Schizofrenia paranoidalna - objawy, leczenie, przyczyny

1. Co to jest?
2. Objawy
3. Rozpoznanie
4. Przyczyny
5. Leczenie

Co to jest schizofrenia paranoidalna

Proces chorobowy rozwija się dość dynamicznie. Dominują urojenia i omamy wzrokowo-słuchowe oraz halucynacje i natrętne myśli.

Urojenia są to błędne przekonania, tak zwane zaburzenia treści myślenia. Bardzo często chorzy wierzą, że ich uczucia, myśli i zachowanie jest kontrolowane przez jakąś siłę, a myśli przekazywane są innym. Może pojawić się również poczucie wykradania myśli lub wtłaczania jakichś myśli do głowy chorego.

Halucynacje, inaczej nazywane omamami, są to doświadczenia zmysłowe. Mogą dotyczyć różnych zmysłów: słuchu, wzroku, węchu, dotyku, smaku. Najczęściej spotyka się halucynacje słuchowe (u 75 proc. chorych). Chorym na schizofrenię wydają się one prawdziwe.

Jakie są objawy schizofrenii paranoidalnej

Chorobie psychicznej towarzyszy na ogół zaburzenie relacji chorego z jego najbliższym otoczeniem społecznym. Zaburzone zachowania są niekiedy zwiastunem lub pierwszym objawem. W toku choroby dochodzi często do zmian lub zaniku niektórych umiejętności społecznych.

Objawy:

• zaburzenia spostrzegania: poczucia ciała oraz poczucia otoczenia (przestrzenne i czasowe);
• urojenia oraz przekonania prześladowcze (np. przekonanie, że inni ludzie chcą skrzywdzić chorego);
• urojenia owładnięcia, posiadania wpływu – że myśli i zachowania danej osoby są kontrolowane na zewnątrz;
• urojenia odnoszące (ksobne) – przekonania, że jest się przedmiotem szczególnego zainteresowania;
• urojenia pochodzenia, posłannictwa (np. religijnego);
• urojenia zdrady (niewierności małżeńskiej);
• omamy słuchowe, głosy komentujące lub nakazujące choremu;
• omamy węchowe, smakowe, czuciowe, cielesne;
• zubożenie myślenia, motywacji, uczuciowości (spłycenie emocjonalne);
• zaburzenia formalne myślenia, rozkojarzenie, nieskładność, trudności w przekazie myśli;
• niestabilny nastrój (stany lękowe, dysforyczne, maniakalne, depresyjne).

Pierwsze objawy tego rodzaju schizofrenii występują zazwyczaj w późnej fazie okresu dojrzewania oraz we wczesnej dorosłości. Szczyt zachorowania wypada w okresie między osiemnastym a trzydziestym rokiem życia.

Kobiety zapadają na schizofrenię w późniejszym wieku, a proces chorobowy przebiega w mniejszym nasileniu. U mężczyzn obserwuje się natomiast cięższy przebieg schizofrenii, większe nasilenie objawów.

Rozpoznanie schizofrenii paranoidalnej

Diagnozą zajmuje się lekarz specjalista psychiatrii.

Obserwując u siebie lub innej osoby powyższe objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do niego celem diagnostyki i pojęcia odpowiedniego leczenia. Możliwe, że zwracając uwagę osobie chorującej na schizofrenię paranoidalną na symptomy, spotkamy się z jej niechęcią. Dzieje się tak, ponieważ chorzy często urojenia i omamy traktują jako rzeczywiste wydarzenia.

Po diagnostyce lekarskiej lekarz często może skierować chorego na inne badania, np.: badania psychologiczne, neurologiczne czy rezonans magnetyczny. Należy pogłębić diagnostykę oraz wykluczyć inne choroby.

Często konieczny jest pobyt w szpitalu, który pozwoli na poszerzenie specjalistycznej diagnozy oraz obserwację chorego i jego reakcji na wprowadzone leczenie.

Przyczyny schizofrenii paranoidalnej

To złożone zaburzenie. Badacze wkładają wiele wysiłku w to by, poznać przyczyny. Z pewnością za jej pojawienie się nie odpowiada tylko jeden czynnik. Jest to efekt wielu wzajemnych oddziaływań, które zachodzą pomiędzy czynnikami środowiskowymi a genetycznymi.

Można zatem wyróżnić trzy aspekty: biologiczny, środowiskowy oraz interakcje zachodzące  między czynnikami (genetycznymi i środowiskowymi).

Uwarunkowania genetyczne

Zaburzenie jest rodzajem choroby tzw. „rodzinnej”. W przebiegu badań zauważono, że jest wyższe procentowo ryzyko zachorowania na schizofrenię paranoidalną u osób, u których krewnych rozpoznano to zaburzenie.

Niektórych ludzi cechuje statystycznie wyższe ryzyko wystąpienia choroby: np. osoby mające rodzica ze schizofrenią.

Także dzieci starszych ojców (40-45 lat) są dwa a nawet trzy razy bardziej narażone na zachorowanie na schizofrenię paranoidalną jako osoby dorosłe.

Koncepcja neurorozwojowa

Neurorozwojowa koncepcja zakłada, że do choroby dochodzi przez interakcję czynników genetycznych z czynnikami, które we wczesnych okresach życia uszkadzają ośrodkowy układ nerwowy. W efekcie mózg jest bardziej narażony na oddziaływanie czynników środowiskowych, psychospołecznych i stresogennych. Przez to dana osoba ma większe predyspozycje do zachorowania.

Co jeszcze może mieć znaczącą rolę w zachorowaniu na schizofrenie paranoidalną?

Jednym z czynników z ryzyka pojawienia się schizofrenii jest np.: kontakt z wirusem grypy w życiu płodowym, niedobory żywieniowe we wczesnych etapach życia, konflikt serologiczny, stres u kobiet w ciąży oraz okołoporodowe komplikacje.

Udowodniono, że wpływ ma również czynnik taki jak posiadanie ojca, który pracuje w pralni chemicznej. Większe predyspozycje do zachorowania mają również mieszkańcy Wielkiej Brytanii oraz osoby pochodzenia afrykańsko-karaibskiego.

Duże znaczenie zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzenia ma:

• życie w mieście,
• imigracja,
• zażywanie marihuany w okresie dojrzewania.

Badania wskazują, że nadużywanie substancji psychoaktywnych (marihuana, amfetamina, kokaina, substancje halucynogenne) zwiększa ryzyko zachorowania na schizofrenię paranoidalną.

Bardzo istotną rolę przypisuje się również nadczynności dopaminergicznej. W związku z tym stosowane są leki neuroleptyczne, które blokują receptory.

Jak leczyć schizofrenię paranoidalną

Zwykle jest to zaburzenie przewlekłe, co powoduje, że wymaga długotrwałego leczenia, a często również pobytu w szpitalu.

W okresie nasilenia doznań chorobowych konieczna jest hospitalizacja szpitalna, której celem jest złagodzenie czy też usunięcie objawów i przywrócenie chorego do samodzielnego funkcjonowania w rodzinie i środowisku.  

Badania pokazują, że u około 38 proc. chorych połączenie leczenia farmakologicznego oraz terapii dają możliwość względnego wyleczenia.

W leczeniu bierze się pod uwagę:

• leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) pierwszej lub drugiej generacji;
• psychospołeczne metody leczenia:
• terapia poznawczo-behawioralna;
• trening umiejętności społecznych;
• trening usprawniania poznawczego;
• inne formy terapii indywidualnej, np.: wzmacnianie pełnienia ról społecznych, przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, wsparcie w aktywizacji zawodowej;
• terapia rodzinna (zwykle nakierowana na pomoc w rozwiązywaniu trudności komunikacyjnych oraz wspierająca rozwój kompetencji radzenia sobie z chorobą).

Skuteczność leczenia jest zależna od indywidualnego rozpoznania i włączenia właściwego leczenie farmakologicznego wraz z oddziaływaniami psychoterapeutycznymi i psychospołecznymi. Wskazana jest również terapia rodzinna, która skutecznie wzmacnia efektywność leczenia cierpiącego na schizofrenię oraz podnosi jakość życia pacjenta.

Bibliografia: 

Psychologia zaburzeń w DSM-5, James N. Butcher, Jill M. Hooley, Susan Minek\]a, wyd. GWP

Powiązane tematy:

Jak wygląda akat schizofernii?

Schizofrenia u dziecka