Paradontoza - przyczyny, objawy i leczenie zapalenia przyzębia

Osoby szczególnie narażone na paradontozę, czyli takie, których rodzice lub inni bliscy członkowie rodziny chorują, powinny regularnie odwiedzać gabinet stomatologiczny, by kontrolować stan swojego uzębienia. Szybko wykrytą paradontozę dużo łatwiej jest wyleczyć lub spowolnić jej rozwój i zagwarantować sobie mycie zębów bez krwawienia.

Co to jest paradontoza?

Paradontoza to nic innego, jak zapalenie przyzębia. Możemy wyróżnić jego cztery rodzaje:

• typowe,
• gwałtownie postępujące,
• młodzieńcze,
• przedpokwitaniowe.

Zapalenie przyzębia typowe

To najbardziej powszechna choroba przyzębia, która dotyka około 70 proc. osób i prowadzi do rozchwiania zębów. Jej rozwój jest stopniowy i powolny, a pierwszy objaw chorobowy stanowi nadmierna ilość płytki bakteryjnej.

Ten rodzaj paradontozy dotyka osoby dorosłe, przeważnie w okolicach 30 roku życia. Początkowo choroba atakuje głównie zęby trzonowe oraz siekacze.

Zapalenie przyzębia gwałtownie postępujące

Ten typ paradontozy dotyka około 5 proc. osób borykających się z zapaleniem przyzębia. Początek choroby rozwija się w okolicach 20 roku życia. W przypadku gwałtownie postępującego zapalenia przyzębia mamy do czynienia nie tylko z zapaleniem dziąseł, ale również zanikiem kości wyrostka zębodołowego.

Zapalenie przyzębia młodzieńcze

To schorzenie występujące u mniej niż 1 proc. osób cierpiących z powodu paradontozy. Zazwyczaj jego początkowe objawy pojawiają się w okolicach 13 roku życia. Rozwój choroby jest kilkukrotnie szybszy od typowej paradontozy i prowadzi do zniszczenia kości.

Zapalenie przyzębia przedpokwitaniowe

Dolegliwości związane z tym rodzajem zapalenia przyzębia występują u dzieci, nawet u czterolatków.

Kto jest narażony na paradontozę?

Zapalenie przyzębia częściej rozwija się u młodych osób oraz kobiet będących w ciąży niż u osób starszych. Choroba zazwyczaj uwarunkowana jest genetycznie – w szczególności zagrożone są osoby, których bliscy krewni borykają się z paradontozą.

Pojawienie się paradontozy może również być spowodowane nieodpowiednim funkcjonowaniem układu immunologicznego. Zapaleniu przyzębia sprzyja także nieprawidłowa higiena jamy ustnej, która prowadzi do uciążliwych stanów zapalnych. W wielu przypadkach paradontoza wynika z jednoczesnego oddziaływania kilku czynników.

Przeczytaj: Choroby zębów a Alzheimer

Przyczyny paradontozy

Za główną przyczynę paradontozy uznaje się nieprawidłowe dbanie o zdrowie i higienę jamy ustnej. Zdaniem ekspertów choroba jest konsekwencją nadmiernego rozwoju płytki nazębnej, która stopniowo pokrywa coraz większą powierzchnię zęba aż w końcu dociera pod dziąsło.

Skutkuje to powstaniem stanów zapalnych, czyli idealnego środowiska dla rozwoju bakterii. Zaczynają one gromadzić się w kieszeniach przyzębowych, powodując zmniejszenie stabilności osadzenia zęba, a następnie jego całkowitą utratę.

Paradontoza wymaga leczenia stomatologicznego. W przeciwnym razie pojawia się:

• nieświeży zapach z ust,
• osłabienie zębów,
• nawet ich wypadnięcie.

Co ważne, utraty zęba nie należy traktować jako pozbycia się problemu. Stan zapalny dziąsła powoduje, że staje się ono idealnym miejscem do intensywnego rozwoju szkodliwych bakterii.

Wpływ bakterii na paradontozę

Najnowsze badania wykazały, że zapalenie przyzębia może być spowodowane również takimi bakteriami, które zwykle nie są uznawane za mikroorganizmy przyczyniające się do powstawania stanów zapalnych. Zaliczają się do nich:

• Selenomonas - bakterie beztlenowe, które znajdują się w jamie ustnej przypuszczalnie ze względu na fermentację cukrów;
• Prevotella - bakterie beztlenowe występujące w jamie ustnej, których przemieszczenie do innych organów może skutkować np. przewlekłą chorobą zapalną stawów;
• Krętek blady - spiralna bakteria przyczyniająca się do rozwoju kiły.

Dzięki uznaniu bakterii za źródło paradontozy powstają nowe metody, umożliwiające wykrycie choroby. Polegają one na oznaczaniu mikroorganizmów podejrzewanych o powodowanie zapalenia przyzębia.

