Koronawirus COVID-19 a problemy psychiczne

W związku z pandemią choroby COVID-19 u wielu pacjentów zakażonych SARS-CoV-2 lub podejrzanych o zakażenie pojawiły się problemy na tle psychicznym. Choroba COVID-19 może powodować wystąpienie takich objawów, jak niepokój, depresja i problemy ze snem, ponadto może niekorzystnie wpływać na pacjentów z już stwierdzonymi zaburzeniami psychicznymi.
Jednym z objawów, który może wywołać choroba COVID-19 jest odczuwany niepokój.

COVID-19 a problemy psychiczne

Epidemiologia

Aktualnie liczba badań opisujących wpływ COVID-19 na zdrowie psychiczne jest ograniczona.

Problemy psychiczne związane z COVID-19 mogą pojawić się u pacjentów z COVID-19 i pacjentów z rozpoznanymi jeszcze przed pandemią zaburzeniami psychicznymi, a także u pracowników medycznych mających bezpośredni kontakt z pacjentami (np. lekarzy, pielęgniarek) czy u ich bliskich.

Pracownicy medyczni

Jak dotąd, w zgłoszonych przypadkach dotyczących pracowników medycznych stwierdzono występowanie poniższych objawów psychicznych:

Koronawirus COVID 19 a pracownicy medyczni.

Osoby z COVID-19

Dostępnych jest niewiele danych dotyczących problemów psychicznych u pacjentów z COVID-19. Jednak na podstawie badań przeprowadzonych podczas tej pandemii i epidemii z przeszłości można przypuszczać, że u wielu z nich wystąpią:

Epidemia a osoby z rozpoznanymi chorobami psychicznymi

Przewiduje się, że wielu pacjentów ze stwierdzonymi jeszcze, przed wybuchem pandemii COVID-19 zaburzeniami psychicznymi będzie odczuwało jej negatywne skutki psychologiczne, częściowo wynikające z powodu nasilonej samotności i trudności ekonomicznych. 

Pacjenci z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi mogą być podatni na ciągłe doniesienia medialne o pandemii i niepewność związaną z jej konsekwencjami i dalszym przebiegiem. Ponadto sama kwarantanna czy przebywanie w izolacji mogą powodować m.in. gniew, splątanie i objawy PTSD, a następstwa te mogą być długotrwałe.

Ogół społeczeństwa

W badaniu populacji chińskich uczniów, którzy zostali poddani kwarantannie w domu przez średnio 34 dni, objawy lękowe i depresyjne zgłaszało około 20 proc. badanych, a prawie dwie trzecie martwiło się, że zachoruje.

Osoby starsze (np. ≥ 70 lat), pacjenci z obniżoną odpornością oraz pacjenci z chorobą przewlekłą mogą również doświadczać zwiększonego lęku, depresji i zmartwień.

Koronawirus COVID-19 a problemy psychiczne przyczyny

Patogeneza, czyli mechanizm powstawania zaburzeń psychicznych pojawiających się w związku z pandemią COVID-19 może obejmować czynniki biologiczne i psychospołeczne.

Wydaje się, że COVID-19 wpływa na czynności ośrodkowego układu nerwowego, co może wywoływać u niektórych pacjentów objawy neuropsychogenne. Analiza dokumentacji medycznej pacjentów z COVID-19 wykazała, że objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (np. zawroty głowy, ból głowy lub zaburzenia świadomości) wystąpiły u 25 proc. chorych.

Zaobserwowano, że wcześniejsze epidemie wirusowe były związane z objawami neuropsychogennymi, takimi jak demielinizacja (rozpad osłonek mielinowych nerwów), encefalopatia (uszkodzenia mózgowia) i zaburzenia nerwowo-mięśniowe, a także zmiany nastroju i psychoza. Objawy występowały już podczas infekcji lub po wyzdrowieniu w kolejnych tygodniach, miesiącach lub nawet później.

Koronawirus COVID-19 czynniki psychospołeczne 

Choroby psychiczne związane z pandemią mogą wynikać także z czynników psychospołecznych, takich jak: 

  • realne narażenie na zakażenie SARS-CoV-2,
  • strach przed zakażeniem członków rodziny,
  • brak dostępu do badań i opieki medycznej,
  • fizyczny dystans, izolacja społeczna i kwarantanna,
  • niespójne komunikaty i wytyczne dotyczące środków zdrowia publicznego, takich jak noszenie masek na twarz,
  • zwiększone obciążenie pracą,
  • trudności ekonomiczne i niepewność związana z przyszłością,
  • niedobory dostępnych zasobów (np. żywności, produktów papierniczych i środków ochrony osobistej),
  • ograniczenie wolności osobistej. 

