Abecadło zdrowia – jakim badaniom powinniśmy się poddać?

Do badań profilaktycznych zachęcają wszyscy lekarze, powtarzając, że wczesne wykrycie choroby to większe szanse na wyleczenie. Badań jest jednak coraz więcej. Jak się zorientować, które są najważniejsze i jakie wykrywają choroby? Pomocny może okazać się słownik badań profilaktycznych.
Badania diagnostyczne pozwalają na szczegółowy przegląd i ocenę stanu zdrowia.

Badania krwi i moczu

Krew to twój wskaźnik zdrowia. Dlatego co najmniej raz w roku należy zrobić badanie morfologii krwi, nawet, jeśli czujesz się dobrze. Pozwala ono wykryć niedokrwistość (anemię), małopłytkowość, daje informację o liczbie krwinek białych, które są poza normą w ostrych stanach zapalnych lub białaczkach.

Sprawdzenie poziomu cukru we krwi, pozwala wcześnie zdiagnozować cukrzycę, która nie dając żadnych objawów niszczy nerki, odbiera wzrok, zwiększa ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.

Morfologia pozwala wykryć m.in. niedokrwistość.

Badanie moczu pozwala wykryć choroby nerek, wątroby, pęcherza moczowego, w tym predyspozycję do tworzenia się kamieni, czy cukrzycę. Mocz powstaje w efekcie przefiltrowania krwi przez nerki. A ponieważ krew krąży po całym organizmie, to zawartość moczu jest ważną informacją o naszym stanie zdrowia.

Lipidogram – sprawdź poziom cholesterolu

Zważywszy, że najczęstszą przyczyną zgonów Polaków są wciąż choroby sercowo-naczyniowe, m.in. miażdżyca, nie wolno zaniedbywać badania stężenia cholesterolu. Lipidogram i badanie cholesterolu Powinni je robić wszyscy zdrowi dorośli co kilka lat. Osoby, które są otyłe albo mają nadciśnienie tętnicze czy cukrzycę, palą papierosy lub ich najbliżsi krewni cierpią na choroby sercowo-naczyniowe, muszą to robić częściej.

Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Szkodliwy jest nadmiar złych frakcji (LDL, triglicerydy).

Zbyt wysoki poziom cholesterolu to główny czynnik ryzyka zawału serca lub udaru mózgu, czyli najgroźniejszych zabójców Polaków. Osobom z nieprawidłowym wynikiem zaleca się zmianę trybu życia, odpowiednią dietę, aktywność fizyczną, a w niektórych przypadkach nawet leczenie farmakologiczne.

Sprawdź, jakie są badania cholesterolu i kiedy powinno się je robić.

Testy serologiczne – zadbaj o wątrobę

Badania serologiczne w znaczeniu ogólnym polegają na badaniu surowicy krwi w kierunku obecności w niej przeciwciał bądź antygenów. Pozwalają m.in. na wykrycie bezobjawowych, wirusowych zakażeń wątroby. WZW powoduje ostrą i przewlekłą chorobę wątroby, która co roku na świecie zabija prawie półtora miliona ludzi. Większość osób z zapaleniem wątroby nie wie, że jest zarażona, ponieważ objawy często pojawiają się dopiero po kilku miesiącach a czasami nawet latach. Tylko że wówczas organ może być już zniszczony.

Zbyt późno rozpoznane schorzenie wątroby grozi nawet śmiercią.

Wirusy atakujące wątrobę powodują w początkowych stadiach jej stan zapalny, następnie zwłóknienie co w konsekwencji może doprowadzić do marskości lub raka. Wczesne wykrycie bezobjawowych wirusowych zakażeń wątroby ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zastosowanego leczenia. Przeciwko wirusom zapalenia wątroby AB można się zaszczepić. Na wirusa C nie ma szczepionki, ale są coraz skuteczniejsze leki.

Badania kału, czyli przewód pokarmowy pod kontrolą

Krew w kale wydalana jest codziennie w minimalnych ilościach, które nie są wykrywane żadnymi testami. Każda ilość krwi większa niż ta fizjologiczna, stanowi powód do obaw. Krew w kale może pojawiać się z powodu krwawienie z przewodu pokarmowego, m.in. w przebiegu nowotworu w jelicie czy chorobach zapalnych jelit.

