Cebula – właściwości lecznicze i wartości odżywcze cebuli

Właściwości lecznicze cebuli znane są od dawna. Wiadomo, że pomaga ona w zapobieganiu i kontroli cukrzycy oraz ma wpływ na zdrowie kości. Dowiedz się więcej o właściwościach leczniczych cebuli.

Co to jest cebula?

Cebula czosnek - bo tak brzmi właściwa nazwa botaniczna cebuli - to warzywo z rodziny amarylkowatych. Cebula jest bliską krewną czosnku oraz pora i ma podobny do nich, korzystny wpływ na organizm.

Wszystkie wymienione warzywa zawierają związki siarki, którym zawdzięczają charakterystyczny smak i zapach oraz liczne wartości zdrowotne.

Rodzaje cebuli

Najpopularniejsze rodzaje cebuli to:

• cebula żółta (zwyczajna),
• cebula czerwona,
• cebula cukrowa,
• dymka,
• cebula czosnkowa (biała),
• szalotka.

Słodkie odmiany warzywa są cenione przede wszystkim z powodu łagodnego smaku, ale to cebula zwyczajna i czerwona mają najwięcej składników odżywczych.

Cebula kalorie

Wartość energetyczna cebuli to jedynie około 30 kcal na 100 g.

Cebula wartości odżywcze

Dziś wiemy, że wartości lecznicze cebuli wynikają z zawartych w niej składników.

Najważniejsze składniki cebuli

• Kwercetyna: jest przeciwutleniaczem (antyoksydantem), co oznacza, że neutralizuje szkodliwy wpływ wolnych rodników. Obniża ciśnienie krwi i ma właściwości przeciwcukrzycowe oraz przeciwnowotworowe.
• Związki siarki: mają działanie bakteriobójcze, przeciwcukrzycowe i przeciwnowotworowe, pomagają zmniejszać stężenie cholesterolu i obniżać ciśnienie krwi. Należy do nich allicyna.
• Witamina C: ma działanie przeciwutleniające, jest niezbędna do funkcjonowania układu odpornościowego, pomaga w pielęgnacji skóry i włosów.
• Kwas foliowy: uczestniczy m.in. w produkcji krwi i funkcjonowaniu układu odpornościowego. Ma szczególne znaczenie dla kobiet przed ciążą i w jej trakcie, ponieważ zapobiega wadom wrodzonym układu nerwowego.
• Witamina B6: m.in. bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek.
• Potas: obniża ciśnienie krwi i jest ważny dla zdrowia serca.
• Wapń: jest niezbędny dla mocnych kości.
• Chrom: przeciwdziała insuliooporności, która predysponuje m.in. do wystąpienia cukrzycy.
• Żelazo: uczestniczy w produkcji czerwonych krwinek, wzmacnia układ odpornościowy, pomaga w zmniejszaniu uczucia zmęczenia.
• Błonnik pokarmowy: m.in. pomaga obniżyć stężenie cholesterolu we krwi i ułatwia utrzymanie prawidłowej wagi.
• Antocyjany: obecne są w czerwonej cebuli – to silne przeciwutleniacze, które nadają temu rodzajowi cebuli czerwony kolor.
• Beta-karoten: przeciwutleniacz zwarty w szczypiorku, wzmacnia układ odpornościowy i ma właściwości przeciwnowotworowe.

Imponująca zawartość cennych składników oznacza imponujące właściwości zdrowotne. Przyjrzyjmy się bliżej niektórym z nich.

Cebula właściwości przeciwbakteryjne

Właściwości przeciwinfekcyjne cebuli znane są od wielu lat. Udowodnił je m.in. Ludwik Pasteur (1822-1895). Potem wielokrotnie opisywano zdolność warzywa do niszczenia drobnoustrojów, m.in. bakterii Salmonella i E. coli. Za to działanie cebuli odpowiada m.in. allicyna.

Cebula na grypę i przeziębienie

Jedzenie cebuli może także pomóc w profilaktyce oraz łagodzeniu objawów przeziębienia i grypy. Składniki zawarte w warzywie zwiększają odporność i zwalczają stan zapalny. Pomagają także w oczyszczaniu dróg oddechowych ze śluzu i działają ogólnie wzmacniająco. Tym samym ułatwiają szybszy powrót do zdrowia.

