WZW A – żółtaczka pokarmowa utrapieniem Polaków

 „Ale ja przecież nie byłem na drugim końcu świata w egzotycznym kraju” – myślisz sobie, choć widzisz, że z twoim ciałem dzieje się coś nie tak. „To przecież nie może być żółtaczka pokarmowa” – analizujesz – „no bo skąd”? Żółtaczka pokarmowa kojarzona jest bowiem powszechnie jako choroba, którą można się zarazić wyłącznie w egzotycznym kraju. A to błąd.

WZW A to zakaźna choroba wywoływana prze wirus HAV. Jest to wirusowe zapalenie wątroby o nagłym przebiegu. Najbardziej charakterystyczny objaw? Zażółcenie się skóry i gałek ocznych.

Okazuje się, że WZW typu A można zarazić się w Polsce. Nie tylko można, ale epidemiolodzy w 2017 r. alarmowali, że dzieje się to coraz częściej. Odnotowano nagły wzrost liczby zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A u osób, które nie wyjeżdżały w rejony uznawane za szczególnie niebezpieczne.

Jak można się zarazić WZW A?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A najczęściej przenosi się drogą pokarmową – stąd nazwa żółtaczka pokarmowa lub choroba brudnych rąk. Ryzykownym zachowaniem, które grozi zarażeniem wirusem HAV jest jedzenie niemytych warzyw i owoców, jedzenie żywności kupowanej na ulicy niewiadomego pochodzenia lub nieprawidłowo przygotowanej bez zachowania zasad higieny i niemycie rąk.

Zarazić można się jednak również w inny sposób: poprzez kąpiel w skażonej wodzie, przez ranę na skórze i kontakty seksualne – niezabezpieczone stosunki analne lub oralno-analne.

Pewne grupy zawodowe narażone są na wirusa bardziej niż inne, w szczególności:

• kucharze, kelnerzy i osoby pracujące przy produkcji żywności;
• pracownicy szkół, przedszkoli i żłobków;
• pracownicy placówek ochrony zdrowia;
• pracownicy zakładów oczyszczania i kanalizacji.

Jak objawia się żółtaczka pokarmowa?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A może występować w trzech postaciach: bez żółtaczki (najczęściej), z żółtaczką oraz w postaci cholestatycznej. W zależności od tego która postać choroby rozwinęła się u pacjenta objawy mogą być zmienne.

Najczęstsze objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A to:

• nudności;
• ból brzucha;
• wymioty;
• biegunka;
• uczucie osłabienia;
• bóle głowy;
• bóle stawów i mięśni;
• zmiana koloru moczu na ciemniejszy;
• zażółcenie skóry, błon śluzowych i gałek ocznych (żółtaczka);
• zmiana koloru stolca na jaśniejszy (występująca zazwyczaj przy żółtaczce).

U pacjentów, u których doszło do rozwinięcia się postaci cholestatycznej charakterystycznym objawem jest uporczywy świąd skóry.

Bezobjawowe WZW

WZW A może jednak przyjąć również postać bezobjawową, najczęściej zdarza się to u dzieci do 10. roku życia. Niestety ktoś, kto przechodzi wirusowe zapalenie wątroby typu A bezobjawowo, może nieświadomie zarażać innych np. podczas przygotowania wspólnych posiłków.

Co więcej, od zakażenia wirusem HAV do pojawienia się pierwszych objawów mija średnio 28 dni. W tym czasie chory może zarażać innych. Przez 1-2 tygodnie wraz z kałem wydala duże ilości wirusa, który znajduje się również w ślinie i we krwi osoby zakażonej.

Osoba zarażona nie powinna przygotowywać posiłków dla innych. Powinna również zrezygnować z aktywności seksualnej. Należy także przywiązywać w tym czasie szczególną dbałość o higienę osobistą (mycie rąk).

Czy to WZW A?