Kał na krew utajoną powinien być badany co roku u każdej osoby po 50. roku życia.

Sprawdź >> Badanie na krew utajoną w kale

RTG klatki piersiowej

Badanie RTG klatki piersiowej umożliwia obejrzenie dróg oddechowych, w tym płuc, serca, naczyń, kości klatki piersiowej i fragmentu kręgosłupa. Jest pomocne w diagnozowaniu m.in. zapalenia płuc, gruźlicy, guzów, rozedmy. Służy także do oceny wielkości serca i aorty, zamostkowego wola tarczycy czy węzłów chłonnych śródpiersia.

Rak płuc to jeden z najczęstszych i najgorzej rokujących nowotworów złośliwych

Pamiętajmy, że rak płuc jest jednym z najczęstszych nowotworów, a u około 80 proc. Polaków rozpoznawany zostaje w stanie nieuleczalnym.

EKG i test wysiłkowy czyli obserwacja serca

Badaniem diagnozującym serce jest m.in. EKG spoczynkowe, czyli sprawdzanie rytmu i częstości jego pracy. Przypięte do ciała pacjenta specjalne elektrody mierzą impulsy elektryczne. Badanie jest pomocne w diagnostyce ostrego niedokrwienia serca. Można dzięki niemu wykryć również zaburzenia rytmu serca, tj. częstoskurcz nadkomorowy czy migotanie przedsionków. Część z nich eliminuje np. ze sportu na zawsze, a część po wyleczeniu pozwala na powrót do aktywności fizycznej. Dlatego każdy planujący regularną aktywność fizyczną nawet amatorsko powinien się przebadać.

Test wysiłkowy jest pomocny w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca, pozwala ocenić ciśnienie tętnicze podczas wysiłku.

EKG spoczynkowe pokazuje tylko informacje o pracy serca w stanie bez wysiłku. Zdarza się jednak, że wtedy nie jesteśmy w stanie zobaczyć wszystkich zmian. Niektóre uwidaczniają się podczas wysiłku, gdy wzrasta zużycie tlenu. Test wysiłkowy może zdiagnozować też arytmię wywołaną wysiłkiem, a także adaptację tętna i ciśnienia do wysiłku. Wykonuje się go na bieżni.

USG jamy brzusznej – bezpieczne ultradźwięki

Aparat USG wysyła fale ultradźwiękowe i rejestruje, w jaki sposób odbijają się od napotkanej przeszkody. Na tej podstawie tworzy na ekranie obraz. Jest to badanie w pełni bezpieczne.

USG umożliwia rozpoznanie różnych zmian (torbieli, guzków w tym nowotworowych, kamieni, naczyniaków).

Najlepszym tego dowodem jest fakt, że USG można, a nawet trzeba, robić w ciąży. Pozwala wykryć schorzenia wątroby, trzustki, śledziony, nadnerczy, nerek i pęcherza moczowego. Umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości w budowie i funkcji narządów jamy brzusznej, w tym także zmian nowotworowych. 

Dowiedz się więcej na temat USG jamy brzusznej.

USG tętnic szyjnych – Doppler

Badanie USG z Dopplerem pozwala stwierdzić zwężenia tętnic, które są związane z podwyższonym ryzykiem udaru mózgu. Zwężenia takie wywołane są obecnością blaszki miażdżycowej. Wczesne wykrycie pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia mającego na celu poprawę przepływu krwi oraz zmniejszenie ryzyka udaru mózgu.

USG tętnic szyjnych pozwala dostrzec ich zwężenia.

W Polsce co godzinę 7 osób dostaje udaru, z czego 3 umierają.  Co piąta osoba, która doznała udaru nie chodzi, a prawie połowa potrzebuje pomocy innych przy podstawowych czynnościach życiowych.

USG z Dopplerem - znajdź najbliższą placówkę: Warszawa | Kraków | Katowice | Wrocław | Gdańsk 

USG narządów moczowo-płciowych

Dzięki ultrasonografowi można zbadać też narządy moczowo-płciowe kobiet i mężczyzn. W ginekologii i położnictwie USG jest podstawową metodą diagnostyczną. Dzięki niemu można wykryć wady anatomiczne macicy, mięśniaki i inne zmiany w tym guzy, zmierzyć grubość endometrium. Sprawdza się też wielkość, położenie i budowę jajników, ilość i wielkość pęcherzyków, w których zachodzi dojrzewanie komórek jajowych.