Cebula a próchnica

Cebula pozwala też zapobiegać próchnicy zębów i pomaga w infekcjach jamy ustnej. Udowodniono, że 3-8 minut żucia surowej cebuli powoduje zniszczenie wszystkich drobnoustrojów znajdujących się w jamie ustnej, gardle i na ustach.

Cebula po antybiotykach

Cebula jest jednym z najbogatszych źródeł fruktanów. To rodzaj błonnika prebiotycznego, który jest  pokarmem korzystnych bakterii jelitowych. Warzywo jest zatem wskazane na wzmocnienie organizmu po antybiotykach, które często niszczą zarówno bakterie chorobotwórcze, jak i dobroczynną florę zasiedlającą jelita.

Cebula a nadciśnienie i cholesterol

Dzięki m.in. zawartości allicyny cebula obniża stężenie „złego” cholesterolu (hamuje zarówno powstawanie cholesterolu LDL, jak i jego gromadzenie się w tkankach) oraz podwyższa stężenie „dobrego” cholesterolu HDL i zmniejsza tendencję do formowania się zakrzepów.

Cebula pomaga też zapobiegać nadciśnieniu. W związku z tym może obniżać ryzyko wystąpienia:

• choroby wieńcowej,
• zawału,
• udaru.

Cebula a cukrzyca

Cebula zawiera chrom. Ten związek mineralny pomaga organizmowi kontrolować poziom glukozy we krwi i zapewnia jej powolne, stopniowe uwalnianie do mięśni i komórek ciała. Dzięki temu jedzenie cebuli może pomagać w zapobieganiu cukrzycy.

Wykazano także, że sok z tego warzywa, podawany diabetykom wraz z pokarmem, skutecznie pomaga kontrolować hiperglikemię (wysoki poziom cukru we krwi). Dodatkowo cebula pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi. Jest polecana na odchudzanie.

Cebula a nowotwory

Cebula jest również bogata w witaminy i związki, które hamują rozwój i rozprzestrzenianie się komórek rakowych. Warzywo zawiera znaczną ilość kwercetyny, która – dzięki działaniu przeciwko wolnym rodnikom – zmniejsza ryzyko zachorowania na raka.

Kolejne składniki cebuli o właściwościach przeciwnowotworowych to związki siarki i witamina C.  

Cebula dobra na reumatyzm

Cebula może się także przysłużyć osobom z chorobami reumatycznymi. Zawarta w niej kwercetyna pomaga hamować działanie związków wywołujących zapalenie, które pogarszają ból i obrzęk.

Cebula a trądzik

Dzięki składnikom o właściwościach przeciwzapalnych, cebula zmniejsza zaczerwienienie i obrzęk, który jest zwykle związany z chorobami skóry, takimi jak np. trądzik. Za dobry sposób na łagodzenie objawów trądziku uchodzi sok z cebuli, zmieszany z miodem lub oliwą z oliwek.

Cebula wzmacnia kości

Składniki cebuli (m.in. krzem i wapń) mają wszechstronny, pozytywny wpływ na zdrowie kości. Są niezbędne do ich budowy i wzmocnienia. Zmniejszają też ryzyko złamań. Czyni to cebulę godną polecenia zarówno dzieciom, jak i osobom starszym.

Sok z cebuli na ból ucha

Kilka kropel soku z cebuli może okazać się wybawieniem dla osób cierpiących na ostry ból ucha i szumy w uszach.

Cebula na użądlenie

Sok z cebuli można zastosować także zewnętrznie, by złagodzić ból i obrzęk po użądleniach owadów. Ponadto owady „nie lubią” zapachu cebuli, można jej więc używać do ich odstraszania.

Syrop z cebuli

Jak przygotować syrop z cebuli

• Obierz dwie lub trzy średniej wielkości cebule, drobno je posiekaj, przełóż do miseczki i zasyp obficie cukrem (lub zalej dwoma łyżkami miodu - najpierw się upewnij, że dziecko nie ma alergii na miód).
• Pozostaw pod przykryciem w ciepłym miejscu (w kuchni lub przy kaloryferze) do momentu, aż cebula puści sok (zwykle potrzeba kilku godzin).
• Przelej syrop do buteleczki (możesz przez gazę) i podawaj dziecku po łyżeczce kilka razy dziennie.

