Medicover
Jak dotąd towarzystwa naukowe nie opracowały rekomendacji, które zalecałyby konkretną dietę sprzyjającą zachowaniu dobrego wzroku. Niemniej na stronach wielu instytucji zajmujących się zdrowiem oczu, można znaleźć wskazówki, na jakie elementy stylu życia, w tym diety, należy zwrócić uwagę, by zmniejszyć ryzyko chorób oczu oraz innych chorób, które zagrażają utratą wzroku. Spróbuj zadbać o swoje oczy, wprowadzając zdrowy styl życia.
Spis treści:
2. Retinopatia cukrzycowa dieta i profilaktyka
4. Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
5. Aktywność fizyczna na zwyrodnienie plamki związanej z wiekiem
6. Nadciśnienie tętniczne a wzrok
7. Udar a ryzyko utraty wzroku
8. Dieta na wzrok, styl życia na dobry wzrok - podsumowanie
Dieta na oczy
Amerykański Narodowy Instytut Zdrowia twierdzi: „Jedz właściwie, by chronić swój wzrok”. Co oznacza „jedz właściwie”? W jaki sposób należy komponować dietę, by wspierać zdrowie swoich oczu? Podstawą diety powinny być różnokolorowe warzywa i owoce. Kolejnym ważnym składnikiem są ryby, zwłaszcza te bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, czyli tłuste, np. łosoś i halibut.
Kontrola masy ciała jest ważna z punktu widzenia profilaktyki wielu chorób przebiegających z zaburzeniami widzenia. Nadwaga lub otyłość zwiększają ryzyko cukrzycy typu 2. Jej powikłaniami są również choroby oczu, z których wszystkie wiążą się z wysokim ryzykiem znacznej lub całkowitej utraty wzroku.
Zdrowa zbilansowana dieta bogata w różnorodne warzywa i owoce pomaga kontrolować masę ciała i utrzymać ją długoterminowo. |
Retinopatia cukrzycowa dieta i profilaktyka
Retinopatia cukrzycowa jest jedną z ważniejszych przyczyn utraty wzroku i kluczową przyczyną pogorszenia wzroku u osób po 25. roku życia.
Retinopatia to powikłanie cukrzycy polegające na uszkodzeniu naczyń krwionośnych siatkówki oka, które prowadzi do zaburzeń widzenia i grozi utratą wzroku. Retinopatia długo pozostaje bezobjawowa, w związku z tym zdarza się, że jest wykrywana dopiero na późnym etapie rozwoju choroby.
Częstość występowania retinopatii cukrzycowej rośnie:
- wraz z czasem trwania cukrzycy, który najsilniej koreluje z rozwojem i progresją retinopatii;
- wraz z współistniejącym nadciśnieniem tętniczym;
- wraz z współistniejącą dyslipidemią (czyli zaburzeniem proporcji w składzie frakcji cholesterolu, cechującym się zbyt niskim stężeniem HDL, i/lub zbyt wysokim stężeniem triglicerydów);
- wraz z współistniejącą nefropatią (cukrzycową chorobą nerek, polegającą na zmianach w budowie i funkcjach nerek związanych z przewlekłym wysokim stężeniem glukozy (hiperglikemią);
- wraz z paleniem tytoniu;
- u osób ze stanem po transplantacji nerek i/lub trzustki.
Szacuje się, że średnio już u co 3. pacjenta z cukrzycą występuje retinopatia cukrzycowa, przy czym ryzyko jest jeszcze wyższe przy długim czasie trwania choroby, współistnieniu nadciśnienia tętniczego lub wysokiego stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Trudno przewidzieć wystąpienie retinopatii u konkretnej osoby z cukrzycą, natomiast kontrola wielu ze wspomnianych czynników ryzyka może pomóc w jej zapobieganiu.
Profilaktyka retinopatii cukrzycowej opiera się głównie na kontroli glikemii i ciśnienia tętniczego poprzez odpowiednie modyfikacje stylu życia i/lub farmakoterapię.
