocytów w rozmazie krwi obwodowej jest zmieniony;
• limfocytoza utrzymuje się długotrwale.

Obniżone limfocyty przyczyny

Obniżony poziom limfocytów również może być tymczasowy. Spadek liczby limfocytów bywa powodowany infekcją, intensywnym wysiłkiem fizycznym, silnym stresem czy niedożywieniem. Niski poziom limfocytów może być również oznaką stanu zwanego limfocytopenią lub limfopenią. Limfocytopenię u dorosłych rozpoznaje się, gdy bezwzględna liczba limfocytów spada do <1,5 × 10⁹/l. Może się to wiązać się z chorobami i stanami, takimi jak: DODAJ LINKI

• HIV/AIDS;
• układowe choroby tkanki łącznej (np. toczeń);
• niektóre nowotwory;
• sepsa;
• niewydolność nerek, wątroby, serca;
• zespół Cushinga;
• sarkoidoza;
• stosowanie glikokortykosteroidów i globuliny antylimfocytowej;
• chemioterapia i radioterapia;
• wrodzone niedobory odporności (zespół DiGeorge'a, agammaglobulinemia).

Długotrwałe utrzymywanie się limfopenii (niskiego poziomu limfocytów) znacznego stopnia (< 0,5 × 10⁹/l) zwiększa ryzyko rozwoju ciężkich infekcji oraz niektórych nowotworów.

Inne zaburzenia dotyczące limfocytów

Oprócz nieprawidłowości związanych z liczbą limfocytów, notuje się zaburzenia dotyczące ich budowy (np. limfocyty reaktywne) i czynności. Te ostatnie upośledzają odporność nabytą. Sprzyja to rozwojowi wielu różnych zakażeń, w tym wywołanych przez „uśpione” wirusy, np. wirus opryszczki czy półpaśca. U chorych pojawiają się też reakcje alergiczne.

Limfocyty a odpowiedź odpornościowa organizmu

Kontakt z antygenem może prowadzić do uruchomienia dwóch typów odpowiedzi immunologicznej:

• wrodzonej (nieswoistej)
• nabytej (swoistej)

Odpowiedź swoista naturalna układu odpornościowego wiąże się właśnie z limfocytami Bi T:

• humoralna (realizowana za pośrednictwem przeciwciał produkowanych przez limfocyty B)
• komórkowa (zależna od aktywowanych obecnością antygenu limfocytów T, makrofagów, komórek NKT oraz wydzielanych przez nie cytokin)

Źródła:

journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/18013 (dostęp 22.02.2021)

Komórki NKT: powstawanie, mechanizmy i efekty działania, Agnieszka Bojarska-Junak, Jacek Tabarkiewicz, Jacek Roliński, Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Postepy Hig Med Dosw (online), 2013; 67:65-78.

pbkom.eu/pl/content/

Komórki nkt jako element łączący odporność wrodzoną z odpornością nabytą, Lucyna Kaszubowska, Anna Piotrowska, Kamila Siedlecka-Kroplewska, Zbigniew Kmieć, Postępy Biologii Komórki, Tom 40 2013 Nr 4 (697–724).

Dowiedz się więcej: 

• Na czym polega morfologia krwi, przygotowanie do badania, cena.