Epilepsja – objawy, napady, leczenie i jakość życia dzieci z padaczką

Padaczka stanowi często spotykane schorzenie mogące upośledzać sprawność psychofizyczną. Zazwyczaj jest chorobą przewlekłą, a chorzy borykają się z nią zwykle przez całe życie. Epilepsja jest zespołem objawów o wielu możliwych przyczynach, a w czasie leczenia należy podejść do każdego pacjenta indywidualnie.
Leczenie padaczki głównie polega na farmakoterapii.

Padaczka, napad padaczkowy – ogólne informacje o chorobie

Pierwsze opisy napadów padaczkowych można spotkać już w najstarszych pismach naszej cywilizacji. Ta choroba neurologiczna zawsze uchodziła za tajemniczą i budziła niepokój, lęk osób na nią cierpiących oraz otoczenia. Jest jedną z najczęściej występujących chorób mózgu. Rozpoczyna się zwykle przed 20. r.ż. i występuje tak samo często u kobiet jak i u mężczyzn. Atak epilepsji trwa około 3min.

Na opisywane zaburzenie choruje od 0,5% do 4% populacji tzn. że jedna osoba na sto ma powtarzające się ataki padaczkowe, czyli chwilowe zaburzenie czynności bioelektrycznej mózgu. Charakteryzują się one mniej lub bardziej widocznymi dla otoczenia objawami klinicznymi. W Polsce przyjmuje się, że na schorzenie ciepi 1% mieszkańców kraju tj. ok 300 tysięcy osób. U dzieci w prawie 80% przypadków dochodzi do remisji napadów (czyli choroba jest uleczalna), a szczególnie krytyczne okresy dla ich wystąpienia to 2-6 lat i 11-21 (okres dorastania).

Panuje opinia, że atak padaczki to utrata przytomności, drgawki, sinica, i bezwiedne oddanie moczu. W rzeczywistości padaczka może objawiać się różnie. Mogą to być halucynacje wzrokowe, słuchowe lub inne.  Codzienne życie dla chorego jest kompromisem pomiędzy normalnością a ograniczeniami.

Objawy padaczki

  • Objawy epilepsji mogą być różne, w zależności od rodzaju napadu: W przypadku napadów nieświadomości występujących u dzieci przybierają postać nagłej utraty kontaktu z otoczeniem wraz ze wzmożonym napięciem mięśni posturalnych oraz z automatyzmami ruchowymi. Napady pojawiają się nagle i nagle ustępują.
  • W sytuacji napadów mioklonicznych występują mimowolne, krótkotrwałe ruchy zgięciowe mięśni, symetryczne i występujące w seriach po kilka, każdy skurcz trwa 1-2 sekundy. Świadomość zostaje zachowana.
  • W przypadku uogólnionych napadów toniczno-klonicznych występuje utrata świadomości a następnie krótkie zgięcia i wyprosty kończyn, później z kolei ich drgawki.
  • W przypadku napadów tonicznych występuje sztywnienie kończyn tułowia, co prowadzi do upadku i powoduje urazy. Występują również objawy oczne, takie jak m.in.: otwarcie lub zamknięcie powiek czy „zapatrzenie”.

Przyczyny padaczki

Nie u wszystkich chorych możliwe jest ustalenie przyczyn choroby. Upatruje się ich m.in. w uszkodzeniach mózgu jeszcze w okresie życia płodowego, czy powstałych na skutek nieprawidłowego porodu np. w wyniku niedotlenienia okołoporodowego.

Przyczynami wystąpienia zaburzenia u dzieci mogą być również:

  • choroby genetyczne,
  • nieprawidłowy poziom cukru we krwi
  • urazy głowy.

Te ostatnie wraz z nowotworami ośrodkowego układu nerwowego czy np. stwardnieniem rozsianym, mogą być z kolei przyczynami występowania padaczki u osób dorosłych.

Rozpoznanie padaczki

Jest to schorzenie przewlekłe, cechujące się skłonnością do występowania nawracających, nieprowokowanych napadów. Epilepsję diagnozuje się na podstawie wywiadu medycznego i wyników badań dodatkowych (m.in. tomografia komputerowa). O chorobie można mówić tylko wtedy, gdy u chorego wystąpiły dwa lub więcej samoistne napady padaczkowe w odstępie dłuższym niż 24h.