Retinopatia cukrzycowa badania profilaktyczne
Badania profilaktyczne
- Kontrola glikemii i regulacja jest kluczowym czynnikiem, który wpływa na rozwój i tempo progresji retinopatii, zarówno w cukrzycy typu 1 i 2.
- Stężenie glukozy we krwi monitoruje się poprzez oznaczanie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w określonych odstępach czasu.
- Wartość hemoglobiny glikowanej obrazuje średnie stężenie glukozy we krwi, w okresie do około 3 miesięcy przed wykonaniem pomiaru.
- Regularne oznaczanie HbA1c u pacjentów z cukrzycą jest niezmiernie ważne – częstotliwość wykonywania pomiarów powinna być dostosowana do sytuacji klinicznej pacjenta przez lekarza lub diabetologa.
W kontroli glikemii zalecana jest dieta o niskim indeksie/ładunku glikemicznym – przeczytaj nasz artykuł, żeby dowiedzieć się na czym ona polega i jak ją stosować: Indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny - czym są i jak je obliczyć?
- Badania okulistyczne służą wczesnemu wykrywaniu zmian wskazujących na retinopatię cukrzycową. Są to m.in.:
- badanie ostrości wzroku,
- badanie dna oka i wykonanie cyfrowych kolorowych zdjęć dna oka wykorzystywanych w badaniu przesiewowym,
- tomografia oka (OCT),
- angiografia fluoresceinowa.
Retinopatia to nie jedyna choroba oczu związana z cukrzycą – źle kontrolowana może prowadzić również do rozwoju zaćmy i jaskry wtórnej oraz cukrzycowego obrzęku plamki (związanego z retinopatią). Jeżeli masz cukrzycę typu 1 lub typu 2, zapytaj o wskazanie do badań swojego internistę, diabetologa lub okulistę.
Dieta a zaćma
Zaćma to choroba polegająca na zmętnieniu soczewki. Dotyka ponad 68 proc. osób powyżej 79. roku życia. Najczęściej występujące są zaćma związana z wiekiem i cukrzycą. Ze względu na proces starzenia się społeczeństwa i fakt, że wiek jest głównym czynnikiem predysponującym do jej rozwoju, promowanie działań profilaktycznych jest kluczowe.
Niezależnie od typu zaćmy, przyczyną jej stopniowego rozwoju jest stres oksydacyjny. Stres oksydacyjny to stan zaburzenia równowagi: następuje przewaga produkcji wolnych rodników, które mogą niszczyć komórkę, nad wydajnością mechanizmów je neutralizujących. Dlatego naukowcy stwierdzili, że prawdopodobnie suplementacja antyoksydantów (związków o właściwościach przeciwutleniających – neutralizujących wolne rodniki) i/lub dieta dostarczająca pokarmów bogatych w składniki przeciwutleniające okażą się skuteczne w zapobieganiu zaćmie.
Na ten moment, wydaje się, że większe znaczenie mają składniki odżywcze dostarczane jako element żywności, niż składniki przyjmowane jako suplementy w profilaktyce lub opóźnianiu progresji zaćmy.
- Dieta bogata w warzywa i owoce, witaminę C, zeaksantynę i luteinę:
- koreluje z niższym ryzykiem wystąpienia zaćmy;
- w badaniu obejmującym 599 osób powyżej 65. roku życia, wyższe spożycie warzyw i owoców (zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia przynajmniej 400 g/dobę czyli 5 lub więcej porcji/dobę) wiązało się z redukcją ryzyka zaćmy nawet o 62%.
- Karotenoidy (luteina i zeaksantyna):
- spożycie karotenoidów (luteiny i zeaksantyny) w ilości około 4–6 mg/dobę, opóźniało progresję zaćmy;
- stwierdzono również, że wyższe spożycie luteiny i zeaksantyny u osób zdrowych skutkowało o 23% niższym ryzykiem rozwoju zaćmy.
- Witamina C spożywana z pokarmem: w większości badań prowadziła do redukcji ryzyka zaćmy i progresji choroby.
