Schizofrenia paranoidalna - objawy, leczenie, przyczyny

Schizofrenia paranoidalna jest najbardziej rozpowszechnioną postacią schizofrenii. W Polsce to około 60 proc. ogółu rozpoznań tej choroby psychicznej. Dotyka mniej więcej 1 proc. populacji krajów wysokorozwiniętych. Jest to zaburzenie mózgowe, które wpływa na zmianę myślenia, uczuć i zachowania.
Jak objawia się schizofrenia paranoidalna? Chory może słyszeć głosy, mieć urojenia prześladowcze, nie mieć zdolności do oceny rzeczywistości.
  1. Co to jest?
  2. Objawy
  3. Rozpoznanie
  4. Przyczyny
  5. Leczenie

Co to jest schizofrenia paranoidalna

Proces chorobowy rozwija się dość dynamicznie. Dominują urojenia i omamy wzrokowo-słuchowe oraz halucynacje i natrętne myśli.

Urojenia są to błędne przekonania, tak zwane zaburzenia treści myślenia. Bardzo często chorzy wierzą, że ich uczucia, myśli i zachowanie jest kontrolowane przez jakąś siłę, a myśli przekazywane są innym. Może pojawić się również poczucie wykradania myśli lub wtłaczania jakichś myśli do głowy chorego.

Halucynacje, inaczej nazywane omamami, są to doświadczenia zmysłowe. Mogą dotyczyć różnych zmysłów: słuchu, wzroku, węchu, dotyku, smaku. Najczęściej spotyka się halucynacje słuchowe (u 75 proc. chorych). Chorym na schizofrenię wydają się one prawdziwe.

Jakie są objawy schizofrenii paranoidalnej

Chorobie psychicznej towarzyszy na ogół zaburzenie relacji chorego z jego najbliższym otoczeniem społecznym. Zaburzone zachowania są niekiedy zwiastunem lub pierwszym objawem. W toku choroby dochodzi często do zmian lub zaniku niektórych umiejętności społecznych.

Objawy:

  • zaburzenia spostrzegania: poczucia ciała oraz poczucia otoczenia (przestrzenne i czasowe);
  • urojenia oraz przekonania prześladowcze (np. przekonanie, że inni ludzie chcą skrzywdzić chorego);
  • urojenia owładnięcia, posiadania wpływu – że myśli i zachowania danej osoby są kontrolowane na zewnątrz;
  • urojenia odnoszące (ksobne) – przekonania, że jest się przedmiotem szczególnego zainteresowania;
  • urojenia pochodzenia, posłannictwa (np. religijnego);
  • urojenia zdrady (niewierności małżeńskiej);
  • omamy słuchowe, głosy komentujące lub nakazujące choremu;
  • omamy węchowe, smakowe, czuciowe, cielesne;
  • zubożenie myślenia, motywacji, uczuciowości (spłycenie emocjonalne);
  • zaburzenia formalne myślenia, rozkojarzenie, nieskładność, trudności w przekazie myśli;
  • niestabilny nastrój (stany lękowe, dysforyczne, maniakalne, depresyjne).

Pierwsze objawy tego rodzaju schizofrenii występują zazwyczaj w późnej fazie okresu dojrzewania oraz we wczesnej dorosłości. Szczyt zachorowania wypada w okresie między osiemnastym a trzydziestym rokiem życia.

Kobiety zapadają na schizofrenię w późniejszym wieku, a proces chorobowy przebiega w mniejszym nasileniu. U mężczyzn obserwuje się natomiast cięższy przebieg schizofrenii, większe nasilenie objawów.

Jakie objawy dominują w schizofrenii paranoidalnej?

Rozpoznanie schizofrenii paranoidalnej

Diagnozą zajmuje się lekarz specjalista psychiatrii.

Obserwując u siebie lub innej osoby powyższe objawy, należy niezwłocznie zgłosić się do niego celem diagnostyki i pojęcia odpowiedniego leczenia. Możliwe, że zwracając uwagę osobie chorującej na schizofrenię paranoidalną na symptomy, spotkamy się z jej niechęcią. Dzieje się tak, ponieważ chorzy często urojenia i omamy traktują jako rzeczywiste wydarzenia.

Po diagnostyce lekarskiej lekarz często może skierować chorego na inne badania, np.: badania psychologiczne, neurologiczne czy rezonans magnetyczny. Należy pogłębić diagnostykę oraz wykluczyć inne choroby.

Często konieczny jest pobyt w szpitalu, który pozwoli na poszerzenie specjalistycznej diagnozy oraz obserwację chorego i jego reakcji na wprowadzone leczenie.

W schizofrenii paranoidalnej epizody choroby mogą nawracać na przemian z remisją. Niepokojące objawy powinien ocenić psychiatra.