Skutki psychiczne epidemii COVID-19

Na podstawie badań retrospektywnych epidemii SARS z 2003 roku przypuszcza się, że problemy psychiczne związane z pandemią COVID-19 mogą się utrzymywać przez co najmniej trzy lata po jej zakończeniu. 

W badaniach przeprowadzonych 2,5‒3 lata po zakończeniu epidemii, u około 20‒30 proc. osób, które były zakażone SARS, stwierdzono umiarkowane do ciężkich objawy zaburzeń lękowych, depresyjnych i zespołu stresu pourazowego występowały (PTSD).

Ponadto ryzyko utrzymywania się objawów i zaburzeń psychicznych było wyższe u pracowników medycznych oraz osób poddanych kwarantannie.

Koronawirus COVID-19 a czynniki psychospołeczne.

Oprócz wymienionych objawów, wśród około 19 proc. pracowników medycznych stwierdzono problemy z nadużywaniem alkoholu. 

Ponadto u osób, które chorowały, doszło do upośledzenia funkcjonowania społecznego i pełnionych ról społecznych. 

Jak sobie z nimi radzić? z problemami psychicznymi? 

U osób, które doświadczają lęku, depresji, bezsenności lub zespołu stresu pourazowego podczas pandemii COVID-19, bardzo ważne jest stałe monitorowanie problemów ze zdrowiem psychicznym. 

Kluczowe znaczenie ma również nadzór nad przemocą domową i niegodziwym traktowaniem dzieci, które może się zwiększyć podczas długofalowego pozostawania w domu.

W radzeniu sobie z łagodnymi objawami psychicznymi związanymi z pandemią COVID-19 mogą pomóc: ograniczenie czytania lub oglądania wiadomości na temat pandemii, a także dbanie o codzienny plan dnia, w tym rutynowe czynności, oraz regularna aktywność fizyczna. 

Przeczytaj także: Koronawirus a aktywność fizyczna

Osoby z łagodnymi objawami powinny otrzymać wskazówki dotyczące samopomocy. Mogą także porozmawiać z psychologiem lub psychiatrą, jeśli mają jakiekolwiek wątpliwości.

Osoby z objawami umiarkowanymi do ciężkich mogą być leczone przez lekarza pierwszego kontaktu lub psychiatrę. 

Psychiatrzy muszą mieć świadomość skutków ubocznych stosowania niektórych leków u pacjentów z COVID-19. Na przykład podawanie hydroksychlorochiny, leku przeciwmalarycznego, u niektórych hospitalizowanych pacjentów z COVID-19 (i poddawanych badaniom klinicznym), wiąże się ze skutkami ubocznymi na tle psychogennym, takimi jak zaburzenia nastroju i lęk, bezsenność, a czasami psychoza.

Fizyczne dystansowanie się, do którego jesteśmy zachęcani w celu spowolnienia tempa transmisji wirusa SARS-CoV-2 wśród ogółu społeczeństwa i „spłaszczenia krzywej” przypadków COVID-19, powoduje uczucie izolacji u niektórych osób, zwłaszcza żyjących samotnie, w tym osób starszych. W związku z tym, należy zachęcać ich do korzystania z technologii cyfrowych w celu nawiązywania kontaktów społecznych.]

Przeczytaj także: Koronawirus a sytuacja seniorów

Zwalczanie stresorów w czasie epidemii

Lekarze pracujący z osobami, u których rozwinęły się problemy psychiczne związane z COVID-19, powinni zwrócić ich uwagę na potencjalne źródła niepokoju i stresu. 