- Witamina C jako suplement diety:
- suplementacja witaminy C jest obecnie kontrowersyjna.
- problemem jest dawka witaminy C – zbyt duża (szacuje się ≥ 500 mg) może zwiększać ryzyko zaćmy. Optymalna dawką wydaje się być dawka niska do umiarkowanej (poniżej 100 mg/d). Niemniej z uwagi na niejednoznaczne wyniki badań, w tym doniesienia o efekcie niekorzystnym, i brak długoterminowych danych rozsądnym wydaje się wstrzymać od suplementacji tej witaminy w leczeniu i zapobieganie zaćmie.
- Witamina E spożywana z pokarmem: wiązała się z wyższą redukcją ryzyka zaćmy niż przyjmowanie suplementu tej witaminy.
Podsumowując, wydaje się, że dieta bogata w warzywa i owoce dostarczająca witaminy C, A, E, może zmniejszać ryzyko rozwoju zaćmy. Wyższy efekt stwierdzono dla diet bogatych w witaminy A, C, E niż karotenoidy czy selen. Suplementy wielowitaminowe mogą działać korzystnie – przy czym wciąż pozostaje wiele pytań: jaki suplement wybrać, jakie składniki powinien zawierać i w jakiej dawce, przez jaki okres czasu powinien być on stosowany. Suplementy zawierające pojedyncze antyoksydanty cechował niewielki efekt działania lub działanie szkodliwe.
Warto wiedzieć:
- Obecnie nie ma metod zapobiegania zaćmie, które miałyby udowodnioną skuteczność.
- Wyniki badań obserwacyjnych (opartych na prospektywnej lub retrospektywnej obserwacji danej populacji) sugerują, że dieta bogata w owoce i warzywa oraz rzucenie palenia mogą być skuteczne w profilaktyce tej choroby.
- Nie ma istotnych przesłanek do zalecania suplementacji witamin w zapobieganiu zaćmie u osób zdrowych.
- Wydaje się, że noszenie okularów przeciwsłonecznych, jako czynnik chroniący oczy przed promieniowaniem słonecznym, może również zapobiegać zaćmie, zwłaszcza u osób narażonych na wysoką ekspozycję na światło słoneczne.
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem dotyczy centralnej części oka, której podstawową funkcją jest zapewnianie ostrości widzenia. Plamka żółta z czasem ulega degeneracji, co niestety jest trudne do zauważenia, ponieważ w początkowym okresie nie powoduje to żadnych charakterystycznych objawów, które mógłby zaobserwować pacjent. W przebiegu choroby dochodzi do stopniowej degeneracji komórek oka, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń plamki zaburzających widzenie, zwłaszcza w środkowym polu widzenia.
Dieta na zwyrodnienie plamki związanej z wiekiem
W przeprowadzonych do tej pory badaniach zdrowa dieta, zwłaszcza bogata w karotenoidy (luteinę, zeaksantynę) i cynk zwykle wiązała się z niższym ryzykiem zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem. Szczególnie korzystne może być stosowanie diety śródziemnomorskiej. W badaniach osoby stosujące dietę w większym stopniu zbliżoną do diety śródziemnomorskiej cechowała nawet o 41 proc. niższe ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem niż w grupie stosującej dietę porównawczą.
Jednym ze składników diety śródziemnomorskiej są ryby. Wyższe spożycie ryb oraz kwasów tłuszczowych omega-3 korelowało z niższym ryzykiem degeneracji plamki związanej z wiekiem. Jednak wspomniane wyniki pochodziły tylko z badań obserwacyjnych, więc nie możemy pominąć możliwego wpływu czynników zakłócających, np. odmiennej podatności genetycznej między porównywanymi grupami.
