Badania dla dzieci. Jakie badania krwi wykonać?

Morfologia jest prostym badaniem diagnostycznym. Służy do jakościowej i ilościowej oceny składu krwi, m.in. liczby białych i czerwonych krwinek oraz stężenia hemoglobiny. To jedno z powszechnie dostępnych i stosunkowo tanich badań laboratoryjnych, pozwalających ocenić ogólny stan zdrowia dziecka.

Jakie badania z krwi warto wykonać dziecku? Morfologia i inne

Dzieci (zwłaszcza w wieku przedszkolnym) często zapadają na różnego rodzaju infekcje bakteryjne, wirusowe czy pasożytnicze. Dlatego lekarz w niektórych sytuacjach może zlecić wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak, np. morfologia, która jest podstawowym narzędziem pomocnym we wstępnej diagnostyce licznych schorzeń. 

Po pobraniu materiału w laboratorium, następuje analiza próbki uwzględniająca ocenę poszczególnych elementów morfotycznych krwi. 

Elementy morfotyczne podlegające oceniane podczas morfologii.

• Leukocyty (WBC, ang. white blood cells), czyli białe krwinki, mające wpływ na działanie układu odpornościowego dziecka. Pomagają one zwalczać infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Wyróżnia się 5 subpopulacji leukocytów:
  • neutrofile (granulocyty),
  • limfocyty,
  • eozynofile,
  • bazofile,

W morfologii określana jest całkowita liczba leukocytów, a także liczba oraz procentowa zawartość poszczególnych klas krwinek białych.

• Erytrocyty (RBC, ang. red blood cells), czyli czerwone krwinki, które transportują tlen z płuc do wszystkich komórek organizmu. W badaniu morfologicznym oceniana jest liczba erytrocytów oraz inne wskaźniki dotyczące funkcjonowania układu czerwonokrwinkowego, takie jak MCV (średnia objętość krwinki czerwonej) , MCH (średnia zawartość hemoglobiny w erytrocycie) , MCHC (średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie), RDW-CV (Współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów ), a także hematokryt czy stężenie hemoglobiny.
• Płytki krwi (PLT, ang. platelet), które uczestniczą w procesie krzepnięcia krwi. Parametrami, które służą do oceny układu płytkowego jest całkowita liczba płytek, MPV (średnia objętość płytek krwi) oraz PDW (wskaźnik zmienności objętości płytek). 

Poza morfologią lekarz może zlecić również inne badania laboratoryjne. W zależności od zgłaszanych objawów oraz stanu klinicznego dziecka, często istnieje konieczność oznaczenia dodatkowych parametrów, takich jak, np.:

• OB i CRP, których podwyższone wartości mogą wskazywać na toczący się w organizmie proces zapalny,
• stężenie glukozy, służące do oceny metabolizmu węglowodanów, oceniane m.in. w przypadku podejrzenia cukrzycy,
• TSH w surowicy krwi oznaczane w celu oceny funkcjonowania tarczycy, oznaczenie poszczególnych składników odżywczych, takich jak żelazo, wapń czy witamina D, w przypadku występowania symptomów, wskazujących na nieprawidłowe ich stężenie, a także u dzieci szczególnie narażonych na ich niedobór np. stosujących diety eliminacyjne.

Warto pamiętać, że parametry krwi różnią się u dzieci w zależności od wieku, płci, stanu zdrowia, przyjmowanych leków i wielu innych czynników, mogących wpływać na wynik. Dlatego ich interpretację należy pozostawić pediatrze, który wyjaśni rodzicom wszelkie wątpliwości.

Dlaczego należy robić badania profilaktyczne dla dzieci

Podstawowe badania pozwalają upewnić się, czy dziecko jest zdrowe i rozwija się prawidłowo. Idealną okazją do oceny stanu zdrowia dziecka jest bilans przeprowadzany w określonych momentach życia wieku dziecięcego - od narodzenia, do osiągnięcia wieku pełnoletniego. Umożliwia on wykrycie przez lekarza i pielęgniarkę ewentualnych nieprawidłowości, występujących na różnych etapach rozwoju. W razie konieczności lekarz poszerzy diagnostykę, zlecając m.in. badania laboratoryjne. Wczesne rozpoznanie zwiększa szansę na wdrożenie odpowiedniego leczenia i często zapobiega rozwojowi lub poważnym powikłaniom choroby.

