APTT

Badanie APTT (czas kaolinowo-kefalinowy) jest jednym z badań, które pozwala na diagnostykę związaną z krzepnięciem krwi oraz występującymi w tym zakresie zaburzeniami. Parametr pozwala ocenić czas, jaki jest niezbędny do powstania skrzepu. Cena badania APTT nie jest wysoka. Dokładny koszt sprawdzić należy na stronie internetowej, ponieważ różni się on, w zależności od miasta, w którym zostanie wykonane badanie. 

Spis treści:

1. Co to jest badanie APTT?
2. Przygotowanie do badania APTT
3. Kiedy zrobić badanie APTT?
4. APTT norma

Co to jest badanie APTT?

Czas kaolinowo-kefalinowy, oznaczany w skrócie jako APTT (lub aPTT), jest badaniem diagnostycznym, którego celem jest ocena kondycji układu krzepnięcia krwi, jak też jego poszczególnych elementów. Czas kaolinowo-kefalinowy pozwala ocenić wewnątrzpochodną drogę aktywacji krzepnięcia dla wybranych czynników.

Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji

Istota badania polega na określeniu czasu, w jakim krzepnie osocze pacjenta pod wpływem kefaliny oraz jonów wapnia aktywowanych glinką kaolinową. To właśnie ze względu na ten mechanizm badanie APTT określane jest także jako czas częściowej tromboplastyny po aktywacji. Badanie pozwala ocenić czynniki krzepnięcia XII, XI, X, IX, VIII, V, II (protrombinę) oraz I (fibrynogen), a także wielkocząsteczkowego kininogenu i prekalikreiny.

Układ krzepnięcia krwi

Proces krzepnięcia krwi pozwala chronić organizm, gdy dojdzie do uszkodzenia naczyń krwionośnych. Prawidłowo działający układ krzepnięcia uruchamia wówczas szereg reakcji, w efekcie których powstaje skrzep zabezpieczający organizm przed utratą zbyt dużej ilości krwi. W efekcie urazu pobudzane są odpowiednie mechanizmy, a organizm produkuje odpowiednią ilość niezbędnych do budowy skrzepu elementów.

Niedobór czynników krzepnięcia

Jeżeli z jakiejś przyczyny u pacjenta występuje niedobór wybranych czynników krzepnięcia, wówczas występują problemy z powstaniem skrzepu, co w efekcie wywołuje przedłużenie czasu krwawienia. Jednak nie tylko zbyt niski poziom czynników krzepnięcia stanowi istotny problem. Równie poważną sytuacją zdrowotną jest nadmiar czynników krzepnięcia krwi, gdyż może on prowadzić do zakrzepicy.

Przygotowanie do badania APTT

Badanie APTT wykonywane jest na podstawie próbki krwi pobranej z żyły pacjenta.

Badanie APTT nie wymaga specyficznego przygotowania, jednak należy pamiętać, że krew musi zostać pobrana na czczo. Oznacza to, że czas, jaki musi upłynąć od ostatniego posiłku do momentu pobrania krwi to minimum ok. 12 godzin.

Przed wykonaniem badania APTT należy unikać stresu oraz aktywnego wysiłku fizycznego, ponieważ mogą one mieć wpływ na rzetelność wyniku.

Pacjenci przyjmujący na stałe leki w związku z chorobami przewlekłymi, na które cierpią, powinni zasięgnąć opinii lekarza dotyczącej konieczności odstawienia preparatów. Należy pamiętać, że nie wolno odstawiać leków bez konsultacji z lekarzem. W przypadku heparyny najczęściej krew pobierana jest godzinę przed kolejną, planowaną dawką leku.

Pobrana od pacjenta próbka krwi poddawana jest szczegółowej analizie. W warunkach laboratoryjnych przeprowadzany jest proces, podczas którego odtwarzane jest krzepnięcie. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich odczynników.

Kiedy zrobić badanie APTT?

W praktyce diagnostycznej badanie APTT wykorzystywane jest zazwyczaj w celu monitorowania postępu terapii u pacjentów, którym podawana jest heparyna niefrakcjonowana lub inhibitory trombiny.

Wykonanie badania zlecane jest przez lekarza, który podejrzewa, że u pacjenta występują problemy z prawidłowym krzepnięciem krwi, w tym niedobory czynników krzepnięcia (oznaczane: II, V, VIII, IX, X, XI, XII) i fibrynogenu.

Kolejną przyczyną, dla której lekarz zleca badanie APTT i chce poznać czas kaolinowo kefalinowy jest podejrzenie, że pacjent może cierpieć na zespół rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego. Badanie przydatne jest także w diagnostyce wrodzonych lub nabytych skaz krwotocznych, wówczas diagnostyka pozwala ocenić aktualny stan pacjenta.

Oznaczenie APTT wykonuje się regularnie u osób ze zdiagnozowaną hemofilią. Badanie umożliwia ocenę skuteczności wdrożonej terapii.

Badanie wykonywane jest także u kobiet, u których występują intensywne i długotrwałe krwawienia miesiączkowe.

W praktyce bardzo często zaleca się wykonanie całego pakietu badań, które pozwalają ocenić prawidłowe funkcjonowanie całego układu krzepnięcia, wraz z istotnymi dla tego procesu parametrami, jak czas protrombinowy, czas trombinowy, czas bartoksobinowy oraz fibrynogen i antytrombina III.

