Szum w uszach – badanie słuchu

Szum w uszach może występować stale lub okresowo. Zazwyczaj jest najbardziej słyszalny w ciszy. Chorzy opisują go jako dzwonienie, brzęczenie, buczenie, syczenie, szelest, bulgotanie, pisk, gwizd czy wycie. 

Czy szum w uszach jest szkodliwy?

Krótkotrwały szum w uszach zazwyczaj mija samoistnie i nie jest groźny. Jednak ten trwający dłużej obniża jakość życia. W niektórych przypadkach jest powodem problemów ze snem, pamięcią i koncentracją, a czasem nawet lęku czy depresji. Trzeba pamiętać, że szum uszny to nie choroba, ale objaw. Może sygnalizować wiele różnych schorzeń, które trzeba leczyć. Dlatego nie wolno ich bagatelizować. Nie należy też zwlekać z konsultacją lekarską.

Kto najczęściej doświadcza szumu w uszach?

Szumy uszne mogą pojawić się u każdego (w tym u dzieci). Istnieją jednak czynniki, które zwiększają ryzyko ich wystąpienia. Są to:

• Wiek: częstość występowania szumów usznych – zazwyczaj z towarzyszącym niedosłuchem – jest największa u kobiet po 40. roku życia i mężczyzn po 50. roku życia.
• Regularna ekspozycja na duży hałas: na szumy uszne najbardziej narażone są osoby pracujące w hałaśliwym otoczeniu. Do wystąpienia szumów może przyczyniać się też częste słuchanie głośnej muzyki na urządzeniach typu MP3 czy iPod.
• Choroba: schorzenia, które objawiają się szumami usznymi to m.in. nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, cukrzyca, niedokrwistość (anemia) i niedoczynność tarczycy.
• Palenie tytoniu: przyczynia się do wielu schorzeń powodujących szum w uszach.
• Stres: szumy uszne występują częściej u osób narażonych na przewlekły stres.

Rodzaje szumów usznych

Dzieli się je na obiektywne i subiektywne. Obiektywny szum w uszach to dźwięk, który słyszy zarówno chory, jak i jego otoczenie. Tego rodzaju szumy , będące następstwem wytwarzania dźwięku wewnątrz ciała, występują rzadziej. Znacznie powszechniejsze są szumy subiektywne, czyli słyszane tylko przez chorego. Ich przyczyną są zaburzenia w pracy któregoś z elementów drogi słuchowej, obejmującej przewód słuchowy zewnętrzny, ucho środkowe, ucho wewnętrzne oraz ośrodkowy układ nerwowy. 

Przyczyny szumu w uszach

Mogą być spowodowane wieloma różnymi czynnikami – od zmian chorobowych w drodze słuchowej do schorzeń dotyczących całego organizmu. Najczęstsze przyczyny to:

• utrata słuchu związana z wiekiem;
• regularne narażenie na hałas;
• nadmiar woskowiny (tzw. korek woszczynowy);
• przewlekłe zapalenie ucha środkowego;
• otoskleroza (choroba błędnika kostnego);
• choroba Meniere'a (choroba ucha wewnętrznego, zwana też wodniakiem błędnika);
• nagła głuchota;
• infekcje;
• urazy głowy i szyi;
• guzy;
• stwardnienie rozsiane;
• nadciśnienie i niedociśnienie tętnicze;
• niedokrwistość (anemia);
• alkohol;
• zaburzenia psychiczne;
• alergie;
• robaczyce;
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego;
• zaburzenia naczyniowe, np. miażdżyca (w tym przypadku często występuje tzw. szum pulsujący związany z biciem serca);
• choroby mięśni i stawów, np. stawu skroniowo-żuchwowego;
• ciało obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym;

Szum w uszach związany z lekami

Do wystąpienia lub nasilenia szumów usznych może przyczynić się także stosowanie niektórych leków (są to tzw. leki ototoksyczne). W tej grupie znajdują się m.in.:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (w tym kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna);
• leki moczopędne (np. bumetanid, furosemid);
• niektóre antybiotyki (np. erytromycyna, gentamycyna, wankomycyna);
• niektóre leki przeciwnowotworowe (np. metotreksat, cisplatyna, winkrystyna).