Paradontoza objawy

Pierwszymi sygnałami, które mogą świadczyć o zapaleniu przyzębia są:

• nieświeży oddech,
• powtarzające się zapalenia dziąseł.

Na tym etapie leczenie stomatologiczne może przynieść najlepsze rezultaty, powstrzymując rozwój choroby. Im bardziej zaawansowana paradontoza, tym trudniej zahamować powstawanie zmian w jamie ustnej.

Niestety, wielu pacjentów traktuje początkowe objawy paradontozy w sposób lekceważący. Przykry zapach jest kamuflowany za pomocą intensywnie pachnących gum do żucia lub odświeżających sprayów do ust. Bolące, spuchnięte dziąsła są natomiast ignorowane lub smarowane powszechnie dostępnymi żelami przeciwzapalnymi.

Jeżeli osoby, z którymi przebywamy, zwracają nam uwagę na nieświeży zapach z ust, warto jak najszybciej udać się do gabinetu stomatologicznego.

Paradontoza a krwawienie z dziąseł

Następnym objawem sygnalizującym problemy z jamą ustną jest krwawienie z dziąseł. Zazwyczaj bagatelizujemy je, zrzucając winę na szczoteczkę o twardym włosiu lub zranienie się podczas mycia zębów. Najczęściej jest to jednak kolejny sygnał, świadczący o rozwijającej się paradontozie.

Objawem paradontozy jest także:

• chwianie się zębów,
• ich utrata.

Kiedy wypadają zęby, paradontoza prawdopodobnie zdążyła spowodować znaczące szkody w naszym organizmie.

Paradontoza a choroby serca

Od dawna wiadomo, że 25 proc. schorzeń dotyczących serca oraz układu krwionośnego wynika z działalności bakterii, przeniesionych za pomocą krwi z dziąseł do innych organów. Jeżeli więc borykamy się z dolegliwościami kardiologicznymi, należy sprawdzić, czy nie są one wywołane nieprawidłowościami zlokalizowanymi w jamie ustnej.

Czy paradontoza jest dziedziczna?

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że paradontoza jest chorobą dziedziczną. Osoby, których bliscy krewni cierpią z powodu zapalenia przyzębia, znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Schorzenie jest dziedziczone głównie w linii matka-dziecko. Nie oznacza to jednak, że nie można go uniknąć.

Osoby zagrożone chorobą może uchronić:

• profilaktyka,
• regularne dbanie o zdrowie i właściwą higienę jamy ustnej.

Aby zapobiec paradontozie lub uchronić się przed jej intensywnym rozwojem, należy przynajmniej raz w roku udać się na wizytę kontrolną do gabinetu stomatologicznego. Dentysta powinien zalecić nam prześwietlenie zębów, które pozwoli zaobserwować ewentualne przerwy między zębem a kością i, w razie konieczności, rozpocząć odpowiednie leczenie.

Warto także regularnie pozbywać się kamienia nazębnego – najlepiej dwa razy w ciągu roku.

WAŻNE: Jedno usunięcie kamienia w ciągu roku można wykonać bezpłatnie, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Oprócz skalingu (usuwania kamienia nazębnego) należy także regularnie poddawać się piaskowaniu oraz lakierowaniu zębów. Pierwsza z wymienionych usług pomaga w zlikwidowaniu pozostałości kamienia nazębnego, natomiast druga chroni zęby przed jego szybkim gromadzeniem się.

Przed paradontozą może nas uchronić także właściwa pasta wykorzystywana do codziennego mycia zębów. W jej składzie powinny znajdować się odpowiednie substancje, które przeciwdziałają pojawieniu się zapalenia przyzębia. Należą do nich:

• mleczan gliny,
• bisabolol,
• alantoina,
• chloroheksedryna.

Leczenie paradontozy

Paradontoza jest przewlekłym zapaleniem przyzębia. W związku z tym jej leczenie jest czasochłonne. Wymaga od chorych osób cierpliwości i nieustępliwości, ponieważ rezultaty przynoszą jedynie regularne działania.

Niestety, częste wizyty w gabinecie dentystycznym wiążą się z dużymi wydatkami. Warto jednak podejmować się leczenia stomatologicznego, by zniwelować zapalenie przyzębia lub spowolnić jego rozwój. Dzięki temu możliwe będzie powstrzymanie choroby i zachowanie własnego uzębienia.

Zaawansowana paradontoza jest o wiele bardziej skomplikowana w leczeniu. Początkowo należy skupić się na pozbyciu się przykrych dolegliwości (np. bólu), a następnie spowolnieniu procesu utraty chwiejących się zębów.

