Higiena jamy ustnej maluchów - najczęstsze pytania

Od kiedy powinno się myć dzieciom zęby?

O zęby swojego dziecka powinniśmy zacząć dbać, jeszcze zanim pojawi się pierwszy ząbek. Już od pierwszych dni życia maluszka zaleca się wprowadzenie codziennej higieny jamy ustnej. Na samym początku wystarczy przemywanie dziąseł gazikiem nasączonym przegotowaną, wystudzoną wodą. Po umyciu jednej części jamy ustnej gazik powinniśmy wymienić przed czyszczeniem kolejnej części.

W ten sposób usuniemy zalegające resztki pokarmu oraz przyzwyczaimy dziecko do późniejszego mycia ząbków szczoteczką. Po pewnym czasie gazik możemy zamienić na specjalną sylikonową nakładkę do mycia dziąseł niemowlęcia. Gdy wyrżnie się pierwszy ząbek, można zacząć używać małej szczoteczki o miękkim, delikatnym włosiu. Tą samą szczoteczką warto łagodnie masować dziąsła maluszka, by przynieść dziecku nieco ulgi w bolesnym okresie ząbkowania. Pojawienie się pierwszego ząbka jest ostatnim momentem na rozpoczęcie codziennej rutyny dbania o higienę jamy ustnej dziecka.

Jaką pastę do zębów wybrać dla dziecka?

Na rynku jest wiele past stworzonych z myślą o dzieciach, dlatego można wybrać taką, która będzie najbardziej odpowiadać malcowi pod względem smaku. W sklepach znajdziemy pasty owocowe, miętowe oraz całkowicie naturalne.  

Niektórzy rodzice mogą mieć problem z doborem najlepszej pasty. W razie wszelkich wątpliwości można udać się do dentysty, który podpowie jaką pastę stosować i jak postępować, by uniknąć próchnicy. Przy okazji wizyty w gabinecie lekarz zbada stan jamy ustnej dziecka.

Najważniejszą rzeczą jest zwrócenie uwagi na ilość fluoru w paście. Maluszkom zaleca się mycie ząbków pastą bez zawartości tego pierwiastka. Gdy dziecko nauczy się wypluwać, czyli ok. 3. roku życia, pastę można wymienić na taką z niewielką ilością fluoru (ok. 1000 ppm). Pamiętajmy, by nigdy nie dawać dziecku pasty do zębów dla dorosłych – zawierają one więcej silnych składników, które mogą zaszkodzić maluchowi. Przykładem są substancje ścierne typu whitening.

Ile pasty nakładać dziecku na szczoteczkę?

Ilość pasty do zębów na szczoteczce należy dostosować do wieku dziecka i nie powinno się z nią przesadzać. W przypadku maluszków na szczoteczkę należy wycisnąć ilość pasty wielkości ziarnka ryżu, nie więcej. Gdy dziecko podrośnie, możemy stopniowo zwiększyć ilość pasty. Po trzecim roku życia na szczoteczkę można nakładać ilość wielkości ziarna groszku.

W późniejszym okresie nauczmy dziecko, żeby nie rozprowadzać pasty na całą szczoteczkę, tak jak to robią w reklamach.

Ilość wielkości ziarna grochu jest wystarczająca dla osoby dorosłej, a co dopiero kilkuletniego dziecka. Zwłaszcza, że dzieci podczas mycia zębów często połykają pastę, zamiast ją wypluć. Dlatego nakładanie zbyt dużej ilości pasty może skutkować dostarczeniem organizmowi zbyt dużej ilości fluoru.

Fluor, choć bardzo potrzebny naszym zębom, w nadmiarze szkodzi - zwłaszcza dzieciom i młodzieży. Gdy jest go za dużo, zęby przebarwiają się, stają się bardziej kruche. Nadmiar tego pierwiastka szkodzi również kościom. Z tego powodu tym bardziej powinniśmy kupować dzieciom pastę, która jest dedykowana dla danej grupy wiekowej. Producenci uwzględniają połknięcie pasty przez dziecko, więc im nie zaszkodzą.

Jaką szczoteczką i ile czasu dziecko powinno myć zęby?