Napad padaczki to z kolei stereotypowy epizod o nagłym początku. Charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, zachowań, emocji lub funkcji ruchowych, czuciowych lub wegetatywnych. Główną cechą epilepsji są napady będące wyrazem klinicznym nadmiernej, patologicznej czynności pewnych grup komórek nerwowych mózgu.

Leczenie padaczki

Warto pamiętać, że epilepsja jest chorobą, którą się leczy. W procesie tym istotnym elementem jest pacjent oraz rozpoznanie jego problemów i analiza warunków socjalno-bytowych..

Głównym celem leczenia jest zapobieganie kolejnym napadom. Choć leczenie nie daje pewności, że napady ustąpią, może zmniejszać częstość ich wystąpienia.

Przed rozpoczęciem leczenia ważne jest jej właściwe rozpoznanie, ustalenie, typu, okresu i częstotliwości  występowania oraz prawdopodobnej przyczyny i rodzaju czynników prowokujących napady. 

Elektroencefalografia u pacjenta z padaczką podczas napadu.

Leczenie epilepsji u dzieci

Konieczne jest wykonanie badania pediatrycznego, neurologicznego, psychiatrycznego oraz psychologiczne przebadanie dziecka, wykonanie badań krwi i badanie EEG.

Badanie EEG wykonywane jest także w czuwaniu. Dowiedz się więcej o przebiegu i wskazaniach do wykonania badania: 

Badanie EEG (elektroencefalografia) w czuwaniu

Inne zaburzenia u dzieci z epilepsją

U dzieci mogą również występować takie zaburzenia jak:

  • zespół otępienny,
  • zaburzenia zachowania,
  • nieprawidłowy rozwój osobowości,
  • zaburzenia nerwicowe,
  • dysleksja,
  • dysortografia,
  • dyskalkulia,

które również muszą być brane pod uwagę w procesie leczenia.

Leczenie głównie polega na farmakoterapii. Lek przeciwpadaczkowy dobierany jest  w zależności od:

  • postaci
  • rodzaju napadu
  • tolerancji dziecka

Powinien on redukować lub całkowicie likwidować napady epilepsji, dobrze wchłaniać się z przewodu pokarmowego, charakteryzować się szerokim zakresem działania, małą toksycznością, i dobrą tolerancją.

Ważnym elementem leczenia jest również edukacja chorego, a w przypadku dzieci- ich rodziców. Co więcej, ważnym czynnikiem w terapii jest zaufanie w relacji lekarz – dziecko - rodzice. Lekarz musi być wiarygodnym informatorem, który zdiagnozuje chorobę i przejmie opiekę nad dzieckiem. Oczywiście, należy dodać, że ważnym czynnikiem w leczeniu opisywanej choroby ma również wsparcie społeczne, które skłania chorego do wiary w siebie.


Dowiedz się więcej: 

Padaczka u dzieci – wpływ schorzenia na jakość życia

Ważnym aspektem społecznym w chorobach przewlekłych, do jakich zalicza się epilepsję, jest jakość życia. Jest to subiektywna ocena każdej osoby dotycząca porównań parametrów życiowych. Do niedawna neurolodzy skupiali się na całkowitym zahamowaniu napadów padaczkowych, nie zwracając uwagi na stan emocjonalny pacjenta i na wpływ choroby na różne aspekty jego życia, takie jak np. życie zawodowe, towarzyskie, rodzinne, czy zainteresowania.Tymczasem jednym z podstawowych warunków właściwego rozwoju  chorującego dziecka jest zaspokajanie jego potrzeb psychicznych i fizycznych. Należy mu zatem stworzyć odpowiednie warunki do funkcjonowania w rodzinie, w grupie rówieśników oraz w szkole.

Małemu pacjentowi należy okazywać wyrozumiałość, akceptację oraz zapewnić prawidłową, spokojną, i przyjazną atmosferę. Rodzice nie powinni zapominać o okazywaniu miłości. Dziecko chore na padaczkę musi być przygotowane na pokonywanie większych trudności niż jego zdrowi rówieśnicy. Nieznajomość wiedzy przez osoby z otoczenia na temat tego schorzenia ma ogromny wpływ na obniżenie jakości życia osób z tą chorobą.

Mówiąc o jakości życia mamy na myśli przemijającą i krótkotrwałą niezdolność do nauki, przy czym, niewiele dzieci doświadcza ich w szkole.