Jeżeli mamy do czynienia z zapaleniem przyzębia, podstawę stanowi profilaktyka. Według badań statystycznych, przeprowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia, dbałość o higienę jamy ustnej pozwoliłaby na uniknięcie aż 50% zachorowań u dzieci.

Leczenie paradontozy jest zależne od stopnia zaawansowania choroby i opisuje je wskaźnik periodontologicznych potrzeb leczniczych. Jeżeli pacjent posiada zdrowe przyzębie, a krwawienie z dziąseł następuje po mało inwazyjnym zgłębnikowaniu, to w ramach leczenia powinno wykonać się instruktaż higieny jamy ustnej.

Nagromadzony kamień nazębny, nawisające wypełnienia, a także kieszonki dziąsłowe o głębokości do 5,5 mm wymagają dodatkowo usługi usunięcia kamienia oraz pozbycia się nawisów. W przypadku kieszonek głębszych od 6 mm leczenie obejmuje zarówno instruktaż higieny jamy ustnej, ściąganie kamienia nazębnego, usunięcie nawisów, a także kompleksowe działanie.

Co ważne, do leczenia paradontozy wykorzystuje się metody niechirurgiczne oraz chirurgiczne. Pierwsze z nich są wystarczające w sytuacji, gdy mamy do czynienia z kieszeniami dziąsłowymi o głębokości mniejszej niż 6 mm. Bardziej zaawansowane przypadki leczy się za pomocą metod chirurgicznych.

Kto leczy paradontozę?

Zasadniczo chorobami przyzębia zajmuje się jedna z dziedzin stomatologii, periodontologia. Co ciekawe, według metodologii periodontologicznych potrzeb leczniczych, lekarz periodontolog powinien być odpowiedzialny tylko za najbardziej skomplikowane przypadki paradontozy. Wiele czynności, pomagających w pozbyciu się lub zatrzymaniu zapalenia przyzębia, może być wykonanych w tradycyjnym gabinecie stomatologicznym.

Jeżeli więc borykamy się z dolegliwościami związanymi z przyzębiem, warto skonsultować się z periodontologiem, a następnie – zgodnie z jego zaleceniami – poddawać się odpowiednim zabiegom u stomatologa. Wynika to z faktu, że leczenie paradontozy obejmuje kilka etapów. Należy do nich m.in.:

• usuwanie płytki nazębnej oraz złogów (nazębnych i poddziąsłowych),
• wyrównywanie nawisów wypełnień.

Przed wykonaniem tego typu zabiegów konieczne jest oczyszczenie zębów z kamienia nazębnego, którym może zająć się dentysta, wykonując:

• skaling,
• piaskowanie,
• lakierowanie.

Zadaniem periodontologa jest przede wszystkim pozbycie się złogów poddziąsłowych, a w szczególności cementu korzeniowego. Co więcej, ze względu na to, że choroby przyzębia mogą wynikać z wielu czynników, niekiedy zachodzi potrzeba skonsultowania się z lekarzem genetykiem lub immunologiem.

Domowe leczenie paradontozy

Ryzyko zachorowania na paradontozę potęguje borykanie się z próchnicą, a także dużą ilością płytki bakteryjnej. W związku z tym, aby skutecznie zniwelować dolegliwości wynikające z zapalenia przyzębia, należy dbać o odpowiednią higienę jamy ustnej.

Duże znaczenie ma również odporność całego organizmu. Kłopoty z funkcjonowaniem układu immunologicznego nie tylko narażają nas na rozwój paradontozy, ale także utrudniają jej leczenie. Jeżeli choroba występuje w naszej rodzinie lub zauważyliśmy jej pierwsze objawy, warto zwrócić uwagę na spożywane pokarmy. Kluczowe jest jedzenie mniejszej ilości produktów zawierających cukry proste.

Dodatkowo należy myć zęby w odpowiedni sposób (by uniknąć krwawienia dziąseł) oraz dbać o dostarczanie organizmowi witamin i minerałów. Co więcej, zalecana jest suplementacja koenzymem Q10. Stanowi on część niemal wszystkich komórek ludzkiego ciała, ale jego ilość zmniejsza się wraz z wiekiem, a także podczas wysiłku fizycznego. Powoduje to zmniejszenie zdolności regeneracyjnych organizmu, gorsze dotlenienie komórek i brak ochrony przed wolnymi rodnikami.

U osób, które borykają się z zapaleniem przyzębia, stwierdza się przeważnie zbyt niski poziom koenzymu (nie: brak witaminy). Suplementacja Q10 nie wymaga recepty od lekarza, a produkty umożliwiające przywrócenie właściwego poziomu koenzymu dostępne są we wszystkich aptekach. Należy jednak wspomnieć o tym, że ceny skutecznych preparatów nie należą do najniższych.

