Kaszel suchy czy mokry? Podstawowe pytanie o kaszel

Kaszel to odruch obronny organizmu. Stanowi jeden z najczęstszych objawów chorób wirusowych górnych dróg oddechowych. Wyróżnia się kaszel mokry z wydalaniem śluzu oraz suchy, bez odkrztuszania.

Suchy kaszel

Kaszel towarzyszący przeziębieniu zwykle zaczyna się nagle. Jest suchy, męczący i nasila się wieczorem. Przeważnie występuje wraz z gorączką i bólem gardła, niekiedy z suchością w gardle, bólem głowy i stawów.

Na rynku farmaceutycznym dostępne są liczne preparaty bez recepty, które mają za zadanie przerwanie kaszlu. Zawierają one kodeinę, dekstrometorfan lub butamirat. Ich działanie polega na hamowaniu ośrodka kaszlu w ośrodkowym układzie nerwowym.

Są to leki bardzo skuteczne, ale obciążone dużą liczbą działań niepożądanych. Nadużywanie (stosowanie dłuższe niż zalecane i/lub w większych dawkach niż zalecane) preparatów zawierających kodeinę może prowadzić do uzależnienia. W przypadku nadużywania takiego leku, po nagłym zaprzestaniu jego stosowania, mogą wystąpić objawy odstawienne.

Kodeina powoduje także pozytywny wynik testów antydopingowych, dlatego osoby, które uprawiają sport i startują w zawodach, nie powinny jej zażywać. Dekstrometorfan oraz butamirat pozbawione są praktycznie działania uzależniającego, co nie oznacza, że nie trzeba uważać w czasie ich stosowania.

W wyniku przedawkowania leku zawierającego dekstrometorfan może nastąpić pobudzenie lub senność, splątanie, niewyraźna mowa, a bardzo duże dawki tej substancji mogą spowodować upośledzenie oddychania! Leki z butamiratem są dozwolone nawet dla dzieci.

U maluchów poniżej drugiego roku życia należy je jednak stosować pod kontrolą lekarską. Odruch kaszlu hamują również śluzy roślinne, występujące w niektórych surowcach, np. w liściach podbiału i babki lancetowatej, korzeniu prawoślazu, kwiatach dziewanny, liściach i kwiatach malwy.

Działają one, łagodząc odczucie drażnienia w obrębie gardła. Szczególnie zalecane są dla małych dzieci, którym nie można podać leków silniej działających, np. z kodeiną czy dekstrometorfanem.

Środki wykrztuśne

Działanie wykrztuśne wykazuje wiele surowców roślinnych. Należy do nich korzeń pierwiosnka, lukrecji i żywokostu oraz korzeń i kłącze mydlnicy lekarskiej. Często są one składnikami syropów złożonych. W aromaterapii do leczenia mokrego kaszlu wykorzystuje się olejki eteryczne, takie jak: tymiankowy, eukaliptusowy, sosnowy czy miętowy.

Dużą popularnością cieszą się syropy z wyciągiem z liści bluszczu pospolitego. Jeden z dostępnych na rynku preparatów z tym surowcem nie zawiera w swoim składzie cukru i alkoholu, a więc może być stosowany nie tylko przez dzieci, ale także przez diabetyków.

Leki wykrztuśne, zwłaszcza te zawierające gwajafenezynę, sulfogwajakol, wodorowęglan sodu, chlorek amonu i chlorek sodu, coraz częściej są zastępowane przez leki sekretolityczne. Preparaty o takim działaniu upłynniają wydzielinę śluzową, ale nie zwiększają jej ilości (jak ma to miejsce w przypadku leków wykrztuśnych).

Do grupy tej należą środki, których substancją czynną jest acetylocysteina, bromheksyna lub ambroksol. Wszystkie trzy mogą być z powodzeniem stosowane zarówno przez dzieci, jak i dorosłych (oczywiście z zachowaniem właściwych dawek dla określonej grupy wiekowej).

Zasady leczenia kaszlu

• Kupując lek w aptece, nie kieruj się informacjami ze spotów reklamowych. Swój wybór skonsultuj z farmaceutą.
• Gdy nie wiesz, jaki masz rodzaj kaszlu, poproś o lek, który pomoże zarówno na kaszel suchy, jak i mokry.
• Jeśli chorujesz przewlekle na jakąś chorobę, zawsze pytaj farmaceutę, które leki możesz stosować.
• Kupując lek dla dziecka, obowiązkowo sprawdź, od którego roku życia jest on dozwolony.
• Nie stosuj samodzielnie kilku leków jednocześnie, ponieważ mogą mieć to samo lub przeciwstawne działanie (obie sytuacje są niebezpieczne dla zdrowia).
• Jeżeli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, koniecznie powiedz o tym farmaceucie (większości leków nie możesz zażywać).
• Prowadzisz samochód? Zwróć uwagę, czy lek, który stosujesz, nie zawiera alkoholu lub nie wpływa na szybkość reakcji.
• Nie zażywaj leków wykrztuśnych i sekretolitycznych przed snem.
• Przy odkrztuszaniu wydzieliny nie stosuj leków hamujących odruch kaszlu (może dojść do nadmiernego zalegania wydzieliny w drogach oddechowych).
• Leki przeciwkaszlowe stosuj doraźnie przez 2–3 dni.

Pamiętaj, kiedy oprócz kaszlu masz wysoką gorączkę (powyżej 39 stopni), ból w klatce piersiowej przy wdechu, świszczący oddech, duszność, musisz koniecznie udać się do lekarza.

„Twój Farmaceuta” nr 4, marzec/kwiecień 2016