Zatkane ucho – zalegająca woskowina

Woskowina w uchu

Gdy woskowina  zgromadzi się w uchu, powstaje czop woskowinowy. Zatkanie tylko w 80 proc. średnicy przewodu słuchowego  czopem woskowinowym może powodować ból ucha. Do zatkania ucha często dochodzi po kąpieli na basenie czy w innym zbiorniku wodnym, ponieważ woda dostająca się do przewodu słuchowego powoduje rozmiękanie i zwiększenie objętości czopa woskowinowego .

Objawy ucha zatkanego woskowiną

Czop woskowinowy powstaje w wyniku nagromadzenia się woskowiny w przewodzie słuchowym, co powoduje wystąpienie objawów lub/i brak możliwości oceny ucha w badaniu. Woskowina to naturalna substancja i zwykle nie powoduje powstania czopa woskowinowego. U niektórych jednak osób ryzyko uformowania się czopa jest większe. Są to dzieci, osoby w starszym wieku, pacjenci z opóźnionym rozwojem umysłowym oraz osoby używające aparatów słuchowych.

Możliwe objawy zatkania ucha czopem woskowinowym:

• ból ucha,
• szumy uszne,
• uczucie pełności w uchu,
• niedosłuch,
• zawroty głowy,
• kaszel,
• nieprawidłowe działanie aparatu słuchowego,
• świąd ucha.

W celu rozpoznania czopa woskowinowego wykonuje się badanie otoskopowe.

Czyszczenie uszu

Aby zapobiec zatkaniu ucha, nie należy używać patyczków higienicznych ani innych przedmiotów w celu usunięcia woskowiny, ponieważ grozi to wepchnięciem jej głębiej w kanał słuchowy. Ponadto nadmierne usuwanie woskowiny z przewodu słuchowego uruchamia procesy jej nadprodukcji. Może to spowodować zaczopowanie przewodu słuchowego zewnętrznego, czego objawem są np. ból ucha, szumy uszne, uczucie pełności w uchu, pogorszenie słuchu. W dodatku podczas czyszczenia może dojść do urazu skóry przewodu, co może także zwiększać ryzyko powstania w jej obrębie stanu zapalnego.

Nie zaleca się także codziennego stosowania kropli oliwy z oliwek i tzw. świecowania uszu ze względu na brak potwierdzonej skuteczności tej metody w usuwaniu woskowiny i ryzykiem powikłań: oparzeniem, uczuciem „blokady ucha”, perforacją błony bębenkowej, niedosłuchem, zapaleniem ucha zewnętrznego.

Jak czyścić uszy?

Jak odetkać ucho zatkane woskowiną

Można spróbować usunąć woskowinę samodzielnie za pomocą przeznaczonych do tego celu preparatów zakupionych w aptece. Są to najczęściej różnego rodzaju wodne lub oleiste  środki (krople, spray do uszu), które rozpuszczają woskowinę.

Jeśli to nie pomaga, należy udać się do laryngologa, który usunie woskowinę bez uszkodzenia błony bębenkowej.  

Wykorzystuje się trzy metody usuwania czopa woskowinowego:

• płukanie ucha (irygacja) – wykonuje tylko lekarz lub pielęgniarka w przypadku dorosłych,
• ręczne usuwanie woskowiny – wykonuje tylko lekarz laryngolog specjalnymi narzędziami,
• zastosowanie środków rozpuszczających woskowinę – pacjent może wykonać samodzielnie.

Często w celu usunięcia woskowiny niezbędne jest zastosowanie więcej niż jednej metody; albo podczas jednej wizyty lekarskiej, albo w odstępach czasowych. O wyborze określonej metody decyduje lekarz laryngolog. Przykładowo istnieje wiele przeciwwskazań do stosowania płukania ucha ze względu na ryzyko powikłań, a w przypadku podejrzenia przerwania ciągłości błony bębenkowej zaleca się mechaniczne usuwanie woskowiny. U niektórych pacjentów należy zachować szczególną ostrożność podczas usuwania woskowiny, ponieważ wiąże się to z ryzykiem powikłań i trudnością      w gojeniu ewentualnych uszkodzeń mechanicznych kanału słuchowego.