Niestety wciąż w społeczeństwie zapomina się o tym, że profilaktyka chorób cywilizacyjnych powinna zaczynać się już w wieku dziecięcym. To najlepszy czas na edukowanie i kształtowanie prozdrowotnych postaw, które przyczyniają się do. zminimalizowania ryzyka zachorowania na wiele chorób cywilizacyjnych i uniknięcia poważnych kłopotów ze zdrowiem.

Kiedy robić dziecku badania krwi?

Regularna kontrola stanu zdrowia dziecka pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie odpowiedniej terapii. Lekarz może zlecić wykonanie morfologii w wielu sytuacjach. Wskazaniem do diagnostyki laboratoryjnej jest m.in. wystąpienie u dziecka niepokojących objawów, takich jak spadek energii, przewlekły ból brzucha, wymioty, czy brak apetytu, które mogą sugerować np. obecność pasożytów, anemię, stany zapalne, infekcje wirusowe czy bakteryjne. W celu zapobiegania lub rozpoznania niedokrwistości, morfologia może być również zlecana miesiączkującym dziewczętom.

Przy podejrzeniu alergii (np. na sierść zwierząt, białko mleka krowiego , białko jaja kurzego, orzechy, ryby) zlecone mogą zostać badania polegające na oznaczeniu we krwi poziomu przeciwciał z klasy IgE przeciwko konkretnym alergenom. Wskazaniem do badania w kierunku alergii są m.in.:

• objawy ze strony układu pokarmowego (biegunka, wzdęcia),
• objawy ze strony układu oddechowego (przewlekły katar, kaszel)
• zmiany skórne (wysypka, pokrzywka po kontakcie z alergenem, np. z ubrankiem wypranym w określonym proszku do prania czy sierścią zwierząt).

Pobieranie krwi u dziecka – co warto wiedzieć

Badanie krwi u dzieci, podobnie jak u dorosłych, polega na pobraniu próbki krwi żylnej i poddaniu jej analizie w laboratorium. Wybierane są żyły położone jak najbardziej obwodowo, np. żyły dołu łokciowego, żyły grzbietu dłoni lub stopy czy żyły nadgarstka. U noworodków i niemowląt w celu wykonania testów z użyciem analizatorów lub pasków testowych, niewielka ilość krwi może być również pobrana z palca bądź pięty.

Do oznaczania wielu parametrów laboratoryjnych wymagane jest przestrzeganie określonych zaleceń, dlatego należy porozmawiać z lekarzem, w jaki sposób przygotować dziecko do badania.

Zwykle zaleca się, aby u dzieci od 3. roku życia przestrzegać takich zasad, jak w przypadku osób dorosłych - do punktu pobrań należy zgłosić się na czczo (przynajmniej 3 godziny przerwy od ostatniego posiłku) w godzinach porannych. Małe dzieci mogą zjeść lekkie śniadanie, chyba że badanie wyraźnie określa inny sposób przygotowania.

W celu ułatwienia procedury, zaleca się, aby przed badaniem podać dziecku do picia około pół szklanki wody. Pobranie krwi u noworodków i niemowląt powinno nastąpić co najmniej 30 minut od ostatniego karmienia. Ponadto, warto wyjaśnić dziecku, dlaczego badanie jest ważne i w jaki sposób będzie przebiegało. W dniu badania ubierzmy dziecko tak, by można było łatwo odsłonić rączkę, a tym samym zminimalizować zdenerwowanie zbyt długim rozbieraniem się czy rozpinaniem guzików. To niepotrzebnie wydłuża stres i czas przebywania w gabinecie pielęgniarki pediatrycznej.

Pozwólmy małemu pacjentowi wziąć ze sobą ulubioną maskotkę, a w trakcie pobierania krwi weźmy go na kolana, aby przytulić i być blisko. Prawdopodobieństwo, że w trakcie ukłucia igłą odruchowo cofnie rękę, będzie mniejsze. Warto też zaufać doświadczeniu personelu medycznego, który potrafi sprawić, by młodsze dziecko współpracowało.