Smog i zanieczyszczenie powietrza – wpływ na zdrowie

Jak powstaje smog?

Na jakość powietrza, a co za tym idzie, powstawanie smogu, mają wpływ:

• spalanie w przydomowych piecach paliw słabej jakości,
• transport,
• działalność produkcyjna.

Sytuację pogarsza pogoda. W bezwietrzne, mgliste dni zjawisko smogu jest najbardziej uciążliwe dla mieszkańców miast. Smog utrzymuje się w krajach europejskich od listopada do kwietnia, w okresie grzewczym.

Negatywny wpływ smogu na zdrowie ludzi został udowodniony w wielu badaniach naukowych. Obecnie powszechnie mówi się o zwiększonej liczbie zgonów i skróceniu długości życia w związku z zanieczyszczeniem powietrza i smogiem.  

Smog w Krakowie, Warszawie, Gdańsku…

Powietrze w polskich miastach, zwłaszcza jesienią, jest zanieczyszczone. Według danych EEA - European Environment Agency Polska ma najbardziej zanieczyszczone powietrze wśród wszystkich członków Unii Europejskiej. Jakość powietrza w Krakowie, Warszawie, Rzeszowie i innych polskich miastach jest niska i może być przyczyną pogorszenia zdrowia mieszkańców. Od lat miastem o najgorszej jakości powietrza w Unii Europejskiej jest Kraków. Warto jednak wspomnieć, że w wielu miejscowościach w Polsce stan powietrza jest równie zły, a czasem nawet gorszy niż w Krakowie.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wśród 50 europejskich miejscowości o najwyższym stężeniu PM 2,5 aż 30 leży na terytorium Polski. Monitorowanie danych jest oczywiście możliwe jedynie w tych miejscowościach w których działają stacje pomiarowe. 

30 na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie znajduje się w Polsce

Pył PM 2,5 i PM 10 - składniki smogu

Składnikami smogu są drobiny pyłu zawieszone w powietrzu. Z punktu widzenia ochrony i promocji zdrowia są to substancje szczególnie szkodliwe. W wielu opracowaniach można spotkać się z określeniem pył PM 2,5 oraz PM 10. Czym się różnią? Przede wszystkim wielkością cząsteczek. Cząstki PM 2,5 mają średnicę 2,5 mikrometrów, analogicznie pył PM 10 zbudowany jest z cząstek o wielkości 10 mikrometrów. Dodatkowo pyły różnią się kształtem cząstek oraz wielkością ich powierzchni.

Źródłem pyłów są paliwa kopalne oraz biomasa. Pył może mieć również pochodzenie mineralne, jest wtedy efektem erozji gleby lub pochodzi z terenów pustynnych. Obecnie na podstawie wielu badań naukowych można z całą pewnością stwierdzić, że pyły pochodzące ze spalania biomasy i paliw kopalnych mają szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka.

W skład smogu oprócz pyłów wchodzą metale ciężkie i przejściowe, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, tlenki siarki, azotu, węgla oraz dioksyny. 

Smog a zdrowie

Szkodliwy wpływ smogu dotyczy niemal całego organizmu człowieka. Szczególnie narażeni na zachorowanie w wyniku zanieczyszczenia powietrza są seniorzy oraz dzieci i młodzież, a także osoby chorujące przewlekle, kobiety w ciąży i palacze tytoniu.

Według szacunków w Polsce zanieczyszczenie powietrza co roku przyczynia się do śmierci około 26-48 tysięcy osób. Równocześnie niska jakość powietrza skraca oczekiwaną długość życia Polaków – nawet o rok.

Udowodniono, że zanieczyszczenie powietrza odbija się negatywniem.in na układzie oddechowym, sercowo-naczyniowym, nerwowym oraz rozrodczym. Do najczęstszych chorób, które mają związek z występowaniem smogu należą:

• Choroby serca, w tym zawał, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu, niewydolność mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca.
• Choroby układu oddechowego – rak płuca, infekcje dróg oddechowych, zaostrzenia astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
• Choroby nowotworowe.
• Wpływ na rozwój płodu i przebieg ciąży – niska waga urodzeniowa, przedwczesny poród, obumarcie płodu.
• Problemy z pamięcią i koncentracją uwagi.
• Pogorszenie stanu psychicznego – niepokój, stany depresyjne, obniżona zdolność uczenia się.
• Podrażnienie skóry i oczu.

Jak chronić się przed smogiem?

O ile na emisję pyłów i zanieczyszczeń powietrza mamy wpływ to część czynników warunkujących powstawanie smogu jest niezależna od człowieka. Nie da się zmodyfikować ukształtowania terenu, rozwiać mgły, zmniejszyć wilgotności powietrza czy wpływać na wiatry. W okresie największego nasilenia smogu, w trosce o zdrowie, warto przestrzegać kilku prostych zasad:

• Unikaj przebywania na zewnątrz wieczorami i nocą kiedy stężenie pyłów jest najwyższe.
• W dni, kiedy przekroczone są poziomy alarmowe, unikaj opuszczania domu, powstrzymaj się od ruchu na zewnątrz na rzecz ćwiczeń na siłowni czy na basenie.
• Staraj się wietrzyć pomieszczenia w czasie kiedy stężenie pyłu jest niskie – popołudniami i późnym rankiem.
• Jeśli jesteś osobą szczególnie narażoną na wpływ smogu – seniorem, osobą ze zdiagnozowaną astmą, POChP możesz rozważyć zakup maski antysmogowej. Pamiętaj o wybraniu modelu, który ma jakość potwierdzoną certyfikatem. Maska dobrej jakości zapewni Ci ochronę i komfort użytkowania.
• Jeśli używasz maski antysmogowej nie zaniedbuj regularnego wymieniania filtrów.
• Dbaj o zdrową i zbilansowaną dietę. Udowodniono, że niektóre składniki – warzywa, owoce, pestki, oleje zmniejszają negatywny wpływ smogu na organizm.