Imbir lekarski. Mocarz wśród korzeni

Imbir jako roślina lecznicza

Surowcem leczniczym jest kłącze imbiru – Rhizoma Zingiberis. Zawiera ono olejek eteryczny (1,5–3,3%), bogaty w alkohol (zingiberol) i związki, takie jak zingiberen, citreol, bisabolen, borneol, citral, cineol i kamfen. W kłączu znajdują się również fenyloalkany (gingerol) w ilości do 1,5% i szogaole (shogaol). To właśnie gingerol odpowiada za ostry smak imbiru.

Właściwości imbiru

Imbir wykazuje działanie rozgrzewające, regenerujące, stymulujące i wzmacniające. Usprawnia krążenie, odtruwa organizm, posiada właściwości przeciwwymiotne, rozkurczowe, wiatropędne, napotne, wykrztuśne i antyseptyczne. Poprawia także apetyt i trawienie oraz likwiduje uczucie pełności, zwłaszcza po spożyciu tłustych posiłków. Cenną właściwością imbiru jest jego działanie odtruwające, polegające na dezaktywacji różnych szkodliwych czynników, zarówno toksyn, które powstały w procesie wadliwej przemiany materii, jak i substancji, które dostały się do organizmu przypadkowo, między innymi z pożywieniem. Imbir wpływa na układ oddechowy, działając wykrztuśnie, rozgrzewająco i napotnie, zapobiegając wnikaniu zimna i toksyn do głębszych warstw organizmu. Aktywne składniki kłącza imbiru – szogaole i gingerole – hamują syntezę leukotrienów oraz cyklooksygenazę-1 i -2 (COX-1, COX-2), co tłumaczy jego działanie przeciwzapalne.

Zastosowanie imbiru

wyciągi z imbiru stosowane przez dłuższy czas (ponad 3 miesiące) doustnie zmniejszają dolegliwości bólowe, obrzęki i wysięki w przebiegu chorób reumatycznych. Od dawna znane są również właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze wyciągów z imbiru. Hamują one rozwój rhinowirusów, bakterii Escherichia coli, Proteus vulgaris, Vibrio cholerae, Salmonella typhimurium, Staphylococcus aureus, Streptococcus viridans, wielu pierwotniaków i bezkręgowców pasożytniczych. Ponadto są skuteczne w leczeniu choroby lokomocyjnej. Działanie to wynika raczej z lokalnego wpływu na układ żołądkowo-jelitowy niż na ośrodkowy układ nerwowy. Stwierdzono, że imbir częściowo ogranicza nadmierną motorykę żołądka, charakterystyczną dla choroby lokomocyjnej.

Imbir w apteczce

Najlepiej wybierać preparaty standaryzowane pod względem zawartości fenoli imbiru, w których jednocześnie znajduje się nieprzetworzone świeże kłącze. Minimalna dzienna porcja to 15 mg fenoli imbiru i 150 mg nieprzetworzonego sproszkowanego kłącza imbiru. Taki skład zapewnia pełną siłę działania, a co za tym idzie – gwarantuje jego skuteczność.

Działania niepożądane imbiru i przeciwwskazania

Spożywając imbir, należy zachować ostrożność w przypadku wrzodów trawiennych i innych chorób żołądka. Imbir może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia krwawień, dlatego osoby stosujące leki rozrzedzające krew (np. kwas acetylosalicylowy, warfarynę) powinny z nim uważać, szczególnie przy stosowaniu dziennych dawek imbiru przekraczających 4 g.

Imbir - trochę historii

Dzieje imbiru lekarskiego są tak długie, że trudno dokładnie określić pochodzenie tego gatunku. Od tysięcy lat wykorzystuje się go jako cenną przyprawę korzenną i surowiec leczniczy w Indiach, Chinach i krajach arabskich. W starożytności znany był w całym basenie Morza Śródziemnego. Wchodził między innymi w skład słynnej odtrutki Mitrydatesa, króla Pontu. Właściwości terapeutyczne tego surowca po raz pierwszy opisał Suśruta, wybitny lekarz starożytnych Indii, w VI wieku p.n.e.

Europa poznała imbir w średniowieczu, dzięki arabskiemu lekarzowi Awicennie, który przedstawił jego działanie lecznicze w Kanonie medycyny. Później surowiec ten znalazł się w stałym obrocie handlowym na całym kontynencie. W Anglii za panowania Henryka VIII był jednym ze składników leku zalecanego przeciw zarazie morowej.

Naukowy opis rośliny wykonany przez angielskiego botanika Williama Roscoe i nazwa łacińska gatunku Zingiber officinale pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku. W okresie tym używanie imbiru jako przyprawy i surowca leczniczego stało się powszechne.

„Twój Farmaceuta” nr 9, styczeń/luty 2017