Oliwka europejska. Śródziemnomorska siła zdrowia

Oliwka europejska uznawana jest za jeden z najlepiej przystosowanych gatunków drzew do życia w półpustynnym środowisku. Dlatego od tysięcy lat uprawia się ją w suchym klimacie. Zdolność rośliny do pobierania wody, a co za tym idzie – przetrwania w tak trudnych warunkach, jest ściśle związana z budową morfologiczną i anatomiczną liści, odpornych na wysokie temperatury. Cechę tę liście drzewa oliwnego zawdzięczają warstwie włosków na swojej powierzchni, dużej gęstości tkanek, a także grubości naskórka.

Oliwka jako roślina lecznicza

Surowiec leczniczy stanowi liść oliwki europejskiej – Folium Oleae, w którym obecne są przede wszystkim związki fenolowe. Głównym przedstawicielem tej grupy substancji jest oleuropeina. Poza tym w liściach zawarte są jeszcze triterpeny, sterole, kwas oleanolowy, hydroksytyrozol, tyrozol, katechiny, kwas kawowy, kwas wanilinowy, wanilina, rutyna, luteolina, diosmetyna, cukrowe pochodne luteoliny i apigeniny, pochodne kwercetyny, oleozyd i oleurozyd. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono, że oleuropeina i hydroksytyrozol mają silne działanie przeciwbakteryjne wobec bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich. Wyniki te sugerują, że liście oliwki mogą być uważane za potencjalne źródło środków przeciwbakteryjnych w leczeniu infekcji układu jelitowego i oddechowego ludzi. Sama oleuropeina wykazuje działanie bakteriostatyczne i przeciwutleniające.

Ważne właściwości i zastosowanie oliwki 

W medycynie tradycyjnej liście drzewa oliwnego wykorzystywano w celu obniżenia temperatury, poziomu cukru we krwi i ciśnienia oraz jako diuretyk. W 1854 roku Pharmaceutical Journal opublikował artykuł na temat ich stosowania w przypadku gorączki i malarii. Znajdująca się w nich oleuropeina posiada silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwwirusowe. Stwierdzono, że wyciągi z liści oliwki europejskiej hamują rozwój różnego rodzaju patogenów, w tym wirusa opryszczki, grypy typu A i Coxsackie oraz bakterii salmonelli, gronkowca i Escherichia coli. W związku z tym stosuje się je w takich chorobach jak przeziębienie i grypa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wywoływana przez wirus Epsteina-Barra mononukleoza, opryszczka, półpasiec, łagodne zapalenie mózgu, wirusowe zapalenie wątroby typu B, zapalenie płuc, gruźlica, rzeżączka, malaria i inne infekcje. Korzystne oddziaływanie oliwki europejskiej związane jest ponadto z jej właściwościami przeciwutleniającymi. Ze względu na dużą zawartość związków fenolowych wykazuje ona zdolność do zmiatania wolnych rodników i reaktywnych form tlenu. Aktywnością tego rodzaju charakteryzuje się przede wszystkim oleuropeina. Badania naukowe nad tą substancją wskazują na jej potencjalne działanie obniżające ciśnienie krwi, zwiększające przepływ krwi przez naczynia wieńcowe i zapobiegające arytmii. Nie przeprowadzono dotychczas prób klinicznych nad wpływem oliwki europejskiej na układ krążenia, ale opublikowane wyniki sugerują, że rzeczywiście może ona mieć obiecujące działanie wzmacniające.

Inne zastosowania oliwek

Liście oliwki europejskiej działają również moczopędnie i regulują stężenie glukozy we krwi. Mogą być stosowane pomocniczo w leczeniu łagodnej postaci cukrzycy.

Oliwka w apteczce

Do suplementacji najlepiej wybierać preparaty standaryzowane pod względem zawartości oleuropeiny zawierające jednocześnie świeże liście oliwki europejskiej. Tylko wtedy można korzystać z pełnej aktywności tego zioła. Skuteczną porcję dzienną zapewnia połączenie 14 mg oleuropeiny i 225 mg świeżego nieprzetworzonego liścia oliwki europejskiej.

„Twój Farmaceuta” nr 11, maj/czerwiec 2017