Jak zapobiec krótkowzroczności?

Od czego zależy rozwój krótkowzroczności?

Krótkowzroczność (inaczej miopia) jest najczęstszą wadą zaburzającą prawidłowe widzenie oraz jego rozwój u dzieci. W przyszłości stanie się główną przyczyną utraty wzroku u około 10 proc. populacji,
a samą wadą obarczona będzie połowa ludności. U większości osób krótkowzrocznych następuje progresja wady wraz z wiekiem. Tempo narastania wady, mechanizmy rozwoju, które decydują,
w jakim wieku krótkowzroczność wystąpi, zależą od wielu czynników.

Czynniki genetyczne i środowiskowe w znacznym stopniu wpływają na pojawienie się tej wady wzroku już w wieku dziecięcym. Dziecko, którego rodzice są osobami krótkowzrocznymi, ma duże predyspozycje, aby również tę wadę wzroku odziedziczyć. Jeśli oboje rodziców ma wadę miopijną,  dziecko jest obarczone nawet pięciokrotnie wyższym ryzykiem rozwoju myopii niż dziecko, którego tylko jeden rodzic jest krótkowzroczny.

Czynniki środowiskowe, które przyczyniają się do powstania i progresji wady krótkowzrocznej to między innymi:

• wielogodzinna praca w bliskich odległościach (czytanie, korzystanie ze smartfona, praca przy komputerze, intensywna nauka),
• brak higieny pracy wzrokowej,
• nieprawidłowa dieta, uboga w warzywa i owoce,
• brak aktywności fizycznej bądź mała aktywność,
• przebywanie w pomieszczeniach ze sztucznym oświetleniem, a zbyt mała ilość czasu spędzana w naturalnym świetle.

Wieloletnie badania pokazują również, że do szybszej progresji krótkowzroczności może przyczyniać się także niepełna i nieprawidłowa korekcja okularowa. Wcześniejszy pogląd, mówiący o tym,
że słabsza korekcja od tej zdiagnozowanej, zmusza oko do wydajniejszej pracy okazał się mitem, powodującym jeszcze szybszy przyrost krótkowzroczności. Dlatego tak ważne są systematyczne kontrole okulistyczne i optometryczne oraz pełna korekcja wady wzroku. Niejednokrotnie wiąże się
to ze zmianą mocy soczewek okularowych lub kontaktowych, tak by zapewnić prawidłowe widzenie
na dalekie odległości, a co za tym idzie, nie zaburzać szeregu procesów psychicznych, psychosomatycznych i poznawczych mózgu.

Dodatkowo, postępująca krótkowzroczność zwiększa ryzyko wystąpienia chorób oczu takich jak zaćma, jaskra lub odwarstwienie siatkówki. Wszystkie te schorzenia rozwijają się długo bezobjawowo, prowadzą do nieodwracalnych zmian w oczach, a nieleczone mogą zakończyć się ślepotą.

Zapobieganie progresji krótkowzroczności

Aby krótkowzroczność nie wzrastała zbyt szybko, należy przede wszystkim:

• zadbać o odpowiednią ergonomię i higienę pracy wzrokowej - unikać wielogodzinnej, intensywnej pracy przy komputerze, laptopie, telefonie itp., zadbać o odpowiednie przerwy
  i ergonomiczne stanowisko pracy;
• stosować zasadę, by co 20 minut pracy np. przy komputerze na 20 sekund skupić wzrok, na obiekcie znajdującym się w dalekiej odległości (min. 6 metrów),
• starać się przebywać jak najczęściej na zewnątrz i w naturalnym oświetleniu,
• zadbać o prawidłową aktywność fizyczną oraz dietę bogatą w różnorodne warzywa i owoce,
• regularnie wykonywać badania okulistyczne i optometryczne,
• jeśli to możliwe, po konsultacji z okulistą i optometrystą, stosować metody spowalniania rozwoju krótkowzroczności,
• korzystać z pełnej korekcji wady wzroku.

Spowalnianie pogłębienia krótkowzroczności

Coraz szerzej pojawiająca się krótkowzroczność od wielu lat stanowi pole badań naukowych sprawdzających, w jaki sposób można spowalniać postęp miopii. Opracowywane są metody kontroli wzrostu tej wady wzroku oraz sprawdzana jest ich skuteczność. Na tej podstawie wyróżniono szereg sposobów, które najlepiej pomagają hamować progresję krótkowzroczności. Są to:

• ortokeratologia, czyli stosowanie sztywnych soczewek kontaktowych, gazoprzepuszczalnych. Zakładane na noc powodują zmianę krzywizny rogówki, co umożliwia pacjentowi prawidłowe, ostre widzenie przez cały dzień bez konieczności używania okularów czy soczewek kontaktowych miękkich (metoda stosowana przy niskiej wadzie krótkowzrocznej),
• terapia farmakologiczna – często stosowana u dzieci, by zmniejszyć lub wyłączyć akomodację. Odbywa się pod ścisłą kontrolą lekarza okulisty. Obecnie najczęściej w tej terapii wykorzystuje się atropinę.
• miękkie soczewki kontaktowe – zastosowanie wieloogniskowych soczewek kontaktowych, które zmniejszą wysiłek akomodacyjny. Aktualnie amerykańska Agencja Rejestracji Leków
  i Żywności (FDA) zatwierdziła jedną soczewkę kontaktową do kontroli krótkowzroczności – MiSight – która dopiero wchodzi na rynek europejski.

Podsumowując, wzrasta liczba osób zmagających się z problemem, jakim jest krótkowzroczność. Stanowi to nie tylko problem zdrowotny, ale też ekonomiczny i społeczny. Coraz większa wada wzroku niesie za sobą mocniejsze okulary, problemy w uprawianiu sportów i niemożność funkcjonowania bez korekcji. Wymagania dzisiejszego świata dodatkowo utrudniają sytuację. Ciągłe patrzenie na bliskie odległości, ograniczenia w ruchu poza domem oraz brak aktywności fizycznej, powodują, że krótkowzroczność rozwija się w szybkim tempie. 

Pojawiają się nowe metody zapobiegania i spowalniania progresji krótkowzroczności. Jest tylko kilka zasad, o których należy pamiętać - wdrożone od dzieciństwa, mogą uchronić kolejne pokolenie od problemów związanych z miopią. 

Źródło:

1. "Optyka" numer 4(59) 2019.
2. Brien Holden Vision Institute www.brienholdenvision.org
3. M.Smith, J.Walline. Controlling myopia progression in children and adolescents
4. Theophanous, C., Modjtahedi, B. S., Batech, M., Marlin, D. S., Luong, T. Q., & Fong, D. S. (2018). Myopia prevalence and risk factors in children. Clinical ophthalmology (Auckland, N.Z.), 12, 1581–1587.
5. The impact of myopia and high myopia: report of the Joint World Health Organization–Brien Holden Vision Institute Global Scientific Meeting on Myopia, University of New South Wales, Sydney, Australia, 16–18 March 2015. 
6. American Academy of Ophthalmology, https://www.aao.org/eyenet/academy-live/detail/contact-lenses-to-prevent-myopia-progression