Schizofrenia u dzieci. Objawy początkowe i pełne, leczenie, rokowania

Czy dziecko może mieć schizofrenię?

U młodych ludzi z zaburzeniem poniżej 13. roku życia diagnozujemy schizofrenię o początku w dzieciństwie (COS, childhood onset of schizophrenia lub VEOS, very early onset of schizophrenia), natomiast u osób pomiędzy 13. a 18. rokiem życia - schizofrenię o wczesnym początku (EOS, early onset of schizophrenia). [1 s. 161]

Pierwsze objawy u dzieci. Jakie zachowania powinny nas zaniepokoić?

Tak jak w przypadku osób dorosłych, również u dzieci wyróżniamy okres prodromalny (wczesny, zwiastunowy), który może manifestować się różnymi objawami. Te z kolei są często postrzegane przez rodziców jako efekt zmęczenia, stresu czy po prostu dorastania. Powinniśmy jednak zgłosić się do specjalisty, jeżeli zauważymy u dziecka:

• pogorszenie uwagi, koncentracji,
• izolowanie się,
• obniżone samopoczucie,
• lęk,
• problemy w relacjach z rodziną,
• problemy z komunikacją z kolegami,
• kłopoty w szkole,
• zachowania agresywne,
• drażliwość,
• zaburzenie rytmów dobowych,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne ¹
• nadpobudliwość.

Objawy schizofrenii u dziecka

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że schizofrenia u dzieci (tak jak i u dorosłych) ma różnorodne objawy. Mogą występować:

• Objawy pozytywne (inaczej zwane wytwórczymi)

Powodują one nieprawidłową ocenę rzeczywistości. Zaliczamy tu omamy (halucynacje), gdzie np. dziecko słyszy głosy, śmiechy, pukanie, których nie ma (omamy słuchowe) lub widzi przedmioty czy osoby, które w danym czasie i w danym miejscu się nie znajdują (omamy wzrokowe). Oczywiście samo jest przekonane o ich prawdziwości. W zależności od wieku dziecka, ich treści różnią się.

U dzieci mogą również występować nieprawdziwe przekonania czy myśli, które dziecko uznaje za prawdziwe, pomimo tłumaczeń o ich bezpodstawności (urojenia). Dość często zdarza się np., że dzieci są przekonane, że wszyscy na nie patrzą, mówią o nich lub chcą im zrobić krzywdę. Dziecko może również obawiać się otrucia przez np. osoby bliskie czy być przekonane, że jest poważnie chore. Zdarza się również, że młody człowiek np. jest przekonany, że jest inną osobą, zwierzęciem czy przedmiotem.

• Objawy negatywne (ubytkowe)

Charakteryzują się spowolnieniem działania, zmniejszeniem aktywności, osłabieniem przeżywania, zubożeniem myśli i wypowiedzi czy apatią. Dziecko więc może poruszać się, mówić, myśleć wolniej, często też wycofywać się z codziennych aktywności czy z relacji z bliskimi, z rówieśnikami. Może również m.in. mieć problem z okazywaniem uczuć czy przeżywaniem emocji.

• Dezorganizacja psychiczna

Tutaj mamy czynienia np. z chaotycznymi myślami, nielogicznymi wypowiedziami czy wykonywaniem dziwacznych ruchów. 

• Zaburzenia poznawcze

Dziecko ma problem ze skupieniem się, zapamiętywaniem, uczeniem się, nie jest w stanie przyswoić czytanych treści.

• Zaburzenia nastroju

Dziecko może mieć zmienny nastrój, jego zachowania mogą być niedostosowane do sytuacji.

Jak czytamy w literaturze, częściej niż u dorosłych, u dzieci występują:

• omamy wzrokowe,
• objawy katatoniczne
• zachowania nieadekwatne do sytuacji,
• uciekanie w świat fantazji,
• stereotypie ruchowe (powtarzające się czynności, które nie mają celu). 

Rzadziej u dzieci niż u dorosłych z kolei występują usystematyzowane urojenia czy omamy słuchowe. ¹

Należy również pamiętać, że obraz choroby u młodych ludzi, objawy jakie manifestują, mają zazwyczaj bardziej niespecyficzny, zmienny charakter w porównaniu z osobami dorosłymi. Dodatkowo im dziecko jest młodsze, tym bardziej mogą one być one niespecyficzne¹. 

Przeczytaj więcej o objawach schizofrenii. 

Jak leczyć schizofrenię u dziecka?

Przede wszystkim, gdy zauważymy u dziecka niepokojące objawy, powinniśmy skonsultować się ze specjalistą, który zrobi rozpoznanie – psychiatrą lub psychologiem dziecięcym.

Wówczas po odpowiedniej diagnozie możemy zacząć leczenie choroby psychicznej, jaką jest schizofrenia, u malucha. Obejmuje ono psychoterapię oraz farmakoterapię. Ta ostatnia polega na podawaniu głównie leków przeciwpsychotycznych (neuroleptyków).

Terapia dla dziecka ze schizofrenią

Psychoterapia z kolei może mieć charakter grupowy lub indywidualny. Powinna być dostosowana stricte do potrzeb dziecka i polegać między innymi na pracy nad poprawą zaburzonych procesów myślowych.

Ważny jest również trening umiejętności społecznych dziecka, trening inteligencji emocjonalnej, funkcji poznawczych czy poprawa umiejętności rozwiązywania problemów.

Oczywiście w przypadku opisywanego zaburzenia cierpi nie tylko samo dziecko ale również jego rodzina. Dlatego tak ważna jest również psychoedukacja - poinformowanie rodziny w zakresie choroby psychicznej malucha, chodzi tu m in o zrozumienie rodziny jaka jest istota schizofrenii i jak postępować z dzieckiem.

Czy schizofrenię można wyleczyć?

Schizofrenia jest zaburzeniem, które wymaga długotrwałej opieki lekarskiej i psychologicznej. Osoby na nią cierpiące mogą normalnie funkcjonować jeżeli pozostają pod systematyczną opieką specjalistów. Można się więc w tym sensie pokusić o stwierdzenie, że jest ona wyleczalna pod warunkiem stałej opieki specjalistycznej, także podczas remisji objawów.

Piśmiennictwo:

1. Rajewska-RagerA., Rajewski A., Schizofrenia u dzieci i młodzieży— biologiczne uwarunkowania diagnozy i leczenia, Psychiatry 2010; 7, 4: [161–167].

Powiązane tematy:

Schizofrenia paranoidalna może rozwinąć się już w okresie dojrzewania. Sprawdź.

Jak wygląda atak schizofrenii?

Psychoza – rodzaje, objawy, leczenie