Szczoteczka ma bardzo duże znaczenie w dbaniu o higienę jamy ustnej. W przypadku dzieci należy dobrać szczoteczkę, podobnie jak ilość pasty, do wieku dziecka. Dla maluszków zaleca się szczoteczki w postaci nakładki na palec lub takie o bardzo małej główce, by była w stanie umyć niewielkie ząbki. Taka szczoteczka powinna być wygodna nie tylko dla niemowlęcia, ale także dla rodziców, gdyż to na nich spada odpowiedzialność dbania o ząbki. W sklepach bez problemu znajdziemy szczoteczki dla dzieci do 3. roku życia - zarówno manualne, elektryczne z ruchami oscylacyjno-rotacyjnymi, jak i soniczne.

Dla kilkuletniego dziecka znajdziemy zdecydowanie większy wybór szczoteczek do zębów. Można wybrać szczoteczkę manualną, soniczną lub elektryczną - ważne, żeby była dostosowana dla dzieci.

Szczoteczki dla przedszkolaków mają mniejszą główkę niż te dla dorosłych oraz zdecydowanie bardziej miękkie włosie. Mniejsza główka z łatwością dotrze do tylnych zębów oraz trudno dostępnych miejsc, dzięki czemu mycie będzie efektywniejsze i zapewni lepszą ochronę przed próchnicą. Miękkie włosie delikatnie wyczyści zęby, nie podrażni dziąseł oraz nie uszkodzi szkliwa. Szkliwo dziecięcych zębów jest delikatniejsze, dlatego twarde włosie szczoteczki może je uszkodzić. Szczoteczkę należy wymieniać co 2-3 miesiące, nawet jeśli wygląda dobrze. Zużyte włosie staje się twarde, przez co szkliwo może zostać uszkodzone podczas mycia zębów.

By zachęcić dziecko do regularnego mycia zębów, szczoteczki mają ciekawe, kolorowe rękojeści, np. z ulubionym bohaterem z bajki. Dlatego bez problemu znajdziemy szczoteczkę, która spodoba się dziecku i z której z przyjemnością będzie korzystać. Te soniczne i elektryczne poza funkcją mycia, grają wesołą melodię podczas szczotkowania, dzięki czemu czynność staje się zabawą, a muzyka odmierza zalecany czas mycia zębów. Niektóre z nich posiadają specjalną aplikację na telefon, która pilnuje czasu mycia ząbków oraz zachęca dzieci do regularnego szczotkowania.

Dziecko, podobnie jak dorosły, powinno myć zęby minimum dwa razy dziennie (rano i wieczorem) przez 2-3 minuty.

W jakim wieku pozwolić dziecku myć zęby samodzielnie?

Uważa się, że rodzice powinni nadzorować dzieci podczas mycia zębów do 6.-7. roku życia, a czasem nawet dłużej. Przeważnie właśnie w tym wieku dzieci są wystarczająco sprawne manualnie i mogą samodzielnie myć zęby. Warto jednak już wcześniej pozwolić dziecku na szczotkowanie zębów samemu, tylko mu przy tym towarzysząc, by kontrolować jego postępy oraz dokończyć mycie, ponieważ maluchy nie są w stanie zrobić tego dokładnie. Nauczymy je tym samym zdrowego nawyku, a jeśli będziemy myć zęby wspólnie z dzieckiem - damy mu dobry przykład.

Jak nauczyć dziecko mycia zębów?

Nie ma jednego, skutecznego sposobu na nauczenie dziecka mycia zębów, a sam proces jest czasochłonny i wymaga zaangażowania rodziców. Mimo wszystko bardzo ważne jest przyzwyczajanie dziecka do dbania o higienę jamy ustnej już od pierwszych dni życia. W ten sposób przywyknie do tego i później będzie się mniej opierać podczas mycia ząbków.

Pierwsze, świadome kroki w uczeniu dziecka mycia zębów możemy wykonać, gdy ma około 12 - 18 miesięcy. Wtedy dziecko jest bardzo ciekawe świata, lubi się uczyć i bierze wszystko do buzi. Dlatego dobrym pomysłem jest danie dziecku do rączki szczoteczki do zębów, np. podczas kąpieli. Pozwólmy, aby poznał ją, wziął do buzi i pogryzł. Pokażmy maluszkowi, jak należy ją trzymać.

