Niedosłuch u dzieci i dorosłych, diagnoza, rodzaje, ceny aparatów słuchowych

Niedosłuch u dorosłych

Niedosłyszenie u dorosłych może być wynikiem:

• przebytego urazu,
• długotrwałego narażenia na hałas (pracy w szkole, na budowie),
• choroby (np. otosklerozy, cukrzycy, miażdżycy, zapalenia ucha środkowego),
• czynników genetycznych
• być związane z wiekiem i starzeniem się organizmu.

Z badania EuroTrak 2016 wynika, że co trzeci senior w wieku 65-74 lat i co druga osoba po 74. r.ż ma ubytki słuchu utrudniające codzienne funkcjonowanie i komunikację z otoczeniem. Tymczasem już pierwsze symptomy niedosłuchu może zauważyć najbliższe otoczenie pacjenta. Warto zwrócić uwagę na to, czy pacjent:

• często prosi o powtórzenie pytania,
• nie rozumie, co się do niego mówi
• nie odpowiada na „dzień dobry”,
• czuje się nieswojo w trakcie rozmowy,
• głośniej słucha radia, czy telewizji,
• unika rozmów przez telefon,
• nie słyszy dźwięku budzika, dzwonka do drzwi, telefonu.

Brak prawidłowego słyszenia utrudnia prawidłową komunikację i funkcjonowanie w społeczeństwie. Osoba niedosłysząca czuje się wykluczona i stroni od spotkań rodzinnych czy towarzyskich. Trudności ze zrozumieniem tego, co mówią ludzie, powodują u chorego zmęczenie, stres, frustrację, ale też problemy z zapamiętywaniem informacji (brak tzw. pamięci słuchowej).

Niedosłuch znacznie obniża jakość życia, dlatego warto, by w przypadku pojawienia się pierwszych jego symptomów zgłosić się np. do laryngologa i zdiagnozować przyczynę niedosłuchu, by w razie potrzeby dobrać też dopasowany do potrzeb pacjenta aparat słuchowy.

Niedosłuch u dzieci

W przypadku wrodzonego czy nabytego uszkodzenia słuchu u małych dzieci szczególnie ważne są pierwsze dwa lata życia, kiedy intensywnie kształtują się podstawy mowy. Wadę słuchu należy jak najszybciej zdiagnozować, jeśli to możliwe skorygować, dobrać aparat słuchowy i dać szansę dziecku na dalszy prawidłowy rozwój. Pomocne jest w tym czasie również wsparcie logopedy, który czuwa nad przebiegiem rehabilitacji słuchu i rozwoju mowy.

Diagnoza niedosłuchu

Rozwój cywilizacyjny i współczesny styl życia sprawiły, że coraz więcej młodzieży i osób dorosłych cierpi na ubytek słuchu. Higienie słuchu nie służy hałas w dużych miastach i – szczególnie wśród młodzieży – długotrwała ekspozycja na głośną muzykę przez słuchawki douszne. Nie wszyscy jednak mają świadomość upośledzenia słuchu i jego konsekwencji dla ogólnej kondycji zdrowotnej oraz psychicznej organizmu, dlatego zaledwie co trzecia osoba z niedosłuchem decyduje się diagnostykę i aparat słuchowy.

Jakie są badania słuchu

Tymczasem wszelkie zaburzenia prawidłowego słyszenia powinno się niezwłocznie skonsultować z laryngologiem, otolaryngologiem, audiologiem lub audiofonologiem, który zdiagnozuje przyczynę niedosłuchu na podstawie badań klinicznych, takich jak:

• badanie otoskopowe (wziernikowanie ucha),
• tympanometria (nieinwazyjne i bezbolesne badanie pozwalające wykluczyć zapalenie ucha środkowego, dysfunkcję trąbki słuchowej czy perforację błony bębenkowej),
• audiometria impendacyjna (jedno z najbardziej dokładnych badań obejmujące: tympanometrię, test trąbki słuchowej i pomiar odruchu z mięśnia strzemiączkowego, pozwala rozpoznać choroby ucha środkowego)
• audiometria tonalna (służąca do oceny progu słyszenia, tzn. jakie najcichsze dźwięki pacjent jest w stanie usłyszeć),
• audiometria słowna (pozwala ocenić stopień rozumienia mowy).

