Leczenie w podróży

Podstawowe kryteria doboru rodzaju przygotowań do podróży i środków ostrożności to: stan zdrowia i kierunek podróży.

Problemy zdrowotne w podróży

Powszechne problemy podróżników to choroba lokomocyjna, biegunki, infekcje, drobne urazy. Zdecydowaną większość dolegliwości można opanować przy pomocy leków wydawanych bez recepty. Jeśli jednak objawy nie ustępują mimo leczenia, trzeba szukać pomocy lekarza, nawet jeśli wiąże się to z trudnościami językowymi, logistycznymi albo wymaga poważnej zmiany planów.

Nie wolno bagatelizować długotrwałych i intensywnych biegunek, które grożą odwodnieniem (zwłaszcza w tropikach) i mogą być objawem groźnej choroby zakaźnej lub pasożytniczej. To samo dotyczy nasilających się bólów brzucha, głowy, wymiotów.

Urazy (otarcia, zadrapania), które w naszych warunkach atmosferycznych goją się samoistnie, w tropikach mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, o ile rana nie zostanie należycie oczyszczona i opatrzona.

Każdy przypadek ugryzienia lub ukąszenia powinien być skonsultowany z lokalnym lekarzem, szczególnie w rejonach, w których można spotkać jadowite węże albo inne zwierzęta przenoszące choroby na ludzi.

Szczepienia przed podróżą

Co innego, jeśli szykujemy się do dalszej podróży, zwłaszcza do krajów egzotycznych – w Afryce, Azji, Ameryce Południowej. Wtedy należy skonsultować swoje plany z lekarzem medycyny podróży, a jeśli jest taka potrzeba, zaszczepić się i uzyskać wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień, nazywanej potocznie żółtą książeczką. W wielu krajach brak książeczki dokumentującej aktualne szczepienie jest równoznaczny z odmową wjazdu, bez względu na posiadaną wizę.

Szczepienia obowiązkowe przed podróżą

Szczepienia dzielą się na dwie grupy: obowiązkowe, mające na celu ochronę zdrowia lokalnej ludności, i zalecane, chroniące przede wszystkim turystę. Do pierwszej grupy zalicza się obecnie jedynie szczepienie przeciwko żółtej gorączce, zwanej również żółtą febrą, wymagane w kilkunastu krajach Afryki i Ameryki Południowej.

Szczepienia zalecane przed podróżą

Znacznie więcej szczepień należy do grupy zalecanych: przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, meningokokom (szczepienie, wymagane przez władze Arabii Saudyjskiej), błonicy, tężcowi, poliomyelitis, durowi brzusznemu, cholerze, wściekliźnie, kleszczowemu zapaleniu mózgu. O tym, które szczepienie wybrać i jak często je powtarzać, powinien zdecydować lekarz specjalista medycyny podróży.

Trzeba pamiętać, że wykształcenie odporności może nastąpić nawet kilkanaście dni po szczepieniu, a niektóre szczepionki muszą być podane kilkakrotnie. Dlatego wizyty w poradni i szczepienia nie wolno odkładać na ostatnią chwilę. Jeśli istnieje ważne przeciwwskazanie medyczne do poddania się szczepieniu, lekarz może wydać stosowne zaświadczenie, które powinno być respektowane na przejściach granicznych.

Podróżni, pozostający pod opieką lekarską z powodu chorób przewlekłych, powinni skonsultować się również z lekarzem prowadzącym i ustalić zawczasu adresy specjalistycznych poradni i szpitali, sposób zaopatrzenia w lekarstwa po drodze i w kraju docelowym.

Ubezpieczenie medyczne

Podstawowym dokumentem, uprawniającym do otrzymania bezpłatnej pomocy medycznej podczas wyjazdów turystycznych na terenie krajów UE / EFTA jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Można ją otrzymać, wypełniając wniosek dostępny na stronie www.ekuz.nfz.gov.pl.

Doświadczenia pacjentów korzystających z tego dokumentu nie są najlepsze. Zdarzają się przypadki, kiedy mimo posiadania ubezpieczenia placówka medyczna udzielająca pomocy żąda zapłaty. Teoretycznie pieniądze można odzyskać od NFZ po przedstawieniu faktur i dokumentacji medycznej. W praktyce procedura jest uciążliwa i czasochłonna, dlatego warto rozważyć wykupienie dodatkowego ubezpieczenia na czas podróży. Bezwarunkowo należy je posiadać, jeśli plan wyjazdu przewiduje pobyt w kraju nienależącym do UE / EFTA.

Wybierając ubezpieczenie, trzeba zwrócić uwagę nie tylko na sumę ubezpieczenia, ale i na ograniczenia polisy. Jeśli w czasie wyjazdu planujemy uprawiać sporty w rodzaju narciarstwa albo nurkowania, z reguły trzeba wykupić dodatkowe, niestety, droższe, ubezpieczenie. W zamian uzyskamy gwarancję zwrotu kosztów transportu z miejsca wypadku (np. śmigłowcem ze stoku) i specjalistycznych procedur medycznych (np. pobyt w komorze hiperbarycznej).

Dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne ma jeszcze jedną zaletę: pokrywa koszty leczenia w prywatnych placówkach medycznych. Rzecz nie do przecenienia w krajach, w których poziom usług państwowej służby zdrowia pozostawia wiele do życzenia.

Porady medyczne i pomoc za granicą

Strategię postępowania w przypadku zachorowania dobrze jest zaplanować jeszcze przed rozpoczęciem podróży. W szczególności należy ustalić, które placówki medyczne zapewniają najlepsze warunki leczenia i respektują wykupioną polisę ubezpieczeniową. Należy sprawdzić i zapisać numery telefonów alarmowych.

Na terenie krajów od dawna należących do Unii Europejskiej pomoc można uzyskać pod jednym numerem telefonu: 112.

Apteczka w podróży

Obowiązkowo w podróżnej apteczce powinny się znaleźć lekarstwa, które zażywamy stale, oraz dostępne bez recepty środki przeciwko biegunce, wymiotom, chorobie lokomocyjnej. Kobiety w ciąży powinny zapytać ginekologa, jakie leki mogą przyjąć w razie potrzeby. Wiele leków, także tych dostępnych bez recepty, może powodować zagrożenie dla płodu. Apteczkę warto uzupełnić o materiały opatrunkowe (bandaż, gaziki, plaster), środki odkażające, ewentualnie substancje do odkażania wody pitnej. Jeśli istnieje taka potrzeba, może do niej trafić glukometr (z zapasową baterią, paskami itp.) termometr, ciśnieniomierz.

Jeśli podróż trwa kilka–kilkanaście dni, można zabrać leki w ilości wystarczającej na planowany okres pobytu, z uwzględnieniem rozsądnego zapasu na wypadek nieprzewidzianych okoliczności. Żeby uniknąć problemów na granicy, nie należy przewozić lekarstw w ilości większej, niż wystarczająca na 30 dni leczenia. Data przydatności do użycia nie może być wcześniejsza, niż data planowanego powrotu.

Leki dozwolone za granicą

Jeśli chodzi o przywóz lekarstw zleconych i kupionych za granicą, nie wymaga pozwolenia przewóz pięciu najmniejszych opakowań każdego leku. Zgodnie z art. 68 Prawa Farmaceutycznego, wwóz większej ilości leku wymaga zgody Prezesa Urzędu Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Przepisy lotnicze ograniczają możliwość wnoszenia na pokład samolotu wielu substancji, w tym leków. Dotyczy to zwłaszcza leków w postaci syropów, aerozoli, maści. Żeby uniknąć nieporozumień i kłopotów podczas kontroli bezpieczeństwa, należy zabierać na pokład wyłącznie leki niezbędne podczas podróży, w oryginalnych opakowaniach i ilości niezbędnej na czas lotu. Może się zdarzyć, że personel pokładowy poprosi o oddanie lekarstw w depozyt szefowej pokładu. Większe ilości leków oraz specyfiki, których nie trzeba zażywać na pokładzie, powinny trafić do bagażu rejestrowanego, przewożonego w luku bagażowym. Zawsze warto mieć przy sobie zaświadczenie lekarskie (receptę), potwierdzające konieczność zażywania lekarstw.

Z reguły przepisy celne bardzo restrykcyjnie traktują leki zawierające substancje psychotropowe i odurzające. Mogą to być lekarstwa psychiatryczne, ale i przeciwbólowe. W przypadku zażywania takich leków należy obowiązkowo sprawdzić przepisy celne kraju docelowego i wszystkich krajów tranzytowych. Informacji można szukać w przedstawicielstwach dyplomatycznych oraz na stronach polskiego Ministerstwa Zdrowia.

Wywóz środków odurzających i psychotropowych oraz tak zwanych prekursorów kategorii pierwszej poza granice Polski, a także ich przewóz na terenie państw, należących do strefy Schengen, jest możliwy na podstawie zaświadczenia wydanego albo uwierzytelnionego przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Dla każdego przepisanego leku musi być wystawiony osobny dokument. Podstawą jest recepta lekarska. Można wywieźć lekarstwa w ilości wystarczającej co najwyżej na 30 dni leczenia.

Leki podczas podróży należy przechowywać zgodnie z instrukcją na opakowaniu, zabezpieczając je przed wpływem wysokiej temperatury i wilgotności oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Podczas upałów temperatura w bagażniku samochodu lub namiocie stojącym w słońcu znacznie przekracza wartości odpowiednie do przechowywania leków. Niewłaściwie przechowywane leki nie powinny być przyjmowane, bo mogły zmienić lub stracić swoje właściwości.

Dokładne przygotowanie do podróży może nas uchronić przed poważnymi kłopotami w razie nagłej choroby bądź wypadku, a na pewno zaoszczędzi niepotrzebnego stresu.