Pierwsze wzmianki pisane na temat żeń-szenia pochodzą z I wieku p.n.e., z dzieła Korzenie i zioła Shennonga, przypisywanego legendarnemu władcy Chin Shennongowi. Europa poznała suche korzenie żeń-szenia w roku 1610, kiedy po raz pierwszy zostały przywiezione przez holenderskich kupców z Japonii. Sto lat później nalewkę z żeń-szenia, pod nazwą pentao, stosowano na dworze Ludwika XIV, by wyleczyć go z niemocy płciowej. W XIX wieku wartość suchego korzenia żeń-szenia 18-krotnie przekraczała wartość złota.
Żeń-szeń jako roślina lecznicza
Surowcem leczniczym jest korzeń (Radix Ginseng). Dotychczas zidentyfikowano w nim około 200 substancji. Do najważniejszych z nich należą: unikalne, spotykane tylko u żeń-szenia, saponiny triterpenowe (ginsenozydy), witaminy, mikroelementy, cholina, lotne związki aromatyczne, peptydoglikany i związki azotowe. To właśnie ginsenozydy, których dotychczas wyodrębniono około 16, odpowiedzialne są za bardzo szerokie spektrum działania i właściwości żeń-szenia.
Ważne właściwości żeń-szenia
Substancje aktywne zawarte w żeń-szeniu warunkują jego wszechstronny wpływ na organizm. Wyciągi z żeń-szenia działają ogólnie pobudzająco i wzmacniająco na ośrodki ruchowe i wydzielnicze, znajdujące się w ośrodkowym układzie nerwowym i rdzeniu przedłużonym. Bodźce wychodzące z tych ośrodków docierają do wielu narządów wewnętrznych i tym należy tłumaczyć tak dużą różnorodność działania. Badania potwierdzają, że żeń-szeń obniża ciśnienie krwi, zwiększa ilość wydalanego moczu i odtruwa organizm, zmniejsza poziom cukru i cholesterolu we krwi, poprawia funkcjonowanie układu rozrodczego, wzmacnia odporność organizmu, hamuje rozwój niektórych nowotworów oraz pobudza czynność serca. Wiadomo również, że podnosi ogólną wydolność organizmu i zdolności adaptacyjne, nawet do trudnych i niesprzyjających warunków otoczenia, w tym do dużego wysiłku.
Zastosowanie żeń-szenia
Lista dolegliwości, w których stosuje się preparaty żeń-szenia jest długa. Główne jego zastosowanie to przede wszystkim stres, zmęczenie, słaba kondycja psychofizyczna oraz okres rekonwalescencji po przebytej chorobie. Ponadto jest użyteczny w okresie menopauzy, wspomagająco w leczeniu cukrzycy, jako środek poprawiający potencję i podnoszący libido, w zapobieganiu chorobom nowotworowym, a także w kosmetyce do odmładzania skóry i hamowania wypadania włosów.
Żeń-szeń w apteczce
Należy wybierać preparaty standaryzowane pod względem zawartości ginsenozydów i jednocześnie zawierające nieprzetworzony korzeń żeń-szenia. Tylko wtedy można korzystać z pełnej aktywności tego zioła. Skuteczna porcja dzienna powinna dostarczać 20 mg ginsenozydów i 200 mg nieprzetworzonego korzenia.
Działania niepożądane żeń-szenia i przeciwwskazania
Żeń-szeń jest pozbawiony działania euforycznego, nie wywołuje odurzenia i błogostanu, ale sam fakt zwiększania sił witalnych (także potencji u mężczyzn) i ogólnej wydolności sprawił, że zaczęto go nadużywać. Prowadzi to do powstania tzw. syndromu żeń-szeniowego, objawiającego się biegunką, nadciśnieniem, wysypką skórną i sennością. Na szczęście jest dobrze tolerowany przez większość ludzi, a poważne skutki uboczne należą do rzadkości.
„Twój Farmaceuta” nr 4, marzec/kwiecień 2016
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |