Zakrzepica żył głębokich - przyczyny, objawy i leczenie zakrzepicy

Zakrzepica żył głębokich przyczyny

Powstaniu zakrzepicy żył głębokich sprzyja szereg czynników, które można podzielić na 3 grupy (tzw. triada Virchowa):

• zwolnienie przepływu krwi, np. w wyniku unieruchomienia kończyny lub ucisku żyły, co ma miejsce m.in. w czasie długich podróży, u kobiet w ciąży lub u chorych leżących.
• zaburzenia w układzie krzepnięcia krwi, w którym występuje przewaga czynników prozakrzepowych nad naturalnymi mechanizmami ochronnymi (np. tzw. trombofilie)
• uszkodzenie ściany żył, np. w wyniku urazu lub mikrourazów mogących towarzyszyć operacjom na kończynach czy uszkodzeniom chemicznym lub toksycznym albo w wyniku przejścia na ścianę żyły procesów patologicznych toczących się w jej pobliżu (np. nacieki nowotworowe, zapalenia).

Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy żył głębokich

Najczęściej występujące czynniki ryzyka powstania zakrzepicy żył głębokich, zwłaszcza kończyn dolnych, to:

• Czynniki niezależne o charakterze trwałym:
  • wiek >40 lat (ryzyko wzrasta z wiekiem)
  • przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ)
  • długotrwałe unierucho­mienie kończyny dolnej (np. z powodu niedowładu)
  • nowotwory złośliwe (zwłaszcza rak trzustki, nowotwory mózgu, rak płuca, rak jajnika i rak nerki)
  • wrodzone lub nabyte zaburzenia krzepnięcia (szczególnie niedobór antytrombiny i zespół antyfosfolipidowy)
  • niewydolność serca III i IV klasy NYHA
  • choroby autoimmunologiczne (szczególnie choroba Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
  • żylaki kończyn dolnych (zwłaszcza u osób w wieku <45 roku życia)
• Czynniki niezależne o charakterze przemijającym:
  • urazy (zwłaszcza wielonarządowe lub złamania miednicy albo kości długich)
  • długotrwałe unierucho­mienie kończyny dolnej (np. z powodu opatrunku gipsowego)
  • ciąża i połóg
  • długotrwały lot samolotem (>6h)
  • duże zabiegi operacyjne, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, miednicy i jamy brzusznej; operacje kardiochirurgiczne
  • obecność cewnika w dużych żyłach (zwłaszcza w żyle udowej)
  • leczenie przeciwnowotworowe (chemioterapia, leczenie hormonalne)
  • stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych lub hormonalnej terapii zastępczej
• Czynniki zależne od nas:
  • palenie tytoniu
  • otyłość (BMI >30 kg/m2)
  • odwodnienie

Niektóre z tych czynników są zależne od nas i konieczne jest podjęcie indywidualnych działań w celu ich wyeliminowania. Te, które nie zależą od nas powinny skłaniać do zwiększonej uwagi i podjęcia działań mogących ograniczyć ich niekorzystny wpływ (np. okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa, regularne leczenie chorób przewlekłych).

W przypadku zakrzepicy żył głębokich w kończynach górnych najczęściej przyczyną jest obecność cewnika wprowadzonego do żyły głębokiej, np. żyły podobojczykowej, oraz ucisk na żyłę przez naciek nowotworowy lub powiększone węzły chłonne.

Zakrzepica żył głębokich objawy

Zakrzepica żył głębokich często przebiega bezobjawowo. Dzieje się tak szczególnie na początku procesu, kiedy zmiany zakrzepowe są niewielkie, dotyczą naczyń w dalszych częściach kończyn i nie powodują istotnego utrudnienia w przepływie krwi.

Najczęściej występującym objawem jest obrzęk, ale jest to objaw niespecyficzny, ponieważ obrzęki bardzo często występuje też z innych i całkiem błahych powodów. U ponad połowy pacjentów obrzękowi towarzyszy ból kończyny lub przeczulica w okolicy przebiegu żyły z zakrzepicą.

Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich

Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich w oparciu jedynie o zgłaszane dolegliwości jest niemożliwe. Dopiero systematyczne podejście diagnostyczne pozwala na wykluczenie lub potwierdzenie choroby i włączenie właściwego leczenia.

Konieczna jest ocena ogólna w odniesieniu do wspomnianych czynników ryzyka (im więcej czynników występuje, tym większe jest prawdopodobieństwo ZŻG) i badanie lekarskie. W razie podejrzewania zakrzepicy żył głębokich lekarz zleci wykonanie dodatkowych badań z krwi i badania USG.

Zakrzepica żył głębokich leczenie

Podstawą leczenia zakrzepicy żył głębokich i żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej są leki przeciwkrzepliwe. Na początku leczenia stosuje się zazwyczaj heparyny drobnocząsteczkowe podawane podskórnie. Dostępne są również preparaty doustne.

O wyborze leku, jego dawce i czasie leczenia decyduje lekarz lub zespół lekarzy opiekujący się chorym. Ważnym elementem leczenia jest również zaplanowanie kontroli postępów w leczeniu oraz ewentualnych dodatkowych konsultacji.

Zakrzepica żył głębokich rokowania i powikłania 

Samoistne wyleczenia zakrzepicy żył głębokich zdarzają się rzadko. Przy braku leczenia dochodzi do narastania skrzepliny i powstawania materiału zatorowego, który powoduje zatorowość płucną - chorobę mogącą prowadzić do śmierci.

Ze względu na to, że możliwe powikłania zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) są poważne, to nie należy bagatelizować objawów sugerujących tę chorobę. W takiej sytuacji konieczna jest wizyta u lekarza, która umożliwi postawienie właściwego rozpoznania i włączenie leczenia.

Źródła:

Deep Venous Thrombosis Workup Kaushal (Kevin) Patel; Linda J Chun; Jason S Chang; updated 2016.03.30; MedScape; Emergency Medicine

Deep Venous Thrombosis Risk Stratification Bruce M L; updated 2016.10.16; MedScape; Emergency Medicine

Interna Szczeklika 2016 praca zbiorowa; red. Piotr Gajewski; Medycyna Praktyczna 2016

Pathophysiology of Varicose Veins and Chronic Venous Insufficiency Mark H. Meissner

Leczenie zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych kończyn dolnych - przegląd systematyczny M. Di Nisio, I.M. Wichers, S. Middeldorp; Medycyna Praktyczna 2007

UW Medicine VTE Treatment Taskforce 2015 Univercity of Washington