Guzki tarczycy – objawy, leczenie. Czy guzki tarczycy są groźne?

Guzki tarczycy to wyczuwalne w badaniu dotykiem zmiany w tarczycy (gruczole umiejscowionym w dolnej części szyi). Większość guzów tarczycy ma łagodny charakter, jednak niektóre mogą zagrażać zdrowiu i wymagać pilnego leczenia. Dlatego z każdą zmianą stwierdzoną w okolicach tarczycy należy zgłosić się do lekarza. Jakie są objawy guzów tarczycy? Na czym polega terapia?
Guzki tarczycy o czym świadczą?

Tarczyca to gruczoł w kształcie motyla znajdujący się środku szyi, poniżej krtani i powyżej obojczyków. Odpowiada za produkcję i uwalnianie hormonów, które regulują m.in. naszą przemianę materii. Czynność tarczycy jest kontrolowana przez przysadkę mózgową, która uwalnia hormon tyreotropowy (TSH). Miąższ prawidłowej tarczycy jest jednorodny.

Wyczuwalne dotykiem zmiany to guzki (guzy na tarczycy). Guzek tarczycy jest bardzo często stwierdzaną patologią tego narządu. Jeszcze częściej wykrywane są tzw. zmiany ogniskowe tarczycy (nie można ich wyczuć na szyi dotykiem, ale stwierdza się je w badaniu ultrasonograficznym). Guzy tarczycy 5-10 razy częściej rozpoznawane są u kobiet niż u mężczyzn. Częstość ich występowania wyraźnie wzrasta z wiekiem.

Co to są guzki tarczycy?

Guzek na tarczycy to zmiany lite lub torbiele wypełnione płynem. Jednoznaczna przyczyna ich rozwoju nie jest znana. Do czynników, które mogą mieć wpływ na powstawanie guzków zalicza się obciążenie dziedziczne, chorobę Hashimoto czy niedobór jodu w diecie.

Z tego ostatniego powodu zmiany guzowate w tarczycy dotyczą wielu mieszkańców naszego kraju. By zwiększyć spożycie jodu w Polsce, w 1997 roku wprowadzono obowiązek dodawania tego pierwiastka do soli kuchennej dla gospodarstw domowych. Obecną podaż jodu w populacji Polaków uważa się za prawidłową. Ich znaczenie kliniczne wiąże się przede wszystkim z koniecznością wykluczenia raka tarczycy, który stanowi od 4 do 6,5 proc. wszystkich guzków tarczycy.

Guzki tarczycy mogą być wyczuwalne dłonią.

Guzki tarczycy - objawy

Część guzków tarczycy nie wywołuje żadnych dolegliwości. Znacznie powiększone guzy mogą uciskać tchawicę lub przełyk, co powoduje duszność lub trudności w połykaniu. Rzadko występuje zmiana barwy głosu lub chrypa, wynikająca z ucisku lub uszkodzenia nerwu krtaniowego. W niektórych przypadkach guzki wytwarzają nadmierną ilość hormonów tarczycy i w związku z tym wywołują objawy nadczynności tego narządu. Należy do nich m.in.:

  • utrata masy ciała, mimo zachowania apetytu;
  • zwiększona potliwość;
  • drżenie mięśni;
  • nerwowość;
  • stale przyspieszona czynność serca;

U osób z guzkami spowodowanymi chorobą Hashimoto głównym objawem może być niedoczynność tarczycy. Jej symptomy to m.in.:

  • uczucie zimna;
  • zmęczenie i senność;
  • wypadanie włosów;
  • wzrost masy ciała;
  • suchość skóry;
  • problemy z pamięcią;
  • depresja;
  • zaparcia

Jeśli podejrzewasz u siebie objawy Hashimoto, przeczytaj o komplecie badań na potwierdzających lub wykluczających tę chorobę.

Czy guzki tarczycy są groźne?

Znacząca większość guzków jest łagodna, niewielki odsetek to przypadki raka tarczycy. Do czynników, które mogą zwiększać ryzyko złośliwości guzka należy m.in.:

  • ekspozycja na promieniowanie jonizujące w wyniku leczenia lub katastrofy nuklearnej;
  • występowanie raka tarczycy czy innych nowotworów endokrynologicznych w rodzinie;
  • dynamiczny wzrost guzka;
  • płeć męska;
  • wiek poniżej 20. r.ż. i powyżej 60. r.ż.