Suplementacja na zwyrodnienie plamki związanej z wiekiem
Niedawno naukowcy podsumowali dotychczasowe wyniki badań, stwierdzając, że przyjmowanie suplementów witaminy E lub beta-karotenu nie ma zastosowania ani w profilaktyce, ani opóźnieniu rozwoju zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem. Obecnie podobne konkluzje wyciągnięto z badania dotyczącego suplementacji witaminy C w porównaniu z placebo. Brakuje również danych dotyczących suplementacji luteiny i zeaksantyny w zapobieganiu tej chorobie.
Wydaje się, że mimo tego, iż suplementy przeciwutleniaczy uważa się za bezpieczne, mogą być one szkodliwe dla zdrowia. U części osób suplementujących witaminę E wystąpił udar krwotoczny lub wzrost ryzyka późnego rozwoju zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Z kolei przyjmowanie suplementu beta-karotenu przez osoby palące może zwiększać ryzyko rozwoju raka płuc.
Bardziej obiecujące wyniki zaobserwowano dla suplementacji witaminy B. U kobiet z wysokim ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych przyjmowanie suplementu trzech witamin z grupy B (2,5 mg/d kwasu foliowego, 50 mg/d witaminy B5 i 1 mg/d witaminy B12) skutkowało niższym ryzykiem wystąpienia zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem w porównaniu z placebo.
Pojawiły się również pierwsze doniesienia o korzystnym działaniu azotanów, które mogą mieć działanie ochronne i zmniejszać ryzyko zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem. Źródłem tych związków są m.in. buraki i ciemnozielone warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż).
Aktywność fizyczna na zwyrodnienie plamki związanej z wiekiem
Zdrowa zbilansowana dieta powinna iść w parze ze wzrostem poziomu aktywności fizycznej, dla której również zaobserwowano zależność ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem.
Nadciśnienie tętniczne a wzrok
Wysokie ciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko krwotoków lub blokowania naczyń wewnątrz oka, co może zaburzać widzenie, a nawet prowadzić do całkowitej utraty widzenia. |
Wysokie ciśnienie tętnicze jest również jedną z przyczyn udaru krwotocznego, czyli wywołanego pęknięciem naczynia mózgowego, i udaru niedokrwiennego, czyli związanego z powstaniem zakrzepu, który blokuje naczynie, ograniczając mu dostęp tlenu i składników odżywczych. Niezależnie od mechanizmu, jeśli udar zajmuje ośrodki odpowiedzialne za wzrok, mogą pojawić się zaburzenia widzenia – pacjent dostrzega charakterystyczne jasne plamki w polu widzenia.
Zdrowy styl życia może zapobiec lub opóźnić rozwój nadciśnienia tętniczego oraz zmniejszyć ryzyko sercowo-naczyniowe, jak również u niektórych pacjentów może opóźnić lub wykluczyć potrzebę przyjmowanie leków obniżających ciśnienie. Głównym czynnikiem limitującym działanie modyfikacji stylu życia jest trudność z ich długotrwałym utrzymaniem, dlatego warto wiedzieć, jak ogromne mają znaczenie, a w razie trudności poprosić o pomoc lekarza lub dietetyka.
Nadciśnienie tętnicze dieta
| Dieta przy nadciśnieniu tętniczym | |
| ZALECENIE | WYJAŚNIENIE |
Redukcja spożycia soli | Poniżej 5 g soli/dobę (< jednej łyżeczki soli/dobę).Zwyczajowe spożycie soli na świecie sięga nawet 9–12 g/dobę. Skuteczne ograniczenie ilości soli w diecie nie jest łatwe – unikaj dosalania potraw oraz kupowania produktów o wysokiej zawartości soli – zwróć uwagę, że aż 80% spożywanej soli to tzw. sól ukryta, znajdująca się w produktach przetworzonych. |
Ograniczenie spożycia alkoholu, zwłaszcza jego nadużywania (upijania się) | U kobiet < 8 porcji napoju alkoholowego/tydzień, u mężczyzn < 14 porcji napoju alkoholowego/tydzień (gdzie jedna porcja napoju alkoholowego wynosi np. 125 ml wina lub 250 ml piwa).Redukcja spożycia alkoholu jest zalecana nawet u osób o umiarkowanym jego spożyciu, ponieważ może przynieść korzyści dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Również wskazane jest unikanie upijania się. |
| Kierowanie się zasadami zdrowej zbilansowanej diety lub diety śródziemnomorskiej | Zdrowa dieta zawiera: warzywa i owoce (przynajmniej 400 g/dobę), suche nasiona roślin strączkowych (np. soja, soczewica, fasola, groch), tłuste ryby, produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu (np. mleko do 2%, jogurt naturalny, serek wiejski), orzechy i nasiona, oliwa z oliwek, pełnoziarniste produkty zbożowe.
