Zdjęcie pantomograficzne to jedno z najczęściej wykonywanych zdjęć w stomatologii.

Diagnostyka radiologiczna (zdjęcia RTG) jest podstawowym i niezbędnym elementem w leczeniu stomatologicznym. Duża cześć zmian chorobowych u pacjenta znajduje się poza zasięgiem wzroku lekarza stomatologa, schowana wewnątrz zębów i kości szczęk. Ponieważ powyższe zmiany dotyczą twardych tkanek, dają dobry kontrast w obrazie radiologicznym.

W diagnostyce stomatologicznej stosujemy:

  • zdjęcia zębowe (punktowe)
  • ortopantomograficzne, inaczej OPG (czasami nieprawidłowo nazywane zdjęciem panoramicznym)
  • zgryzowo-skrzydłowe,
  • RTG cefalometryczne

Zdjęcie zębowe

Zdjęcie zębowe ma stosowanie w diagnostyce pojedynczych zębów. Swoim zasięgiem obejmuje kilka zębów(najczęściej 3), ich korony, korzenie i kość zębodołu która je otacza. W badaniach RTG obrazowane są zarówno tkanki zęba, jak i kość. Można na nich ocenić obecność próchnicy, przebieg kanałów korzeniowych, występowanie resorpcji tkanek zęba oraz, jeśli taki był cel badania, złamanie korzenia. W kości można zaobserwować zmiany, które wskazują na konieczność wykonania leczenia kanałowego.

RTG zębowe jest najczęściej wykonywane gdy pacjent zgłasza się do stomatologa z bólem zęba. Na jego podstawie lekarz ustala (oczywiście po równocześnie wykonanym badaniu klinicznym) czy dany ząb powinien być leczony kanałowo (endodontycznie), czy jest możliwe ze względu na jego budowę przeprowadzenie takiego leczenia.

W trakcie leczenia kanałowego musi być wykonane jeszcze jedno ale najczęściej 2 zdjęcia zębowe: po opracowaniu kanału w celu prawidłowej oceny jego długości i kolejne po ostatecznym wypełnieniu kanału. Lekarz może także zlecić wykonanie zdjęcia zębowego po kilku miesiącach po leczeniu kanałowym w celu oceny procesu gojenia tkanek wokół wierzchołka korzenia.

Zdjęcie zębowe jest także wykorzystywane do oceny przydatności zęba przed jego leczeniem protetycznym (wykonanie wkładu korzeniowego i korony).

Zdjęcie ortopantomograficzne (OPG)

Kolejne obecnie najczęściej wykonywane zdjęcie RTG to zdjęcie ortopantomograficzne lub po prostu OPG. Mówimy, że  jest to zdjęcie przeglądowe. Widzimy na nim wszystkie zęby, zatoki szczękowe, stawy skroniowe oraz kości szczęki i żuchwy. Stąd jest to zdjęcie wykonywane u stomatologicznych pacjentów jako podstawowe  na wizycie pierwszorazowej oraz przed wizytami u specjalistów: chirurgów, ortodontów, protetyków, periodontologów.

Zdjęciu skrzydłowo-zgryzowe

Zdjęciu skrzydłowo-zgryzowe  jest stosunkowo rzadziej stosowane. Jest przeznaczone do oceny stanu ścian stycznych sąsiadujących ze sobą zębów. Obrazuje tylko korony zębów zarówno górnych, jak i dolnych, jednak bez ich korzeni i kości wokół korzeni. Zdjęcie obejmuje swoim zasięgiem tylko kilka sąsiednich zębów jednocześnie łuku górnego i dolnego.

Zdjęcie cefalometryczne

Przed leczeniem ortodontycznym, pacjenci są kierowani przez stomatologa na zdjęcie cefalometryczne. Zdjęcie cefalometryczne ukazuje nie tylko zęby ale przede wszystkim kości czaszki pacjenta. Wykonane z profilu umożliwia ortodoncie wykonanie analizy rysów twarzy pacjenta poprzez pomiary stałych odległości i kątów między różnymi punktami znajdującymi się na czaszce.

Współcześnie metoda tomografii komputerowej znalazła zastosowanie również w stomatologii.

Badanie CBTC

Badanie CBTC czyli badanie tomografii stożkowe, w odróżnieniu od innych badań rentgenowskich pozwala na trójwymiarowe zobrazowanie struktur zębów i otaczających je kości czaszki. Dzięki warstwowemu trójwymiarowemu ułożeniu obrazu w tym badaniu, lekarz może prześledzić przebieg kanałów korzeniowych w zębach oraz ocenić rozległość zmian zapalnych w kości.

  • diagnostyka chorób zębów i tkanek okołowierzchołkowych
  • diagnostyka zmian w obrębie kości (np. torbiele, martwica, zwapnienia itp.)
  • diagnostyka zatok przynosowych
  • diagnostyka stawu skroniowo-żuchwowego
  • diagnostyka onkologiczna.

Autor:
Maria Dubielecka, dr n. med. specjalista stomatologii zachowawczej