Sód jest elektrolitem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, w tym mięśni i nerwów. Współdziała z innymi elektrolitami (między innymi potasem i chlorkiem) w regulacji ilości płynów w organizmie. W praktyce badanie stężenia sodu we krwi często jest wykonywane łącznie z oznaczeniem poziomu potasu, magnezu, fosforu i innych pierwiastków, dając pełny obraz gospodarki elektrolitowej w organizmie. Uzyskane wyniki interpretowane są przez lekarza zarówno oddzielnie, jak i łącznie.
Badanie do kupienia także bez abonamentu, całej Polsce.
Spis treści
- Rola sodu w organizmie
- Wskazania do oznaczenia stężenia sodu
- Przygotowanie do badania stężenia sodu
- Sód norma
Rola sodu w organizmie
Sód jest obecny we wszystkich płynach w organizmie. Najwięcej tego pierwiastka znajduje się w płynie zewnątrzkomórkowym, w tym również w osoczu krwi.
Prawidłowe stężenie sodu we krwi jest ściśle kontrolowane, a dopuszczalna granica jego wahania to zaledwie 7 proc. (norma u dorosłego człowieka to 135-145 mmol/l).
Sód bilansuje ujemne ładunki anionów węglowodanowych, chlorkowych, fosforanowych, dzięki czemu bierze udział w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Niezbędny jest również do zachowania równowagi kwasowo-zasadowej. Nadmiar poziomu sodu wydalany jest z organizmu dzięki pracy nerek wraz z moczem.
Organizm reguluje stężenie sodu poprzez działanie odpowiednich hormonów, które:
- mogą wpływać na zwiększenie lub zmniejszenie wydalania tego elektrolitu z moczem,
- mogą zapobiegać utracie wody, zatrzymując tym samym sód (np. hormon antydiuretyczny).
Istotną rolę w gospodarce sodem odgrywa również proces kontroli pragnienia. Już 1 proc. wzrost stężenia sodu w organizmie powoduje, że człowiek pije więcej wody.
Do organizmu sód dostarczany jest zazwyczaj z dietą. Najwięcej sodu spożywamy wraz z solą kuchenną, ale jego źródłem są też wszystkie inne produkty charakteryzujące się dużą zawartością soli.
Wskazania do oznaczenia stężenia sodu
Badanie poziomu sodu we krwi wykorzystuje się w celu zdiagnozowania niedoboru (hiponatremii) lub nadmiaru tego elektrolitu (hipernatremii).
Jak objawia się spadek stężenia soduObjawy zbyt niskiego poziomu sodu to utrata apetytu, skurcze mięśni, zaburzenia koncentracji i pamięci, nudności, osłabienie. Niedobór sodu daje także objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia świadomości, a nawet, w ciężkich niedoborach, drgawki i śpiączka. Wysokie stężenie sodu - symptomyZbyt wysoki poziom sodu w organizmie skutkuje natychmiastowym zwiększeniem pragnienia, wzrostem ciśnienia krwi, następnie, podobnie jak w hiponatremii, mogą wystąpić nudności, osłabienie, drgawki i śpiączka. |
O konieczności wykonania badania sodu w surowicy krwi decyduje zazwyczaj lekarz, który podejrzewa, że u pacjenta występują zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej, ale także kwasowo-zasadowej. W tym celu najczęściej bada się stężenie sodu łącznie z innymi elektrolitami. Ocena stężenia sodu pozwala ocenić stopień odwodnienia organizmu, w tym również u osób, które zmagają się z silną biegunką.
Wskazaniem do wykonania badania stężenia sodu w organizmie jest także ocena stanu ogólnego pacjentów chorujących na cukrzycę.
Badanie stężenia sodu wykonywane jest również:
- w zespołach obrzękowych,
- przy podejrzeniu niewydolności nerek,
- przy podejrzeniu niewydolności serca,
- u pacjentów z marskością wątroby,
- w niedoczynności tarczycy,
- u osób z podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi,
- w chorobach, w przebiegu których dochodzi do hiperwentylacji,
- u osób, u których obserwowane są zmiany w obrębie związków mineralnych odpowiadających za budowę kości.
Przygotowanie do badania stężenia sodu
Badanie stężenia sodu wykonywane jest z próbki krwi pacjenta. Można wykonać je na czczo lub po posiłku, w zależności od zaleceń lekarza. Jeśli lekarz zlecił badanie sodu (również z innymi elektrolitami) w połączeniu z innymi badaniami krwi, należy je wykonać na czczo.
W dzień poprzedzający badanie na stężenie sodu należy powstrzymać się od spożywania alkoholu, nie jeść tłustych czy obfitych posiłków.
Powiązane badania elektrolitów
Sprawdź wskazania, normy i przygotowanie do badania krwi.
Sód norma
Optymalną dla organizmu sytuacją jest utrzymanie stężenia sodu na prawidłowym poziomie. Wartości referencyjne podawane są w zależności od wieku pacjenta. Przyjmuje się, że norma dla dorosłego człowieka to 135‒145 mmol/l. Wyniki badania zawsze powinien zinterpretować lekarz.
Na co wskazuje wysoki poziom sodu
Zbyt wysoki poziom stężenia sodu we krwi (hipernatremia) powoduje m.in. zatrzymanie wody w organizmie, a także wzrost ciśnienia krwi, co z kolei prowadzić może do rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Zaburzenia w równowadze elektrolitowej, w której dochodzi do zwiększenia ilości sodu w organizmie, mogą powstawać również w efekcie stanów podgorączkowych, nadczynności tarczycy, hiperglikemii czy na skutek wymiotów lub biegunki, gdy nadmierna utrata wody nie jest rekompensowana zwiększeniem ilości przyjmowanych płynów.
Podwyższone stężenie sodu obserwuje się u pacjentów z chorobami nerek, patologicznymi zmianami w obrębie nadnerczy. Stan ten może być konsekwencją moczówki prostej, która jest chorobą o podłożu endokrynologicznym.
Co oznacza niedobór sodu
Niekorzystną sytuacją jest również stan, kiedy w organizmie człowieka sód występuje w stężeniu niższym niż ustalony zakres referencyjny. Hiponatremia obserwowana jest m.in. u pacjentów, którzy zmagają się z intensywną biegunką i/lub wymiotami. Zbyt niski poziom sodu we krwi występuje także w przypadku chorób nerek, w marskości wątroby, w chorobie Addisona, a także u pacjentów ze stwierdzoną niewydolnością serca. Ponadto niedobór sodu może być konsekwencją niedożywienia.
Powiązane tematy