Zdarza się, że po zaprzestaniu stosowania wymienionych leków szum uszny mija. Należy jednak pamiętać, że żadnej terapii nie można przerywać bez konsultacji z lekarzem.

Diagnostyka szumów usznych - konsultacja

Diagnostykę przyczyn szumu w uszach można zacząć w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu, który skieruje nas do laryngologa i – w razie potrzeby – do innych specjalistów. Podczas wizyty lekarz przeprowadzi dokładny wywiad i badanie. Będzie chciał m.in. poznać dokładną charakterystykę szumu i sprawdzić z jakim jego rodzajem (obiektywnym czy subiektywnym) ma do czynienia. Dla potwierdzenia rozpoznania może zostać zlecone m.in. badanie słuchu, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy angiografia.

Na czym polega badanie słuchu?

Najczęściej przeprowadzanym badaniem słuchu jest audiometria tonalna. Badanie odbywa się w dźwiękoszczelnym pokoju. Zadaniem pacjenta, który ma na uszach słuchawki, jest przyciskanie specjalnego przycisku w momencie, kiedy usłyszy w słuchawkach dźwięk. Wynik badania przedstawiany jest na krzywych zwanych audiogramami. Pokazują one schorzenia narządu słuchu i wielkość upośledzenia słuchu. Jeśli w badaniu potwierdzony zostaje ubytek słuchu, w części ośrodków od razu dobiera się odpowiedni aparat słuchowy.

Leczenie szumów usznych

Leczenie szumu w uszach jest ściśle związana z jego przyczynami, może się na nie składać wiele różnych elementów. Są to m.in.:

• eliminacja zidentyfikowanych przyczyn szumu, np. usunięcie korka woszczynowego, ciała obcego czy zmiana leku;
• farmakoterapia: w zależności od przyczyny i nasilenia objawów stosuje się w niej np. leki rozszerzające naczynia, przeciwpadaczkowe, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne czy poprawiające ukrwienie mózgu;
• używanie aparatów słuchowych;
• używanie różnego rodzaju urządzeń maskujących szumy uszne (tzw. maskerów);
• leczenie chirurgiczne: stosowane jest np. w przypadku szumów usznych obiektywnych, wynikających z nieprawidłowych połączeń naczyniowych;
• psychoterapia TNT (ang. Tinnitus Retraining Therapy): jej celem jest zaakceptowanie szumów usznych jako naturalnego zjawiska.

Szumy w uszach - leczenie domowymi sposobami

W części przypadków dokuczliwość szumów usznych można zmniejszyć dzięki metodom domowym. Należą do nich:

• unikanie hałasu;
• ograniczenie spożywania kofeiny, nikotyny, soli i alkoholu;
• likwidacja z otoczenia głębokiej ciszy (kiedy szumy stają się najbardziej dokuczliwe), np. poprzez słuchanie łagodnej muzyki, przyciszonego radia czy pracującego wentylatora;
• kontrolowanie stresu.

Istnieją też dowody, że ulgę w szumach usznych może przynieść suplementacja cynku, witamin z grupy B, melatoniny czy miłorzębu japońskiego. Warto podkreślić, że korzystanie z powyższych metod nie zwalnia nas z wizyty lekarskiej i stosowania terapii zaleconej przez specjalistę.

Szum w uszach - jak zapobiegać?

By zapobiec szumom usznym, trzeba unikać hałasu i głośnej muzyki. Zaleca się też rezygnację z używek i przeciwdziałanie wystąpieniu wysokiego stężenia cholesterolu. Należy wystrzegać się urazów głowy i infekcji wirusowych oraz stosowania leków ototoksycznych. Istotnym wskazaniem jest też unikanie stresu.