Ogranicz spożycie czerwonego mięsa i źródeł nasyconych kwasów tłuszczowych.
Dieta śródziemnomorska wiązała się ze znaczącym obniżeniem ciśnienia tętniczego, stężenia glukozy we krwi i poprawą profilu lipidowego. Również obniżała częstość incydentów sercowo-naczyniowych (np. udaru) i związanych z nimi zgonów.Dieta powinna iść w parze z regularną aktywnością fizyczną. |
| Ograniczenie lub eliminacja spożycia napojów słodzonych | Wysokie spożycie napojów słodzonych zwiększa ryzyko nadwagi, otyłości, zespołu metabolicznego, cukrzycy i zdarzeń sercowo-naczyniowych (np. zawału). Wybieraj wodę. |
| Regularne picie kawy | Obecnie nie ma wystarczających przesłanek, aby zniechęcać osoby z nadciśnieniem do picia kawy. Regularne picie kawy może nawet obniżać ryzyko wystąpienia udaru i zawału mięśnia sercowego (przy spożyciu do 3 filiżanek dziennie).Rozsądnym wydaje się unikanie spożywania napojów energetycznych u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi.
|
| Regularne picie zielonej i czarnej herbaty | Zielona i czarna herbata może mieć niewielki wpływ na zmniejszanie ciśnienia tętniczego. |
Nadciśnienie tętnicze kontrola masy ciała
Nadmierna masa ciała to jeden z powodów rozwoju nadciśnienia. Redukcja nadmiernej masy ciała zwykle prowadzi jednocześnie do obniżenia ciśnienia tętniczego. Każdej osobie z nadciśnieniem tętniczym i współistnieją nadwagą lub otyłością, zaleca się redukcję masy ciała. Wykazano, że zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą lub otyłości skutkuje również wyższą skutecznością leków obniżających ciśnienie tętnicze oraz zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe. Ważne, by redukcja „zbędnych kilogramów” obejmowała nie tylko konsultację dietetyczną, ale była również wzbogacona o wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej i szkolenie z motywacji.
Nadciśnienie tętnicze kontrola regularna aktywność fizyczna
Dowody naukowe wskazują, że każdy pacjent z nadciśnieniem tętniczym powinien wykonywać przynajmniej 30 minut ćwiczeń aerobowych (np. spacerowanie, bieganie, jazda na rowerze i pływanie) o umiarkowanej intensywności przez 5–7 dni w tygodniu. U osób zdrowych dodatkową korzyść może przynieść stopniowy wzrost aktywności fizycznej do 300 minut/tygodniowo wysiłku aerobowego o umiarkowanej intensywności lub do 150 minut/tygodniowo, ale o wysokiej intensywności.
Udar a ryzyko utraty wzroku
Udar jest wynikiem przerwania dopływu krwi do mózgu. Najczęściej jest związany z pęknięciem naczynia i krwotokiem (udar krwotoczny) lub zablokowaniem naczynia przez zakrzep, który uniemożliwia również dopływ tlenu i substancji odżywczych, powodując uszkodzenie tkanki mózgowej (udar niedokrwienny). Widzenie zależy od zdrowego oka, które otrzymuje informację ze środowiska oraz zdrowego mózgu, który tę informację przetwarza.
Aż jedna trzecia osób z udarem doświadcza utraty wzroku. Większość z nich nigdy nie odzyska w pełni wzroku. Najczęściej w przebiegu udaru zaburzenia widzenia dotykają tylko jednego oka.