Przyczyny schizofrenii paranoidalnej

To złożone zaburzenie. Badacze wkładają wiele wysiłku w to by, poznać przyczyny. Z pewnością za jej pojawienie się nie odpowiada tylko jeden czynnik. Jest to efekt wielu wzajemnych oddziaływań, które zachodzą pomiędzy czynnikami środowiskowymi a genetycznymi.

Można zatem wyróżnić trzy aspekty: biologiczny, środowiskowy oraz interakcje zachodzące  między czynnikami (genetycznymi i środowiskowymi).

Uwarunkowania genetyczne

Zaburzenie jest rodzajem choroby tzw. „rodzinnej”. W przebiegu badań zauważono, że jest wyższe procentowo ryzyko zachorowania na schizofrenię paranoidalną u osób, u których krewnych rozpoznano to zaburzenie.

Niektórych ludzi cechuje statystycznie wyższe ryzyko wystąpienia choroby: np. osoby mające rodzica ze schizofrenią.

Także dzieci starszych ojców (40-45 lat) są dwa a nawet trzy razy bardziej narażone na zachorowanie na schizofrenię paranoidalną jako osoby dorosłe.

Koncepcja neurorozwojowa

Neurorozwojowa koncepcja zakłada, że do choroby dochodzi przez interakcję czynników genetycznych z czynnikami, które we wczesnych okresach życia uszkadzają ośrodkowy układ nerwowy. W efekcie mózg jest bardziej narażony na oddziaływanie czynników środowiskowych, psychospołecznych i stresogennych. Przez to dana osoba ma większe predyspozycje do zachorowania.

Co jeszcze może mieć znaczącą rolę w zachorowaniu na schizofrenie paranoidalną?

Jednym z czynników z ryzyka pojawienia się schizofrenii jest np.: kontakt z wirusem grypy w życiu płodowym, niedobory żywieniowe we wczesnych etapach życia, konflikt serologiczny, stres u kobiet w ciąży oraz okołoporodowe komplikacje.

Udowodniono, że wpływ ma również czynnik taki jak posiadanie ojca, który pracuje w pralni chemicznej. Większe predyspozycje do zachorowania mają również mieszkańcy Wielkiej Brytanii oraz osoby pochodzenia afrykańsko-karaibskiego.

Duże znaczenie zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzenia ma:

  • życie w mieście,
  • imigracja,
  • zażywanie marihuany w okresie dojrzewania.

Badania wskazują, że nadużywanie substancji psychoaktywnych (marihuana, amfetamina, kokaina, substancje halucynogenne) zwiększa ryzyko zachorowania na schizofrenię paranoidalną.

Bardzo istotną rolę przypisuje się również nadczynności dopaminergicznej. W związku z tym stosowane są leki neuroleptyczne, które blokują receptory.

Schizofrenia paranoidalna to najczęściej występujący typ schizofrenii. Do rowoju schizofrenii może dojść już u nastolatków.

Jak leczyć schizofrenię paranoidalną

Zwykle jest to zaburzenie przewlekłe, co powoduje, że wymaga długotrwałego leczenia, a często również pobytu w szpitalu.

W okresie nasilenia doznań chorobowych konieczna jest hospitalizacja szpitalna, której celem jest złagodzenie czy też usunięcie objawów i przywrócenie chorego do samodzielnego funkcjonowania w rodzinie i środowisku.  

Badania pokazują, że u około 38 proc. chorych połączenie leczenia farmakologicznego oraz terapii dają możliwość względnego wyleczenia.

W leczeniu bierze się pod uwagę:

  • leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) pierwszej lub drugiej generacji;
  • psychospołeczne metody leczenia:
  • terapia poznawczo-behawioralna;
  • trening umiejętności społecznych;
  • trening usprawniania poznawczego;
  • inne formy terapii indywidualnej, np.: wzmacnianie pełnienia ról społecznych, przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, wsparcie w aktywizacji zawodowej;
  • terapia rodzinna (zwykle nakierowana na pomoc w rozwiązywaniu trudności komunikacyjnych oraz wspierająca rozwój kompetencji radzenia sobie z chorobą).

Skuteczność leczenia jest zależna od indywidualnego rozpoznania i włączenia właściwego leczenie farmakologicznego wraz z oddziaływaniami psychoterapeutycznymi i psychospołecznymi. Wskazana jest również terapia rodzinna, która skutecznie wzmacnia efektywność leczenia cierpiącego na schizofrenię oraz podnosi jakość życia pacjenta.

Bibliografia: 

Psychologia zaburzeń w DSM-5, James N. Butcher, Jill M. Hooley, Susan Minek\]a, wyd. GWP

Powiązane tematy:

Jak wygląda akat schizofernii?

Schizofrenia u dziecka

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 10.05.2022
Data ostatniej aktualizacji 30.05.2023