Sód jest elektrolitem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym mięśni i nerwów. Współdziała z innymi elektrolitami (między innymi potasem i chlorkiem) w regulacji ilości płynów w organizmie. W praktyce badanie stężenia sodu we krwi często jest wykonywane łącznie z oznaczeniem poziomu potasu, magnezu, fosforu i innych pierwiastków, dając pełny obraz gospodarki elektrolitowej w organizmie. Uzyskane wyniki interpretowane są przez lekarza zarówno oddzielnie, jak i łącznie.

REZERWUJ ONLINE

Badanie do kupienia także bez abonamentu, całej Polsce. 

Badanie stężenia sodu ocenia m.in. choroby nerek.

Spis treści

  1. Rola sodu w organizmie
  2. Wskazania do oznaczenia stężenia sodu
  3. Przygotowanie do badania stężenia sodu
  4. Sód norma

Rola sodu w organizmie

Sód jest obecny we wszystkich płynach w organizmie. Najwięcej tego pierwiastka znajduje się w płynie zewnątrzkomórkowym, w tym również w osoczu krwi.

Prawidłowe stężenie sodu we krwi jest ściśle kontrolowane, a dopuszczalna granica jego wahania to zaledwie 7 proc. (norma u dorosłego człowieka to 135-145 mmol/l).

Sód bilansuje ujemne ładunki anionów węglowodanowych, chlorkowych, fosforanowych, dzięki czemu bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Niezbędny jest również do zachowania równowagi kwasowo-zasadowej. Nadmiar poziomu sodu wydalany jest z organizmu dzięki pracy nerek wraz z moczem.

Organizm reguluje stężenie sodu poprzez działanie odpowiednich hormonów, które:

  • mogą wpływać na zwiększenie lub zmniejszenie wydalania tego elektrolitu z moczem,
  • mogą zapobiegać utracie wody, zatrzymując tym samym sód (np. hormon antydiuretyczny).

Istotną rolę w gospodarce sodem odgrywa również proces kontroli pragnienia. Już 1 proc. wzrost stężenia sodu w organizmie powoduje, że człowiek pije więcej wody.

Do organizmu sód dostarczany jest zazwyczaj z dietą. Najwięcej sodu spożywamy wraz z solą kuchenną, ale jego źródłem są też wszystkie inne produkty charakteryzujące się dużą zawartością soli.

Wskazania do oznaczenia stężenia sodu

Badanie poziomu sodu we krwi wykorzystuje się w celu zdiagnozowania niedoboru (hiponatremii) lub nadmiaru tego elektrolitu (hipernatremii).

Jak objawia się spadek stężenia sodu

Objawy zbyt niskiego poziomu sodu to utrata apetytu, skurcze mięśni, zaburzenia koncentracji i pamięci, nudności, osłabienie. Niedobór sodu daje także objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia świadomości, a nawet, w ciężkich niedoborach, drgawki i śpiączka.

Wysokie stężenie sodu - symptomy

Zbyt wysoki poziom sodu w organizmie skutkuje natychmiastowym zwiększeniem pragnienia, wzrostem ciśnienia krwi, następnie, podobnie jak w hiponatremii, mogą wystąpić nudności, osłabienie, drgawki i śpiączka.

O konieczności wykonania badania sodu w surowicy krwi decyduje zazwyczaj lekarz, który podejrzewa, że u pacjenta występują zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej, ale także kwasowo-zasadowej. W tym celu najczęściej bada się stężenie sodu łącznie z innymi elektrolitami. Ocena stężenia sodu pozwala ocenić stopień odwodnienia organizmu, w tym również u osób, które zmagają się z silną biegunką.

Wskazaniem do wykonania badania stężenia sodu w organizmie jest także ocena stanu ogólnego pacjentów chorujących na cukrzycę.

Badanie stężenia sodu wykonywane jest również:

  • w zespołach obrzękowych,
  • przy podejrzeniu niewydolności nerek,
  • przy podejrzeniu niewydolności serca,
  • u pacjentów z marskością wątroby,
  • w niedoczynności tarczycy,
  • u osób z podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi,
  • w chorobach, w przebiegu których dochodzi do hiperwentylacji,
  • u osób, u których obserwowane są zmiany w obrębie związków mineralnych odpowiadających za budowę kości.

Przygotowanie do badania stężenia sodu

Badanie stężenia sodu wykonywane jest z próbki krwi pacjenta. Można wykonać je na czczo lub po posiłku, w zależności od zaleceń lekarza. Jeśli lekarz zlecił badanie sodu (również z innymi elektrolitami) w połączeniu z innymi badaniami krwi, należy je wykonać na czczo.

W dzień poprzedzający badanie na stężenie sodu należy powstrzymać się od spożywania alkoholu, nie jeść tłustych czy obfitych posiłków.


Powiązane badania elektrolitów

Sprawdź wskazania, normy i przygotowanie do badania krwi.


Sód norma

Optymalną dla organizmu sytuacją jest utrzymanie stężenia sodu na prawidłowym poziomie. Wartości referencyjne podawane są w zależności od wieku pacjenta. Przyjmuje się, że norma dla dorosłego człowieka to 135‒145 mmol/l. Wyniki badania zawsze powinien zinterpretować lekarz.

Co oznacza nadmiar sodu i zbyt niski poziom sodu

Na co wskazuje wysoki poziom sodu

Zbyt wysoki poziom stężenia sodu we krwi (hipernatremia) powoduje m.in. zatrzymanie wody w organizmie, a także wzrost ciśnienia krwi, co z kolei prowadzić może do rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Zaburzenia w równowadze elektrolitowej, w której dochodzi do zwiększenia ilości sodu w organizmie, mogą powstawać również w efekcie stanów podgorączkowych, nadczynności tarczycy, hiperglikemii czy na skutek wymiotów lub biegunki, gdy nadmierna utrata wody nie jest rekompensowana zwiększeniem ilości przyjmowanych płynów.

Podwyższone stężenie sodu obserwuje się u pacjentów z chorobami nerek, patologicznymi zmianami w obrębie nadnerczy. Stan ten może być konsekwencją moczówki prostej, która jest chorobą o podłożu endokrynologicznym.

Co oznacza niedobór sodu

Niekorzystną sytuacją jest również stan, kiedy w organizmie człowieka sód występuje w stężeniu niższym niż ustalony zakres referencyjny. Hiponatremia obserwowana jest m.in. u pacjentów, którzy zmagają się z intensywną biegunką i/lub wymiotami. Zbyt niski poziom sodu we krwi występuje także w przypadku chorób nerek, w marskości wątroby, w chorobie Addisona, a także u pacjentów ze stwierdzoną niewydolnością serca. Ponadto niedobór sodu może być konsekwencją niedożywienia.

 

Powiązane tematy