Następnie stopniowo można uczyć dziecko nabierania wody do kubeczka, płukania ust, wypluwania. Ważne, by jak najwięcej czynności wykonywało samodzielnie, oczywiście pod nadzorem rodziców. Dajmy szansę dziecku wybrać taką szczoteczkę, jaka mu się podoba, a która jest dostosowana do jego wieku. Kupmy również pastę (również dopasowaną do jego wieku), która będzie odpowiadać maluchowi pod względem smaku.

Gdy uznamy, że dziecko poradzi sobie i nie zrobi krzywdy, pozwólmy mu na samodzielne mycie ząbków. Niech powoli uczy się odpowiedniej techniki i nabiera zdolności manualnych. Dobrze jest, jeśli czas mycia zębów spędzimy wspólnie całą rodziną. Damy dziecku dobry przykład (dzieci uczą się poprzez naśladowanie innych, w tym głównie rodziców), a poza tym wspólne mycie zębów może być dla dziecka dobrą zabawą. W trakcie możemy śpiewać piosenki, robić śmieszne miny do lustra, a wtedy codzienna rutyna mycia zębów nie stanie się przykrym obowiązkiem.

Dzieci w wieku szkolnym przeważnie potrafią samodzielnie i poprawnie myć zęby bez nadzoru rodziców, jednak różnie bywa z ich systematycznością. Jeśli we wczesnym dzieciństwie wyrobimy w dziecku nawyk dbania o higienę jamy ustnej, później nie powinno być z tym większego problemu. U starszych dzieci poza szczotkowaniem zębów można dodać także inne elementy pielęgnacji, takie jak stosowanie płynu do płukania czy nitkowanie zębów.

Płyny barwiące osad nazębny – czym są i czy warto je stosować?

Płyny barwiące osad nazębny służą do sprawdzania czystości ząbków. Preparat zabarwia miejsca, w których znajduje się osad nazębny i pokazuje tym samym, czy zęby zostały dokładnie umyte. Są bezpieczne i można je stosować już u dzieci powyżej 3. roku życia. Niektórzy producenci płynów zadbali o owocowy smak produktu, który jest przyjemny dla dzieci, co dodatkowo powinno je zachęcić do codziennego mycia zębów.

Stosowanie płynu barwiącego osad nazębny jest bardzo wskazane, ponieważ uczy dziecko dokładnego mycia ząbków, co zapobiega powstawaniu próchnicy w późniejszym wieku. Pomaga również wyrobić u malca prawidłową technikę mycia, co również zaprocentuje w przyszłości. Stosowanie płynu wykrywającego osad nazębny może być pomocne także, gdy dziecko niechętnie podchodzi do codziennego mycia zębów. Zabarwienia pokazują dziecku miejsca, które wymagają umycia oraz motywują do dokładniejszego szczotkowania zębów. Usunięcie zabarwienia dziecko może potraktować jako codzienne wyzwanie oraz zabawę. Tym samym malec jest zachęcony do dbania o higienę jamy ustnej oraz uczy się prawidłowej i dokładnej techniki szczotkowania zębów.

Poza płynami na rynku dostępne są również tabletki wybarwiające płytkę nazębną. My jednak polecamy korzystanie z płynu, ponieważ wyrabia on w dziecku nawyk stosowania płynów do płukania jamy ustnej w późniejszym wieku. Dodatkowo ryzyko zachłyśnięcia się płynem barwiącym osad nazębny jest mniejsze niż tabletką.

Fluoryzacja – czy warto się na nią zdecydować?

Fluoryzacja jest krótkim zabiegiem, którego celem jest wzmocnienie szkliwa i zapobieganie rozwoju próchnicy. Dentysta na oczyszczone zęby nakłada preparat zawierający wysokie stężenie fluoru, np. amino fluorku lub fluorku sodu, w postaci pianki lub żelu. Pierwiastek ten jest niezbędnym elementem w pielęgnacji zębów i zawiera go większość past. Nakładany bezpośrednio na zęby korzystnie wpływa na kondycję szkliwa. Jednak jak wszystko w nadmiarze, fluor może zaszkodzić zamiast pomóc. Dlatego to dentysta powinien zdecydować, czy fluoryzacja zębów naszego dziecka jest zalecana. Nie da się jednak ukryć, że dzieci często mają problem z prawidłową higieną jamy ustnej. Myją zęby niedokładnie, zbyt krótko, a nawet wcale. Takie zachowanie negatywnie wpływa na stan uzębienia maluchów i skutkuje próchnicą zębów mlecznych. Ponadto rosnące zęby są bardziej narażone na niedobory składników mineralnych, zwiększając tym samym podatność na uszkodzenia mechaniczne oraz ubytki. Z tego względu warto profilaktycznie zdecydować się na zabieg fluoryzacji, zwłaszcza, gdy dentysta nie stwierdzi żadnych przeciwwskazań. W przypadku dzieci zaleca się, by fluoryzacja była wykonywana co pół roku.