Dolegliwości wywołane zapaleniem przyzębia można osłabić poprzez leczenie domowe. Sprawdzi się ono jednak tylko w sytuacji, gdy mamy do czynienia z początkami paradontozy. Zalecane jest wykonywanie kuracji ziołowych, przy wykorzystaniu:

• kory dębu (ma działanie bakteriobójcze i niweluje krwawienie),
• rumianku (charakteryzuje się właściwościami przeciwzapalnymi),
• kłącza pięciornika (uśmierza ból i zmniejsza stany zapalne).

Paradontoza a implanty

Parodontoza może doprowadzić nie tylko do osłabienia zębów, ale również ich utraty. Współczesna stomatologia pozwala na poprawienie uśmiechu, poprzez wykorzystanie implantów zębowych. W przypadku zapalenia przyzębia może być to jednak bardzo trudne. Istnieją obawy, że bakterie zlokalizowane w dziąsłach będą osadzać się na implancie, na skutek czego choroba zaatakuje inne, zdrowe zęby.

Co więcej, parodontoza, która przyczyniła się do wypadania zębów, może także spowodować utratę implantu. Zabieg jego wszczepienia nie należy do najtańszych. W związku z tym mogłoby się okazać, że duży wydatek nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.

Aby przeprowadzenie zabiegu było warte rozpatrzenia, konieczne jest całkowite wyleczenie zapalenia przyzębia, a także zniwelowanie powracającego zapalenia dziąseł. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że po wkręceniu implantu do kości, musi on na stałe się w niej umiejscowić, co również może okazać się problematyczne w przypadku osłabionych tkanek.

Wobec tego, jeżeli na skutek choroby konieczne było usunięcia zęba, trzeba zadbać o poprawę stanu szczęki oraz dziąsła. Dzięki temu specjalista rozważy przeprowadzenie zabiegu wszczepienia implantu. Może on okazać się niezastąpiony, gdy doszło do utraty wielu zębów – podtrzymywana przez niego proteza będzie dużo bardziej stabilna.

Zapobieganie paradontozie

Aby zapobiec pojawieniu się i rozwojowi paradontozy, warto regularnie odwiedzać gabinet stomatologiczny. W niektórych przypadkach zapalenie przyzębia może pojawić się bez względu na dbałość o higienę jamy ustnej. Częste wizyty u dentysty pozwolą na zahamowanie rozwijającego się schorzenia. Kontrola jest konieczna, jeżeli pojawią się początkowe objawy choroby, takie jak np. krwawienie dziąseł w trakcie szczotkowania zębów oraz chwiejące się zęby.

Przeciwdziałanie paradontozie obejmuje również systematyczne poddawanie się usługom ściągania kamienia nazębnego. Niekiedy wskazane jest, poza skalingiem naddziąsłowym, wykonanie skalingu poddziąsłowego, umożliwiające wydobycie zmineralizowanej płytki nazębnej spod dziąsła. Wykonuje się to za pomocą różnych metod:

• frezowania,
• wykorzystania ultradźwięków,
• lasera,
• środków chemicznych.

Dieta przy paradontozie

Dodatkowe zabezpieczenie przed chorobami przyzębia ma odpowiedni tryb życia. Właściwa dieta i brak używek (m.in. papierosów czy kawy) zmniejsza ilość powstającego kamienia nazębnego. Warto wiedzieć, że prawidłowa dieta, sprzyjająca ochronie przed paradontozą, powinna być uboga w cukry proste.

Paradontoza zalecenia

Kluczem do zapobiegania chorobom przyzębia jest profilaktyka. Osoby, które z powodów genetycznych są narażone na paradontozę, powinny:

• regularnie konsultować się z dentystą,
• poddawać się zabiegowi ściągania kamienia nazębnego oraz piaskowania,
• dbać o właściwą higienę jamy ustnej.

Niekiedy nie wystarczy to do uniknięcia przykrych dolegliwości, natomiast zmniejszone zostanie ryzyko zaawansowanego rozwoju choroby i przeniesienia szkodliwych bakterii do innych organów.

Źródła:

• Patologia przyzębia
  David M. Williams [et al.] ; tł. i red. nauk. Maria Syryńska-Pietrzyk, Warszawa : Sanmedica, 1995.
• Choroby przyzębia: informacje dla pacjentów
  Joel M. Berns ; [przekł. Witold Jurczyński]. Berns, Joel M, Warszawa : Wydawnictwo Kwintesencja, 2001.
• Choroby przyzębia
  pod red. R. Górskiej ; [aut. Renata Górska et al.], Warszawa : Akademia Medyczna, 2002.
• Praktyczna periodontologia kliniczna
  aut. Jadwiga Banach [et al.] ; red. nauk. Zbigniew Jańczuk, Warszawa : Wydawnictwo Kwintesencja, 2004.