Audiometr

Badanie za pomocą audiometru może wykonać otolaryngolog, audiolog czy protetyk słuchu w punkcie protetycznym. Warunkiem są kwalifikacje specjalistów oraz specjalnie do tego przystosowane i wygłuszone pomieszczenie do prawidłowej oceny progu słyszalności czy dyskomfortu. Badanie trwa około pół godziny, a w jego trakcie pacjent ze słuchawkami nausznymi za pomocą specjalnego przycisku daje znać, kiedy dźwięk o określonej częstotliwości i natężeniu generowany z audiometru do słuchawek jest dla niego słyszalny. Wynik badania zapisany jest w postaci audiogramu, z którego odczytuje się stopień upośledzenia słuchu i na jego podstawie indywidualnie dobiera aparat słuchowy.

Bezpłatne badanie słuchu - gdzie zrobić

Protetycy w Medicover w kilku miastach w Polsce realizują nieodpłatne badanie słuchu dla dzieci powyżej 6 roku życia i dorosłych.

Bezpłatne badanie słuchu Warszawa i inne miasta. Adresy placówek.

• CM Warszawa, ul. Łukiska 1
• CM Warszawa, Al. Jerozolimskie 96
• CM Gdańsk Forum, Ul. Targ Sienny 7
• CM Poznań, Pl. Andersa 5
• Optyk, Łódź ul. Pomorska 106
• CM Wrocław, ul. Strzegomska 36
• CM Wrocław, ul.  ul. Grabiszyńska 240

Jaki ubytek słuchu wymaga aparatu?

Niektóre ubytki słuchu (np. ubytek słuchu przewodzeniowy związany z zaleganiem woskowiny w kanale słuchowym) mają charakter tymczasowy i dają się skutecznie leczyć. Natomiast korekcji aparatem wymaga tzw. odbiorczy ubytek słuchu, stosunkowo często spotykany. W jego przypadku upośledzenie słyszenia ma charakter trwały i wynika z uszkodzenia ucha wewnętrznego i/lub nerwu słuchowego.

Przyjmuje się, że ubytek słuchu poniżej 30 dB. HL nie jest wskazaniem do korzystania z aparatu słuchowego i takich upośledzeń słuchu nie obejmuje też refundacja Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).

Warto jednak pamiętać, że każdy nabyty ubytek słuchu wymaga konsultacji z lekarzem, który biorąc pod uwagę indywidualne uwarunkowania takie jak wiek czy styl życia pacjenta, decyduje o dalszym postępowaniu.

Rodzaje aparatów słuchowych

Ogólny podział:

• Aparaty słuchowe na przewodnictwo powietrzne, w których wzmocniona fala akustyczna rozchodzi się przez powietrze. Są one zaawansowane technologicznie, a wśród nich wyróżniamy: aparaty zauszne (BTE), aparaty wewnątrzuszne (ITE), wewnątrzprzewodowe – ITC.
• Aparaty słuchowe na przewodnictwo kostne, które mają zastosowanie w przypadku, kiedy nieprawidłowości w budowie przewodów słuchowych lub silne wycieki ropne, nie pozwalają na zastosowanie aparatów na przewodnictwo powietrzne. Urządzenia na przewodnictwo kostne zamiast słuchawki mają przetwornik, który drgania z fali akustycznej przenosi w okolice wyrostka sutkowatego zlokalizowanego w tylnej dolnej części czaszki, obok narządu słuchu.

Aparatura różni się też technologią przetwarzania sygnału, w związku z tym wyróżniamy: aparaty analogowe, analogowe programowane cyfrowo i cyfrowe.

Jak działa aparat słuchowy?

Wszystkie urządzenia skonstruowane są z mikrofonu, który odbiera dźwięki z otoczenia i przesyła je dalej. Poprzez chip komputerowy, wzmacniacz i głośnik – do ucha wewnętrznego dociera wzmocniony dźwięk. Tam przetwarzany jest na impulsy elektryczne, które odbierane są przez mózg i przez niego przetwarzane.

Co istotne, obecnie współczesne urządzenia redukują hałas, a wyodrębniają tylko dźwięki ważne dla komunikacji z otoczeniem.

Jak kupić aparat słuchowy?

Czy można samemu kupić aparat słuchowy?