Ryzyko udaru w populacji ogólnej szacuje się na 25 proc. – co czwarta osoba dorosła doświadczy udaru. Udar stanowi drugą przyczynę zgonów na świecie i trzecią przyczyną ograniczenia sprawności. Według Światowej Organizacji Zdrowia nawet 80 proc. przypadków udaru lub zawału serca można zapobiec. Aby zmniejszyć ryzyko udaru, zaleca się stosowanie zdrowej zbilansowanej diety, podejmowanie regularnej aktywności fizycznej i niepalenie wyrobów tytoniowych.
Dieta i aktywność fizyczna na udar
Dieta na udar powinna opierać się na spożywaniu dużej ilości warzyw i owoców (przynajmniej 400 g), pełnoziarnistych produktów zbożowych, chudego mięsa (tj. o niskiej zawartości tłuszczu, np. drobiu, cielęciny, królika), ryb i suchych nasion roślin strączkowych (np. soja, fasola, soczewica). Zaleca się ograniczenie w diecie ilości cukru zwłaszcza dodanego (np. napojów słodzonych, soków, słodyczy i wyrobów cukierniczych), soli (np. słonych przekąsek, ryb wędzonych, wędlin o wysokiej zawartości soli) – dzienne spożycie soli nie powinno przekroczyć 6 g, czyli łyżeczki soli, i tłuszczu trans (znajdującego się głównie w produktach przetworzonych). Należy pamiętać o piciu wody!
Dieta powinna zawsze iść w parze z regularną aktywnością fizyczną – staraj się ćwiczyć przynajmniej 30 minut codziennie, by zwiększyć swoją wydolność sercowo-naczyniową i kontrolować masę ciała. Zalecenia wydają się proste w teorii, ale mogą być niestety trudniejsze w praktyce, dlatego gdy pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, warto zwrócić się o pomoc do dietetyka, który dopasuje proces zmiany nawyków żywieniowych w bardziej zindywidualizowany sposób.
Badania profilaktyczne na udar
Warto regularnie sprawdzać wartości swojego ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu całkowitego i stężenia glukozy we krwi.
- Pomiar ciśnienia tętniczego. Niestety nadciśnienie tętnicze przebiega bezobjawowo, dlatego monitorowanie uzyskiwanych wartości na ekranie ciśnieniomierza jest jedyną metodą diagnostyczną. W przypadku zaobserwowania wysokiej wartości ciśnienia tętniczego, należy zwrócić się o pomoc do swojego lekarza i/lub dietetyka, żeby zmodyfikować swoje nawyki żywieniowe na bardziej prozdrowotne (patrz: punkt o nadciśnieniu tętniczym) i zwiększyć poziom swojej aktywności fizycznej.
- Oznaczenie stężenia cholesterolu i innych lipidów we krwi. Niewłaściwa proporcja – zbyt wysokie stężenie cholesterolu LDL (tzw. „złego cholesterolu”), a zbyt niskie HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”), oraz zbyt wysokie stężenie cholesterolu całkowitego zwiększają ryzyka wystąpienia udaru i zawału serca.
- Oznaczenie stężenia glukozy we krwi. Najczęściej wykonuje się oznaczenie glikemii na czczo lub doustny test tolerancji glukozy (OGTT) – niezależnie od wyboru testu, celem jest rozpoznanie cukrzycy – która co prawda zwiększa ryzyko udaru, ale również sama choroba i jej powikłania wiążą się z poważnym ryzykiem zaburzenia prawidłowego funkcjonowania nie tylko oczu. W przypadku zdiagnozowanej cukrzycy również ważne są regularne pomiary ciśnienia tętniczego i stężenia glukozy we krwi (patrz: punkt o cukrzycy).