Badanie APTT przed zabiegiem operacyjnym

Ponadto badanie APTT wykonywane jest u każdego pacjenta w ramach przygotowania do zabiegu operacyjnego. W takiej sytuacji jest to badanie rutynowe, które pozwala przygotować się lekarzowi na ewentualne powikłania. Ocena poziomu APTT pozwala zminimalizować ryzyko wystąpienia krwawień u pacjentów z nieprawidłowościami w układzie krzepnięcia krwi.

Wskazaniem do wykonania badania jest także stan po wyrwaniu zęba, gdy u pacjenta czas krwawienia znacznie się wydłuża.

APTT w ciąży

Oznaczenie APTT jest ważne dla kobiet ciężarnych i powinno zostać wykonane w ramach profilaktyki. Znacznie obniżony poziom APTT wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia krwotoków, co w przypadku pojawienia się krwawienia z dróg rodnych niesie ze sobą realne zagrożenie dla dziecka i utratą ciąży.

Norma APTT

Laboratorium wykonujące badanie wskazuje referencyjny zakres prawidłowych wartości. W zależności od laboratorium, zakresy te mogą różnić się między sobą, co jest spowodowane faktem wykorzystania różnych odczynników podczas testu oraz metody badania. Dlatego też najlepszą praktyką jest pozostawienie oceny wyniku lekarzowi prowadzącemu, który podczas analizy uwzględni indywidualną sytuację pacjenta (w tym stan zdrowia, choroby współistniejące oraz przyjmowane leki).

Zakres referencyjny określający wynik prawidłowy, to zazwyczaj od 25-26 do 36,9-46 sekund, w zależności od zastosowanych podczas badania odczynników. Normy te dotyczą pacjentów, którzy nie przyjmują leków wpływających na krzepliwość krwi. U osób, które przyjmują heparynę czas ten może ulec wydłużeniu. U dzieci czas kaolinowo-kefalinowy jest dłuższy niż u pacjentów dorosłych, co wynika z faktu, że czas potrzebny do wytworzenia skrzepu maleje wraz z wiekiem.

Konsultacja lekarska jest zalecana bez względu na wartość wyniku, jednak, jeśli nie mieści się on w wyznaczonym przez laboratorium zakresie, zaleca się jak najszybszy kontakt z lekarzem. Podczas wizyty specjalista ocenia uzyskany wynik czynników krzepnięcia, uwzględniając indywidualną sytuację pacjenta. Wiele informacji pozyskiwanych jest na podstawie przeprowadzonego wywiadu chorobowego oraz analizy posiadanej przez pacjenta dokumentacji medycznej. Wyróżnić można wiele czynników, które mogą wpływać na prawidłowość wyniku. Na czas kaolinowo-kefalinowy wpłynąć mogą m.in. wysoki poziom bilirubiny, lipemia, a także leki.

Długi czas krzepnięcia krwi

Dłuższy czas krzepnięcia krwi świadczyć może o toczących się w organizmie procesach chorobowych. Zbyt długi czas krzepnięcia sugerować może występowanie hemofilii. W zależności od tego, którego czynnika krzepnięcia brakuje, wyróżnia się hemofilię typu A (gdy poziom VIII czynnika jest niewystarczający), hemofilię typu B (gdy u pacjenta występuje wrodzony niedobór IX czynnika krzepnięcia) oraz hemofilię typu C (przy wrodzonym niedoborze XI czynnika krzepnięcia).

Ponadto, wydłużony okres krzepnięcia w badaniu APTT obserwowany jest także:

• w chorobach wątroby (gdy występuje niedobór X czynnika, fibrynogenu i protrombiny),
• w przebiegu choroby von Willebranda, w której obserwowany jest niedobór specyficznych czynników, które odpowiadają za prawidłową adhezję płytek krwi,
• w przebiegu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, tzw. zespół DIC,
• w kuracji niektórymi lekami, jak heparyna, warfaryna czy acenokumarol,
• w przypadku niedoboru fibrynogenu w surowicy krwi lub gdy stwierdzono obecność patologicznego fibrynogenu,
• w uszkodzeniach wątroby,
• w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego,
• we wrodzonym lub nabytym niedoborze V czynnika krzepnięcia,
• w stanie niedoboru witaminy K.

Krótki czas krzepnięcia krwi

Konsultacji lekarza wymaga także sytuacja, gdy czas krzepnięcia jest krótszy niż wskazany w wartościach referencyjnych. Stan ten świadczyć może o zbyt dużej krzepliwości, tzw. nadkrzepliwości krwi. Jest on charakterystyczny w przebiegu niektórych chorób, jak np. reumatoidalne zapalenie stawów czy w stanach zapalnych obejmujących jelita. Poziom APTT może być obniżony także u pacjentów przyjmujących chemioterapię lub w niektórych chorobach nowotworowych (m.in. w białaczce).

Zbyt szybkie tempo krzepnięcia krwi jest charakterystyczne w trombofilii. Jest to choroba wrodzona, polegająca na nieprawidłowym funkcjonowaniu układu krzepnięcia.

Jeżeli u pacjenta występuje wynik APTT niższy niż dolna granica przedziału, wówczas konieczne jest powtórzenie badania. Zaniżony czas kaolinowo-kefalinowy nie zawsze świadczy o nieprawidłowościach lub chorobie. Zdarza się, że jest on efektem nieprawidłowo przygotowanej próbki. Z tego względu wykonywane jest powtórne badanie, które pozwala zweryfikować wynik oraz wykluczyć ewentualny błąd diagnostyczny.