Powodują one jednak:

  • niemożność uczestnictwa w różnych zajęciach szkolnych grożących niebezpieczeństwem w chwili wystąpienia napadu czy pogorszeniem postępów w nauce z powodu opóźnienia intelektualnego, jakie może wystąpić u chorych.
  • niepowodzenia w szkole może być dyskomfort ucznia po przebytym napadzie padaczkowym. Ważne więc, aby dokładnie wyjaśnić reszcie klasy istotę zaburzenia, a dziecku zapewnić spokój i zrozumienie.
  • krzywdzącą postawę wobec dzieci , która może prowadzić do zaburzeń procesu socjalizacji oraz stawać się źródłem frustracji, co z kolei doprowadza do wyzwolenia negatywnych emocji zaburzając równowagę systemu nerwowego. Otoczenie chorych, często uważa, że padaczka to choroba psychiczna. Co więcej, negatywne nastawienie otoczenia może rzutować na rozwój psychoruchowy dziecka.

Wysiłek fizyczny u pacjentów z padaczką

Warto również zaznaczyć, że większość dzieci z epilepsją może brać udział w większości ćwiczeń czy gier sportowych. Wbrew zakorzenionym w społeczeństwie opiniom, wysiłek fizyczny, jaki występuje podczas gier czy zabaw ma pozytywny wpływ na na jego prawidłowy rozwój ruchowy. Pływanie, jazda na rowerze, jazda konna, badminton, tenis, hokej, piłka nożna są bezpieczne pod warunkiem, że w pobliżu jest opiekun, który będzie wiedział, co zrobić w przypadku wystąpienia napadu.

Nie należy wykluczać chorego dziecka z tego typu aktywności. Ograniczenia w tym zakresie mogą wywołać poczucie odrzucenia, osamotnienia, poczucie mniejszej wartości oraz mogą być przyczyną pogorszenia się jego funkcjonowania w środowisku rodzinnym, szkolnym i grupie rówieśniczej.

Jak pomóc dziecku z epilepsją?

Wszelkie oddziaływania wychowawcze powinny doprowadzić do tego, aby dziecko mogło samodzielnie i prawidłowo funkcjonować w rodzinie, szkole i grupie rówieśniczej. Należy przy tym pamiętać, że u chorych na padaczkę nie chodzi o perspektywę „ włączenia osoby chorej do normalnego życia”, ale o zapobieżeniu jej „ wyłączenia” na skutek choroby. Chore dziecko i jego otoczenie musi wierzyć w wyzdrowienie, przezwyciężając lęk przed stanem padaczkowym, pozbyć się przeświadczenia o mniejszej wartości społecznej. Stosunek nauczycieli, wychowawców do dzieci chorych na padaczkę powinien być życzliwy i przyjazny oraz nacechowany zrozumieniem dla ich zachowania, odbiegającego czasami od przyjętych norm. Jeśli dziecko m.in. otrzyma od otoczenia, zwłaszcza od rodziców miłość, troskę, akceptację, będzie wierzyć we własne siły, będzie samodzielne.

Opieka nad dziećmi z padaczką – zalecane postępowanie

  1. Bądź wyrozumiałym rodzicem.
  2. Otaczaj dziecko troską, akceptuj objawy jego choroby.
  3. Rozsądnie pomagaj dziecku w codziennym funkcjonowaniu.
  4. Interesuj się, jak dziecko jest traktowane w szkole.
  5. Zgłoś nauczycielom charakterystykę objawów dziecka.
  6. Zapewnij dziecku odpowiednią dawkę ruchu, jednocześnie dbając by osoba sprawująca opiekę (trener, nauczyciel, instruktor) wiedziała jak postępować z dzieckiem chorym na epilepsję.

Dowiedz się więcej:

Agresja i autoagresja u dzieci. Jak sobie poradzić z problemem?


Źródła:

  1. P. E. M. Smith, S.J. Wallace „Padaczka”, Ośrodek wydawniczy „Augusta”,Bielsko- Biała 2003, s.14
  2. R. Michałowicz, „Padaczka i inne stany napadowe u dzieci”, Wyd. PZWL,Warszawa 2001, s. 286,288
  3. A Hopkins, R. Appleton, „ Medycyna i fakty Padaczka”, Wyd.Prószyński i S-ka,Warszawa 1999, s. 147
  4. . A. Hulek, „ Pedagogika rewalidacyjna”, Wyd. PWN, Warszawa 1988, s..208.
  5. S. Grochmala, „Rehabilitacja w chorobach układu nerwowego”, Wyd. PZWL, Warszawa 1986 s. 93.
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 12.04.2018
Data ostatniej aktualizacji 01.02.2024