Badanie przesiewowe (glikemia na czczo lub OGTT) powinny być wykonywane przez tzw. grupy ryzyka, czyli osoby o zwiększonym prawdopodobieństwie wystąpienia cukrzycy typu 2, niezależnie od wieku, przynajmniej raz w roku. Do tej grupy należą osoby:
- z rozpoznaną nadwagą lub otyłością,
- z dodatnim wywiadem rodzinnym (cukrzyca u rodziców, rodzeństwa),
- o niskim poziomie aktywności fizycznej,
- należące do grupy etnicznej lub środowiskowej obciążonej wysokim ryzykiem cukrzycy,
- z wywiadem stanu przedcukrzycowego w poprzednim badaniu,
- z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym,
- z dyslipidemią,
- z chorobą sercowo-naczyniową.
U kobiet ryzyko cukrzycy typu 2 jest również wyższe w przypadku:
- przebycia cukrzycy ciążowej,
- urodzenia dziecka o masie ciała > 4 kg,
- rozpoznanego zespołu policystycznych jajników.
Dieta na wzrok, styl życia na dobry wzrok - podsumowanie
Dbanie o zdrowie oczu okazuje się kolejnym powodem do zmiany swojego stylu życia – nawyków żywieniowych w kierunku zdrowej zbilansowanej diety, próby podejmowania regularnej aktywności fizycznej, rzucenia palenia i nienadużywania alkoholu. Wydaje się to trudne do osiągnięcia i takie dla większości osób jest, dlatego skonsultuj się ze swoim lekarzem i dietetykiem oraz poproś o wsparcie swoich bliskich i znajomych – łatwiej i raźniej będzie ci w towarzystwie partnera/partnerki lub przyjaciela, co więcej dzięki temu może zadbasz nie tylko o swoje zdrowie, ale i ważnych dla ciebie osób.
Bibliografia:
- https://www.who.int/features/qa/27/en/
- The College of Optometrists. Eating for healthy eyes
- National Institute of Health. National Eye Institute. Healthy Eyes
- Calan LR. Etiology, classification, and epidemiology of stroke. UpToDate, Topic 1089 Version 25.0.
- https://strokefoundation.org.au/about-stroke/help-after-stroke/stroke-resources-and-fact-sheets/vision-loss-after-stroke-fact-sheet
- 2019 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clin Diabet 2019; 8, 1.
- Fraser CE, D’Amico DJ. Diabetic retinopathy: Classification and clinical features. UpToDate, Topic 1783 Version 13.0.
- Fraser CE, D’Amico DJ. Diabetic retinopathy: Prevention and treatment. UpToDate, Topic 1773 Version 24.0.
- Jacobs DS. Cataract in adults. UpToDate, Topic 6904 Version 58.0.
- Braakhuis AJ, Donaldson CI, Lim JC i wsp. Nutritional Strategies to Prevent Lens Cataract: Current Status and Future Strategies. Nutrients 2019; 11: 1186.
- Omulewski W. Zaćma. Medycyna Praktyczna Dla Pacjentów
- Skłodowska A, Szaflik J. Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Medycyna Praktyczna Dla Pacjentów
- Evans JR, Lawrenson JG. Antioxidant vitamin and mineral supplements for preventing age-related macular degeneration. Cochrane Database Syst Rev 2017; 7, CD000253.
- Arroyo JG, Age-related macular degeneration: Treatment and prevention. UpToDate, Topic 6912 Version 69.0.
- National Eye Institute. Facts About Diabetic Eye Disease
- Yau JWY, Rogers SL, Kawasaki R i wsp. Global Prevalence and Major Risk Factors of Diabetic Retinopathy. Diabetes Care 2012; 35(3): 556-564.
- Giardina EG. Cardiovascular effects of caffeine and caffeinated beverages. UpToDate, Topic 1553 Version 19.0.
- Williams B, Mancia G, Spring W i wsp. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. European Heart Journal 2018; 39: 3021-3104.
- Gopinath B, Liew G, Kifley A i wsp. Association of Dietary Nitrate Intake with the 15-Year Incidence of Age-Related Macular Degeneration. J Acad Nutr Diet 2018; 118(12): 2311-2314.