Cebula ciekawostki

Dlaczego płaczemy przy krojeniu cebuli?

Cebula to warzywo bogate w aminokwasy, które zawierają duże ilości siarki. Po przekrojeniu cebuli siarka ulatnia się w postaci związku chemicznego o fachowej nazwie S-tlenek tiopropanalu. Związek ten dostając się do oczu rozpuszcza się we łzach, tworząc kwas siarkowy, który jest substancją drażniącą.

Naturalną reakcją organizmu na tego typu związek jest obrona, polegająca na produkcji coraz większej ilości łez, które mają wypłukać kwas z oczu. I właśnie to jest powodem płaczu.

Aby zmniejszyć działanie drażniące, można np. włożyć cebulę na godzinę przed krojeniem do lodówki lub kroić warzywo pod bieżącą wodą.

Natomiast specyficzny smak, który pozostaje w ustach po zjedzeniu cebuli, da się zneutralizować dzięki późniejszemu spożyciu natki lub korzenia pietruszki, jabłka czy żuciu ziaren kawy.

Kto nie powinien jeść cebuli?

Na cebulę powinni uważać cierpiący na schorzenia przewodu pokarmowego, w tym na refluks żołądkowy i zespół jelita drażliwego. Cebuli nie poleca się także chorym na nerki oraz w przypadku niewydolności serca.

Cebula odporna na pestycydy

Jaka jest jedna z najbardziej zaskakujących cech cebuli? Amerykańskie badania wykazują, że właśnie to warzywo należy do najmniej skażonych środkami uprawy roślin.

Cebula a wzdęcia

Jednak fruktany to także FODMAP (ang. fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols), czyli węglowodany, które u części osób mogą wywoływać problemy trawienne. Zjedzenie cebuli skutkuje u nich wzdęciami, bólem brzucha, uczuciem przelewania, biegunką lub zaparciem.

Na trawienie cebuli wpływa też sposób jej przyrządzenia – trudniej strawić cebulę smażoną i połączoną z octem.

Zupa cebulowa przepis

Zupa cebulowa krok po kroku.

• Rozpuść dwie kostki rosołowe w litrze gotującej się wody. Obierz cebulę, pokrój ją w plastry, które następnie podziel na pół. Posiekaj ząbek czosnku i tymianek.
• Podsmaż cebulę w garnku na połowie rozgrzanej margaryny. Smaż aż zbrązowieje, następnie dodaj trochę cukru. Smaż nadal, aż cukier zacznie brązowieć. Dodaj wtedy łyżkę mąki i dokładnie rozprowadź ją pośród cebuli. Dodaj wino i gotuj wszystko, aż alkohol odparuje.
• Wlej rosół wołowo-drobiowy, dodaj przyprawy (ziele angielskie, czosnek, pieprz, liść laurowy i posiekany tymianek). Zupę gotuj jeszcze przez co najmniej 30 minut, na wolnym ogniu.
• W międzyczasie przygotuj grzanki. Na patelni, na pozostałej margarynie, podsmaż kromki chleba - powinny być złociste i chrupiące. Oprósz je obficie startym serem.
• Tak przygotowane grzanki wstaw do nagrzanego do 200° C piekarnika na 8 minut. Ser na powierzchni grzanek powinien się zapiec.
• Gorącą zupę podawaj w talerzu lub misce, z grzankami ułożonymi w środku.

Skąd pochodzi cebula?

Cebula pochodzi z Azji. Była powszechnie uprawiana i jedzona już w starożytności. Egipcjanie przypisywali jej zdolność do zwalczania demonów. W Rzymie uważano cebulę za lek na wszelkie dolegliwości. Jej wartości zdrowotne znane były również Grekom. Używali jej m.in., by wzmocnić się przed rywalizacją sportową.

Średniowieczni medycy zalecali cebulę na bóle głowy, ugryzienia węży i na porost włosów. Warzywo wykorzystywano także w rodzimej medycynie ludowej. Sok z cebuli, zmieszany z cukrem, służył jako lek na katar i przeziębienie.

Cebula stosowana jest w terapiach naturalnych również współcześnie, w tym jako środek moczopędny i wykrztuśny oraz do zwalczania biegunki. W wielu regionach świata używa się jej także do leczenia niegojących się ran, owrzodzeń, czyraków i oparzeń.