Czosnek pospolity (Allium sativum L.). Nie tylko przyprawa

Skład i działanie czosnku

Czosnek zawiera mieszaninę rozmaitych związków siarkowych, które warunkują jego biologiczne działanie, m.in. alliinę oraz silnie zapachową i bakteriobójczą allicynę. Poza tym wykryto w nim cukry, fitosterole, flawonoidy, śluzy, pektyny, a także szereg witamin, m.in. A, B1, B2, PP, C, i minerałów, takich jak potas, wapń, magnez, kobalt, nikiel i chrom. Liczne badania dowodzą skuteczności oraz wszechstronnego działania czosnku, jak również jego przetworów.

Czosnek jako naturalny antybiotyk

Mówiąc o właściwościach czosnku, należy podkreślić jego doskonałe działanie antybiotyczne. Jest skuteczny przeciw wielu bakteriom, w tym Staphylococcus aureus, Streptococcus, Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae. Czosnek wykazuje też aktywność przeciwgrzybiczą, a co najważniejsze, hamuje rozwój Candida albicans. Fakt ten ma niezwykle istotne znaczenie dla zdrowia, ponieważ oznacza, że dzięki swoim właściwościom czosnek bardzo dobrze reguluje skład flory bakteryjnej jelit.

To jednak nie wszystkie drobnoustroje, z którymi tak dobrze sobie radzi. Badania potwierdzają jego wysoką skuteczność w chorobach wirusowych, takich jak opryszczka, grypa rzekoma, pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej oraz nieżyt nosa. Czosnek niszczy również pasożyty jelitowe, zwłaszcza owsiki, glisty, a nawet tasiemce. Przed erą antybiotyków stosowany był powszechnie jako ochrona przed chorobami zakaźnymi, mającymi charakter epidemii – cholerą, dżumą, durem brzusznym, durem plamistym, grypą i pozostałymi.

Inne ważne właściwości i zastosowanie czosnku

Czosnek wywiera znaczący wpływ na przewód pokarmowy i drogi oddechowe oraz wzmacnia ogólną odporność organizmu. Bardzo korzystnie oddziałuje na układ krążenia poprzez obniżanie ciśnienia krwi, działanie przeciwzakrzepowe i przeciwmiażdżycowe. Skutecznie obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów. Znane są również jego właściwości przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne i przeciwreumatyczne, a nawet przeciwnowotworowe. Zaobserwowano, że tam, gdzie jest duże spożycie czosnku, choroby nowotworowe występują z mniejszą częstotliwością. Jest to związane z hamowaniem silnych związków kancerogennych, które powstają podczas trawienia, tzw. nitrozoamin.

Czosnek w apteczce

Konkluzja z powyższego jest oczywista: warto suplementować preparaty czosnku. Zawierają one albo czysty olejek czosnkowy, albo czosnek sproszkowany – wówczas należy koniecznie zwrócić uwagę na to, aby miał standaryzowaną zawartość allicyny. Olejek wykazuje silniejsze działanie bakteriobójcze. Dzienna porcja czystego olejku czosnkowego to 1 mg. Warto wiedzieć, że maceraty czosnkowe zawierają tylko około 0,1-0,36% czystego olejku. Najkorzystniej działająca, dzienna ilość sproszkowanego czosnku powinna dostarczać 500-1000 mg czosnku i gwarantować w niej obecność minimum 1000-2000 μg allicyny.

Czosnek w domowym laboratorium

Osoby zajmujące się przetwórstwem domowym oraz lubiące stosować naturalne metody leczenia z pewnością docenią ciekawe, apteczne receptury, m.in. na nalewkę czosnkową lub różnego rodzaju wyciągi z czosnku. 

Działania niepożądane czosnku i przeciwwskazania

Czosnek jest na szczęście mało toksyczny dla człowieka. Nie zaleca się go jednak osobom z niskim ciśnieniem krwi, w ostrym nieżycie żołądka i jelit oraz kobietom karmiącym. Wadą czosnku jest przykry zapach z ust, który występuje przez jakiś czas po spożyciu. Można go w pewnym stopniu zminimalizować, jedząc jednocześnie świeże liście pietruszki, selera lub estragonu.

„Twój Farmaceuta” nr 1, wrzesień/październik 2015