Urządzenie można kupić wyłącznie po konsultacji z laryngologiem, po szczegółowym badaniu u dyplomowanego protetyka słuchu w punkcie protetycznym. Oczywiście można całkowicie pokryć koszt zakupu z zasobów prywatnych, ale można też ubiegać się o refundację NFZ.

Obecnie procedury są uproszczone i lekarz specjalista może w formie elektronicznej wystawić zlecenie na aparat słuchowy i od razu zatwierdzić je w NFZ. W związku z tym pacjent nie musi robić tego sam i może od razu udać się do punktu protetycznego w celu doboru aparatu.

Gdzie kupić aparat słuchowy?

Aparaty słuchowe należy kupować w certyfikowanych punktach protetycznych, gdzie dyplomowany audioprotetyk po dokładnym zbadaniu słuchu dobierze aparat dostosowany do indywidualnych potrzeb. Aparatów słuchowych nie powinno się kupować z nieznanych, niezweryfikowanych źródeł lub z tzw. drugiej ręki, ponieważ używanie ich, zamiast pomóc, może jeszcze bardziej uszkodzić słuch.

Kto dobiera aparat słuchowy?

Doboru dokonuje protetyk słuchu lub audiolog w punktach zajmujących się diagnostyką słuchu i doborem aparatów słuchowych. Przez pierwsze dni użytkowania sprawdza się, czy spełnia on swoją rolę, a pacjent musi przejść swego rodzaju trening słuchowy polegający na nauczeniu się rozpoznawania dźwięków z natłoku innych. Jest to o tyle istotne, że niektórzy pacjenci mogli nie słyszeć prawidłowo, ponieważ albo urodzili się z wadą słuchu, albo na zaburzenia słyszenia cierpieli przez wiele lat. Dlatego też pierwsze próby działania aparatu przeprowadza się w wyciszonym pomieszczeniu i stopniowo wprowadza pacjenta w świat dźwięków.

W początkowej fazie noszenia aparatu słuchowego nadmiar nowych bodźców może być dla pacjenta męczący, dlatego zaleca się, aby do momentu przyzwyczajenia się do aparatu, być pod kontrolą punktu protetycznego, by w razie potrzeby skorygować jego działanie.

Ceny aparatów słuchowych

Wybór dostosowanego do indywidualnych potrzeb aparatu słuchowego zależy od kilku czynników: stopnia ubytku słuchu, stylu życia, możliwości budżetowych, względów estetycznych, umiejętności pacjenta posługiwania się nowymi technologiami (np. połączenia z aparatu z aplikacją za pomocą bluetooth). Czynniki te będą decydowały o cenie modelu danej marki, a ta może się wahać w granicach od 1 tys. do ponad 10 tys. zł.

Refundacja na aparat słuchowy

Warto dodać, że aparaty słuchowe na przewodnictwo powietrzne to wyroby medyczne, które obejmuje refundacja ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.

Warunkiem uzyskania dofinansowania zakupu dla osoby do 26. roku życia jest ubytek słuchu przekraczający 30 dB HL. W tym przypadku refundacja przysługuje raz na 3 lata i wynosi 3 tys. zł na jeden aparat słuchowy i 50 zł na wkładkę uszną.

Natomiast dla osoby powyżej 26 roku życia - raz na pięć lat przysługuje refundacja w kwocie 1050 zł na jeden aparat i 50 zł na wkładkę uszną, ale pod warunkiem ubytku słuchu powyżej 40 dB HL.

Kwoty refundacji w przypadku aparatów na przewodnictwo kostne są nieco inne: u osób do 26 r.ż. jest to kwota 3000 zł (jeśli wartość niedosłuchu przekroczy 30 dB HL), a u osób starszych - 2100 zł (przy niedosłuchu powyżej wartość 40 dB HL).

Istnieje też możliwość sfinansowania zakupu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), a dofinansowanie to jest zależne od wielu czynników, m.in. od województwa.

Żródła:

1. pacjent.gov.pl/aktualnosc/jak-dbac-o-sluch
2. nidcd.nih.gov/health/hearing-aids
3. https://www.who.int/publications/i/item/9789240021570
4. pacjent.gov.pl/aktualnosc/zlecenia-na-wyroby-medyczne
5. Niedosłuch w XXI wieku - problem cywilizacyjny i społeczny. Miesięcznik Rynek Zdrowia (nr 5/2017).