Poza zmniejszeniem ryzyka rozwoju próchnicy i wzmacnianiem szkliwa fluoryzacja ogranicza przywieranie kamienia nazębnego oraz tworzy powłokę chroniącą szkliwo przed kwasami. Dodatkową zaletą regularnej fluoryzacji jest wzmocnienie zębów na całe życie (niedobór fluoru jest przyczyną pęknięć zębów oraz zmniejszenia twardości szkliwa).

Jak przekonać dziecko do mycia zębów?

Przedszkolaki lubią się buntować i naprawdę trudno jest przekonać dziecko do robienia czegoś, czego nie chce. Bardzo często nasze dziecko unika codziennego mycia zębów, a jak wszyscy wiemy, pielęgnacja higieny jamy ustnej jest bardzo ważna. Z tego względu rodzice nie powinni bagatelizować problemu. Nie ma sensu również krzykiem i karami zmuszać malca do szczotkowania zębów. Tym sposobem tylko zniechęcimy dziecko do dbania o higienę jamy ustnej, a przecież zależy nam by przedszkolak wyrobił w sobie zdrowe nawyki, które zaprocentują w przyszłości. Sposobów na przekonanie dziecka do mycia zębów jest przynajmniej kilka:

1. Dobry przykład. Dobrym pomysłem jest wprowadzenie codziennego rytuału wspólnego mycia zębów. Zamiast stać nad dzieckiem i pilnować, by umyło zęby, umyjmy je wraz z nim. Dziecko uczy się poprzez naśladowanie - często chce robić to, co robią jego rodzice. Włączmy timer lub piosenkę i szorujmy zęby wraz z dzieckiem. Wspólnie spędzony czas może stać się dla niego dobrą zabawą. Warto też pamiętać, że do pewnego wieku rodzic powinien towarzyszyć dziecku przy myciu zębów, nałożyć mu odpowiednią ilość pasty i kontrolować proces mycia.
2. Nowa szczoteczka do zębów. Kupmy dziecku szczoteczkę, która będzie mu się podobać. Najlepiej, jeśli wybierze ją samodzielnie, dlatego dajmy mu wybór spośród tych, które są odpowiednie pod względem parametrów oraz ceny. Dzieci przeważnie najbardziej lubią te kolorowe, grające i świecące. Kiedy pozwolimy maluchowi wybrać szczoteczkę, szansa na to, że chętniej będzie jej używało i myło zęby, jest całkiem spora.
3. Płyn wybarwiający. Na rynku dostępne są płyny zabarwiające osad nazębny. Stosując taki płyn, dziecko zobaczy, jak brudne są jego zęby i łatwiej będzie mu zrozumieć, po co w ogóle trzeba je myć. Wyczyszczenie zabarwionych miejsc stanie się dla niego pewnego rodzaju wyzwaniem i z pewnością będzie dumne, gdy dokładnie umyje ząbki usuwając wszystkie kolorowe przebarwienia.
4. Wizyta u dentysty. Wizyta u dentysty, który wytłumaczy dziecku, dlaczego trzeba codziennie myć zęby i opowie, jak należy to robić, może zadziałać bardzo motywująco. Dodatkowo podczas wizyty lekarz może ocenić stan uzębienia i zaplanować plan leczenia, jeśli takie będzie konieczne.
5. Nagradzanie dziecka. Każde dziecko lubi nagrody za dobre sprawowanie. Tablica z magnesami, naklejkami może zachęcać do regularnego sięgania po szczoteczkę i pastę. Poza nagrodą za posprzątanie zabawek, złożenie ubranek czy innych obowiązków, można nagradzać także za regularne mycie ząbków.

By skutecznie przekonać dziecko do mycia ząbków, warto zastosować kilka metod jednocześnie. Najważniejsze jest, by dziecko w bezstresowy sposób wyrobiło w sobie nawyk dbania o higienę jamy ustnej.