Są to m.in.:

  • utrudniony dostęp do środków ochrony osobistej,
  • ryzyko narażenia i infekcji,
  • ryzyko narażenia innych na infekcję,
  • utrudniony dostęp do testów,
  • utrudniony dostęp do aktualnych, wiarygodnych informacji na temat COVID-19,
  • konieczność opieki nad dziećmi podczas zamknięcia szkół,
  • zwiększone obciążenie pracą,
  • dylematy i szkody moralne wynikające z takich sytuacji, jak podejmowanie decyzji w sprawie alokacji niewystarczających zasobów, nieumyślne narażanie innych na niebezpieczeństwo oraz wdrażanie decyzji klinicznych przez innych, które naszym zdaniem są sprzeczne z najlepszymi praktykami,
  • utrata kontroli / podatność na zagrożenie,
  • dostępność i wykorzystanie wsparcia współpracowników i menedżerów,
  • żałoba po utracie bliskiej osoby.

Najczęstsze strategie radzenia sobie z sytuacją obejmują: zaakceptowanie sytuacji, podjęcie działań w celu unikania stresu i patrzenie na sytuację w bardziej pozytywnym świetle.

COVID-19 a kwarantanna

Dobrowolna kwarantanna wiąże się z mniejszym niepokojem niż kwarantanna obowiązkowa.

W celu złagodzenia negatywnych skutków kwarantanny należy osobom przebywających na kwarantannie:

  • wyjaśnić jej cel i sposób jej wdrożenia,
  • podkreślić altruistyczną korzyść kwarantanny w zapewnianiu bezpieczeństwa innym,
  • ułatwić zakup artykułów ogólnych (np. żywności) i środków medycznych (np. termometrów i masek na twarz, realizacja recept).

Przeczytaj także: 21 pomysłów - jak spędzić czas podczas kwarantanny

Koronawirus a myśli samobójcze

Trudności i ograniczenia związane z pandemią COVID-19, takie jak kłopoty finansowe, izolacja społeczna oraz ograniczony dostęp do opieki medycznej i specjalistów zdrowia psychicznego, mogą prowadzić do myśli i zachowań samobójczych.

Osoby z objawami zaburzeń o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego, lękiem lub depresją powinny być badane pod kątem myśli i zachowań samobójczych.

Pacjentów z COVID-19, jak również tych z współistniejącymi zaburzeniami psychicznymi należy zachęcać do utrzymywania kontaktów społecznych i kontaktu z psychologami i/lub psychiatrami.

Epidemia a schizofrenia

Farmakoterapia i interwencje psychospołeczne w przypadku ostrych objawów schizofrenii, które są związane z COVID-19, powinny być zgodne z zaleceniami dotyczącymi leczenia ogólnej populacji pacjentów ze schizofrenią.

U pacjentów ze schizofrenią, którzy są bardzo chorzy, codzienne wizyty domowe i całodobowa opieka mogą stanowić rozsądną alternatywę dla hospitalizacji. Pozwala to pacjentom zachować dystans fizyczny, a tym samym uniknąć ryzyka zakażenia SARS-CoV-2.

U pacjentów ze stabilną schizofrenią wizyty domowe mogą być odpowiednie w celu promowania przestrzegania leczenia i zapobiegania nawrotom.

Pacjenci otrzymujący klozapinę z powodu schizofrenii lub innej poważnej choroby psychicznej zazwyczaj wymagają badań krwi co jeden do czterech tygodni w celu monitorowania bezwzględnej liczby neutrofili. Należy zdecydować, czy ryzyko związane z COVID-19 przewyższa korzyści z uzyskania wyniku badania krwi o czasie.

Podsumowanie

Pandemia COVID-19 może wiązać się z pojawieniem objawów psychicznych, aczkolwiek nie zawsze muszą one świadczyć o poważnych zaburzeniach. Niemniej jednak mogą rozwinąć się pełne zaburzenia psychiczne, w tym lękowe, depresyjne lub zespół stresu pourazowego.

U osób z już rozpoznanymi chorobami psychicznymi, ich objawy mogą ulec nasileniu, dlatego tak ważny jest stały kontakt ze swoim psychiatrą.

Źródło:

https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19-psychiatric-issues?search=covid-19&source=search_result&selectedTitle=6~150&usage_type=default&display_rank=6

 

SARS-CoV-2 jest nowym koronawirusem, którego dopiero poznajemy, dlatego codziennie pojawiają się nowe doniesienia naukowców, klinicystów i instytucji państwowych. Dokładamy wszelkich starań, by monitorować te informacje i aktualizować możliwie sprawnie zamieszczane treści.

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 20.05.2020
Data ostatniej aktualizacji 25.03.2022