Jak sprawdzić, czy zachorowałeś na żółtaczkę pokarmową? Należy zgłosić się do specjalisty, który na podstawie badania i wywiadu medycznego postawi diagnozę lub zadecyduje o konieczności dodatkowej diagnostyki.

Pomocne w diagnostyce WZW A jest badanie krwi, z której oznacza się przeciwciała IgM. Jeśli są obecne we krwi, to znaczy, że zaraziłeś się wirusem niedawno.

Potem jednak zastępowane są przez przeciwciała IgG, które będą wykrywalne we krwi do końca życia. Czy to źle? Nie, gdyż będą świadczyły o tym, że przebyłeś wirusowe zapalenie wątroby typu A i nabyłeś odporność.

Leczenie żółtaczki

Żółtaczka pokarmowa daje silne i uciążliwe objawy, które mogą się utrzymywać długo i nawracać. To właśnie na zwalczaniu tych objawów polega leczenie. Chodzi o to, by zlikwidować u pacjenta ból, wymioty, gorączkę czy uciążliwe swędzenie skóry.

W trakcie leczenia konieczne jest odpowiednie nawodnienie i dieta. Jaka? Przede wszystkim lekkostrawna. Ważne, by podczas leczenia nie pić alkoholu. Należy wybierać potrawy duszone lub gotowane, unikać smażenia i spożywania pokarmów przetworzonych, w tym fast food’ów. Wskazane jest unikanie alkoholu również po zakończeniu leczenia.

W trakcie choroby i rekonwalescencji nie powinno się również przyjmować leków, ziół i suplementów diety, jeśli nie zostały wyraźnie zlecone przez lekarza.

Czy WZW A jest groźne?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A nie zagraża bezpośrednio życiu. Bardzo rzadko zdarzają się też powikłania. Zazwyczaj dotyczą pacjentów po 50. roku życia i przewlekłe chorych np. cukrzyków czy nosicieli wirusa HIV, którzy mają obniżona odporność.

Zła informacja jest taka, że WZW może trwać trzy miesiące. W tym czasie uciążliwe objawy mogą znikać i nawracać, a pełny powrót do normalnej aktywności życiowej następuje nawet po pół roku.

Zapobieganie WZW A

Leczenie żółtaczki pokarmowej trwa długo, dlatego lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Jak?

• Po pierwsze zawsze myj ręce po wyjściu z toalety i przed posiłkiem.
• Nie jedz nieumytych produktów żywnościowych oraz nie pij wody niewiadomego pochodzenia.
• W podróży powstrzymaj się od picia napojów z lodem bądź serwowanych inaczej niż z fabrycznie zakorkowanej butelki.
• Nie spożywaj surowych bądź poddanych krótkiej obróbce termicznej pokarmów, zwłaszcza ryb i owoców morza.
• Nie kupuj od ulicznych sprzedawców obranych owoców czy warzyw.
• Staraj się spożywać pokarmy serwowane na gorąco.
• Unikaj ryzykownych zachowań seksualnych.

Czasem to jednak za mało. Jeśli jesteś narażony na podwyższone ryzyko, powinieneś się zaszczepić.

Szczepenia na WZW A

Szczepienia przeciw WZW A zaleca są szczególnie osobom, które planują podróż w rejony szczególnie częstego występowania żółtaczki pokarmowej, są to kraje Afryki, Bliskiego Wschodu, Ameryki Środkowej i Południowej, kraje basenu Morza Śródziemnego, kraje Europy Wschodniej i Rosja.

Szczepionkę przyjmuje się w dwóch dawkach w odstępie 6-12 miesięcy, przy czym ochronne przeciwciała pojawiają się w twoim organizmie już po pierwszej dawce. Po przyjęciu drugiej dawki szczepionki ochrona jest niemal 100-proc. i trwa do końca życia.

Dowiedz się więcej:

WZW B - choroba, która zaraża miliony

Szczepienia, o których musisz pamiętać wybierając się na urlop

Wirusowe zapalenie wątroby – najważniejsze informacje

Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu C

Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C