Dzięki ultrasonografoiwi sprawdza się wielkość, położenie i budowę jajników.

To dobra metoda w wykrywaniu guzów i torbieli oraz zespołu policystycznych jajników. U mężczyzn pozwala bezinwazyjnie ocenić wielkość gruczołu krokowego i diagnozować łagodny jego przerost lub raka oraz ocenić budowę i strukturę jąder.

USG piersi

Dzięki USG piersi można wykryć nawet bardzo małe zmiany/guzki, kiedy nie są jeszcze wyczuwalne. USG skutecznie wykrywa łagodne i złośliwe zmiany, w tym raki. Jeśli kobieta wyczuwa guz w piersi, wynik badania USG może ją uspokoić, wykazując że to np. niegroźna torbiel. Może też być wskazaniem do wykonania biopsji zmiany. USG zalecane jest kobietom między 20 a 50 rokiem życia. Jest to metoda nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna.

Po ukończeniu 30 lat, badanie ultrasonograficzne piersi powinny być przeprowadzane regularnie.

Można ją stosować również u kobiet w ciąży i karmiących. Profilaktycznie USG piersi należy robić raz w roku.

Spirometria – ocena stanu układu oddechowego

Badanie spirometryczne określa pojemność płuc i ilość powietrza wydychanego w kolejnych fazach wydechu. Ludzkie płuca osiągają pełnię swoich możliwości w 20 roku życia. Później zdrowy człowiek zmniejsza ilość wydychanego w pierwszej sekundzie powietrza rocznie o 25 ml. Podczas badania pacjent wydmuchuje powietrze w rurkę podłączoną do specjalnej maszyny, która mierzy stosunek ilości powietrza wydmuchiwanego w pierwszej sekundzie do całej pojemności płuc.

Spirometria pozwala określić pojemność płuc.

Badanie jest szczególnie zalecane palaczom, osobom z objawami krótkiego oddechu, duszności lub narażonym na bierne palenie, smog, czy wykonującym pracę w miejscach dużego zapylenia (młynarze, kominiarze, pracownicy budowlani, osoby narażone na środki chemiczne).

Rezonans magnetyczny całego ciała

Jest nieinwazyjną metodą wykorzystującą bezpieczne dla zdrowia pole magnetyczne obrazowania całego ciała. Umożliwia w krótkim czasie przebadanie tkanek całego organizmu od głowy przez klatkę piersiową, jamę brzuszną aż po kończyny. Pozwala na ogólną ocenę stanu zdrowia umożliwiając wstępne rozpoznanie potencjalnych nieprawidłowości, zwłaszcza w obrębie układu kostno-stawowego oraz mięśniowego, serca i mózgu. 

Rezonans magnetyczny umożliwia przebadanie tkanek całego organizmu.

Swoim zakresem obejmuje również badanie narządów jamy brzusznej, np. trzustki, wątroby i nerek, dając możliwość wczesnego wykrycia guzów czy zapaleń.

Badania genetyczne kobiet

Dzięki badaniom genetycznym można sprawdzić ryzyko związane z zapadalnością na niektóre choroby. Testy mają na celu wykrycie mutacji genów, które dają bardzo duże prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór. Nosicielkom mutacji genów odpowiedzialnej za zachorowania na raka piersi i jajnika wykonuje się regularnie badania obrazowe, zwłaszcza rezonans magnetyczny.

Kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA) - cząsteczka, która przenosi instrukcje genetyczne dotyczące rozwoju, funkcjonowania i reprodukcji wszystkich żywych organizmów i wirusów.

Część z nich decyduje się po przekroczeniu 35 roku życia i zrealizowaniu planów macierzyńskich na zabieg usunięcia jajników i jajowodów, który jak dotąd stanowi jedyną pewną metodę zapobiegania zachorowaniu na raka jajnika w tej grupie ryzyka.

Dowiedz się więcej:

Na co chorują mężczyźni?

Jakie badania powinna zrobić każda kobieta?

Badania, które powinien zrobić każdy mężczyzna

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 03.04.2018
Data ostatniej aktualizacji 13.03.2024