Badania na guzki tarczycy

W przypadku wykrycia guzka tarczycy wykonuje się dalszą diagnostykę. W tym celu specjalista przeprowadzi dokładny wywiad medyczny i badanie fizykalne. Zleci też wykonanie testów dodatkowych. Do najczęściej zlecanych badań zalicza się:

  • Stężenie TSH: to badanie stężenia hormonu przysadkowego (TSH) we krwi, stymulującego pracę tarczycy. W przypadku nieprawidłowego wyniku konieczne jest oznaczenie stężenia hormonów wytwarzanych przez tarczycę – FT4 i/lub FT3. Wyniki tych badań wskazują na nadczynność lub niedoczynność tarczycy.
  • USG tarczycy: dostarcza informacji przede wszystkim o wielkości, budowie, kształcie, gruczołu i liczbie guzków oraz pozwala wykryć potencjalnie złośliwe zmiany, które powinny zostać zbadane przy pomocy biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej tarczycy. USG jest także pomocne podczas wykonywania biopsji.
  • Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC): badanie przeprowadza się w celu wykrycia nowotworu i ustalenia, czy u chorego wskazana jest operacja usunięcia tarczycy. Podczas zabiegu lekarz nakłuwa zmiany bardzo cienką igłą i pobiera próbkę komórek guza. Następnie próbki są wysyłane do laboratorium, gdzie poddaje się je analizie pod mikroskopem. 
  • Scyntygrafia tarczycy: badanie jest pomocne w wykrywaniu przyczyny nadmiernej produkcji hormonów tarczycy – nadczynności tarczycy (przy obniżonym stężeniu TSH). Podczas tego testu choremu wstrzykuje się radioaktywny izotop jodu (promieniotwórczy jod). W trakcie badania można obserwować, czy izotop gromadzi się w tarczycy. Test pozwala odróżnić guzki „zimne” (gromadzą mało izotopu lub go nie gromadzą) i „gorące” (produkują nadmierną ilość hormonów tarczycy i wychwytują dużo izotopu) oraz obojętne (wychwytujące jod tak jak otaczająca tkanka). Guzki „gorące” bardzo rzadko są rakami tarczycy.

Leczenie guzków tarczycy

Przebieg leczenia guzków tarczycy zależy od wielu czynników, w tym m.in. od wyników badań diagnostycznych, zgłaszanych objawów czy historii nowotworów w rodzinie chorego. Niewielkie, niezłośliwe guzki na tarczycy, które nie wywołują dolegliwości, podlegają jedynie obserwacji. Po stwierdzeniu nieprawidłowej czynności tarczycy najczęściej podejmuje się farmakoterapię.

Na początku chorzy przyjmują leki przeciwtarczycowe (przy nadczynności) lub preparaty lewotyroksyny (przy niedoczynności). U niektórych osób wdrażane jest leczenie jodem promieniotwórczym. Tej formy terapii nie można stosować u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących piersią. Istnieje także możliwość przezskórnego wstrzyknięcia etanolu do guza tarczycy.

Guzki tarczycy wykrywa się m.in. badaniem USG tarczycy.

Leczenie operacyjne guzków tarczycy

Rozpoznanie lub podejrzenie raka tarczycy to wskazanie do usunięcia tego narządu (tyroidektomii). Leczenie operacyjne bywa też stosowane m.in. w przypadku dużych guzów czy tzw. wola guzkowego (znacznie powiększonej tarczycy z licznymi zmianami), zwłaszcza jeśli uciskają sąsiadujące struktury.

Zakres operacji jest ustalany indywidualnie – narząd usuwa się w części lub w całości. Operacja wiąże się z niewielkim ryzykiem uszkodzenia przytarczyc (małych gruczołów, które odpowiadają za poziom składników mineralnych w organizmie) i porażenia nerwu krtaniowego (kontroluje struny głosowe). Po operacji konieczne jest przewlekłe przyjmowanie hormonów tarczycy. Niezależnie od przyjętej metody leczenia chory wymaga też okresowych kontroli.

Jak zapobiegać guzkom tarczycy

By zapobiegać powstawaniu guzków tarczycy, trzeba dbać o obecność jodu w diecie. Najlepszymi źródłami tego pierwiastka są ryby morskie i owoce morza. Ponadto należy rzucić palenie tytoniu, bo udowodniono związek między powstawaniem guzków tarczycy a nikotynizmem. Szczególną czujność powinny zachować osoby, u których w rodzinie występują autoimmunologiczne choroby tarczycy (np. choroba Hashimoto czy choroba Gravesa i Basedowa). O tym fakcie należy informować lekarzy, by unikać zażywania niektórych leków.

Guzki tarczycy zdjęcia

Guzki tarczycy muszą być znacznie powiększone, aby zauważyć je gołym okiem. Wyraźnie widać je jednak w badaniach obrazowych. 

Guzki tarczycy widoczne na scyntygrafii tarczycy

Guzki na tarczycy wykrywa także badanie USG tarczycy.

Guzki na tarczycy wykryte podczas USG tarczycy.

Źródła:

https://www.podyplomie.pl/medycyna/15848,guz-tarczycy (dostęp 13.09.2020)

https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/jod-w-diecie-----jak-uniknac-niedoboru- (dostęp 13.09.2020)

https://www.endokrynologia.net/content/guzki-tarczycy (dostęp 13.09.2020)

https://www.uptodate.com/contents/thyroid-nodules-beyond-the-basics (dostęp 13.09.2020)

Przeczytaj: Jakie hormony produkuje tarczyca?

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 16.09.2020
Data ostatniej aktualizacji 16.10.2023