Sytuacje, w których należy zachować szczególną ostrożność przy usuwaniu woskowiny:

• terapia lekami przeciwkrzepliwymi lub przeciwpłytkowymi,
• niewydolność wątroby
• małopłytkowość, hemofilia
• cukrzyca,
• niewydolność nerek,
• stan po przeszczepieniu narządu,
• chemioterapia,
• HIV/AIDS,
• terapia lekami immunosupresyjnymi,
• uprzednia radioterapia okolicy głowy i szyi,
• zwężenie kanału słuchowego, wyrośla kostne,
• przerwanie ciągłości błony bębenkowej (np. perforacje błony bębenkowej w przeszłości, przebyte operacje ucha, dren w błonie bębenkowej lub przebyta barotrauma),
• aktywne zapalenie ucha środkowego i zewnętrznego.

Płukanie ucha – wykonuje lekarz lub pielęgniarka

Płukanie wykonuje się za pomocą strzykawek lub irygatorów laryngologicznych. Wykorzystuje się do tego celu płyny do płukania, sól fizjologiczną, wodę, specjalne roztwory. Płyny powinny mieć temperaturę zbliżoną do temperatury ciała pacjenta, należy je stosować pod odpowiednim ciśnieniem.

W celu zwiększenia skuteczności zabiegu, zaleca się, aby na 2–3 dni przed planowanym  płukaniem  ucha zastosować środek rozpuszczający woskowinę.

Po płukaniu ucha mogą pojawić się: ból ucha, podrażnienie kanału słuchowego, zapalenie ucha zewnętrznego, szumy uszne czy zawroty głowy, a niekiedy perforacja błony bębenkowej.

Po wypłukaniu uszu niekiedy zaleca się wkroplenie do przewodu słuchowego np. kropli zawierających kwas octowy w celu zakwaszenia środowiska w kanale słuchowym, aby zapobiec ewentualnej infekcji. Nie zaleca się natomiast roztworów zawierających alkohol.

Ręczne usuwanie czopa woskowinowego – wykonuje tylko lekarz laryngolog

Ręczne usunięcie woskowiny może wykonać tylko lekarz laryngolog za pomocą odpowiednich narzędzi:  haczyków, pętli i  łyżeczek usznych / metalowych lub plastikowych/ pod kontrolą wzrokową (niekiedy z pomocą mikroskopu). Jest ono zalecane w przypadku zwężeń kanału słuchowego, niedawnej operacji ucha, perforacji błony bębenkowej czy założonego drenażu lub chorób układowych zwiększających ryzyko powikłań płukania ucha. Przy ręcznym usuwaniu woskowiny może niestety dojść uszkodzenia kanału słuchowego, błony bębenkowej oraz zakażenia.

Środki rozpuszczające woskowinę

Środki rozpuszczające woskowinę o działaniu miejscowym: wodne i  oleiste, można stosować także w domu, ponieważ ich użycie jest najmniej inwazyjną metodą usunięcia czopa woskowinowego i związaną z małym ryzykiem powikłań.

Szczególnej uwagi wymagają też pacjenci używający aparatów słuchowych.  Ponieważ urządzenia te zaburzają samooczyszczanie się przewodu słuchowego, a także prawdopodobnie stymulują produkcję woskowiny i zmieniają skład flory przewodu, może dojść do zaburzenia ich pracy lub uszkodzenia. U tych osób należy wykonywać badanie otoskopowe co ok. 3–6 miesięcy.

Przeciwwskazaniem do ich użycia są aktywne zapalenie ucha środkowego, kanału słuchowego czy perforacja błony bębenkowej. Mogą niestety podrażniać skórę przewodu słuchowego oraz przejściowo powodować niedosłuch i zawroty głowy.

Zwykle podaje się je do kanału słuchowego 2–3 razy dziennie przez 3–5 dni.

Zawsze po zabiegu oczyszczania ucha należy koniecznie wykonać ponownie ocenę otoskopową, w celu wykluczenia ewentualnych powikłań. Jeśli mimo usunięcia zalegającej woskowiny odczucie zatkania ucha czy bólu nie ustępują, należy zgłosić się do laryngologa.

Higiena uszu

Prawidłowa higiena uszu jest ważna zarówno w okresie jesienno-zimowym, kiedy częściej występują infekcje, jak i w okresie letnim, gdy częściej podróżujemy, korzystamy z kąpieli w zbiornikach wodnych.

Osoby starsze, użytkownicy aparatów słuchowych oraz osoby, u których w przeszłości usuwano czop woskowinowy, mogą profilaktycznie stosować środki o działaniu miejscowym rozpuszczające woskowinę. Powinni  też regularnie czyścić aparat słuchowy i okresowo usuwać woskowinę u laryngologa.

Źródło:

https://www.mp.pl/otolaryngologia/ucho/czop_woskowinowy/161525,czop-woskowinowy-podsumowanie-wytycznych-american-academy-of-otolaryngology-2017