Koronawirus (COVID-19) – czy w dobie pandemii żywność jest bezpieczna?

Koronawirus (COVID-19) a kontakt z zakażoną żywnością

Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ogłosiła, że aktualnie brak dowodów wskazujących na to, że żywność jest prawdopodobną droga transmisji wirusa SARS-CoV-2.

Naukowcy cały czas monitorują, w jaki sposób rozprzestrzenia się wirus i na razie nie stwierdzono, by źródłem zakażenia była żywność. 

Wirus SARS-CoV-2 rozprzestrzenia się drogą kropelkową z człowieka na człowieka, np. gdy zakażony kicha lub kaszle i rozsiewa krople płynów ustrojowych, z którymi może następnie mieć kontakt osoba zdrowa. Wirus, by się namnażać potrzebuje gospodarza, którym jest człowiek, a nie żywność.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca jednak, by mimo wątpliwego ryzyka zakażenia się SARS-CoV-2 przez żywność, zachować zasady higieny przy kontakcie z żywnością jako profilaktykę zatruć pokarmowych.

Koronawirus (COVID-19) czy wysoka temperatura go niszczy?

Zaobserwowano, że wirus SARS-CoV-2 jest wrażliwy na ciepło – podgrzewanie żywności przez 30 min w temperaturze 60°C jest skuteczne w przypadku niszczenia wirusa SARS, więc sugeruje się, że w przypadku SARS-CoV-2 można zastosować podobną zasadę, zwłaszcza w przypadku przygotowywania żywności surowej, np. mięsa. 

Jak długo wirus może przetrwać na powierzchni użytkowej?

Wirusem SARS-CoV-2 można niestety zakazić się nie tylko przez kontakt człowiek-człowiek, ale również dotykając powierzchni, na które chory nakichał czy nakaszlał – dlatego tak ważna jest etykieta kichania i kaszlu oraz dezynfekcja powierzchni. 

Wciąż mało wiadomo na temat tego wirusa. Koronawirusy cechują się niską stabilnością w środowisku, która różni się w zależności od typu powierzchni, temperatury i wilgotności.

W niedawno opublikowanym badaniu (NEJM, Marzec 2020), sprawdzono, ile wirus SARS-CoV przeżywa na powierzchniach wykonanych z różnych materiałów. Podsumowanie wyników przedstawiono poniżej. Stwierdzono, że ilość wirusa na powierzchni z czasem znacząco maleje (około 3-krotnie).

*Opracowano na podstawie: ECDC Technical Report. Disinfection of environments in healthcare and non-healthcare settings potentially contaminated with SARS-CoV-2. March 2020. Van Doremalen N., Bushmaker T. i wsp. Aerosol and surface stability of SARS-CoV-2 as compared with SARS-CoV-1. NEJM, March 2020.

W przypadku przesyłek ryzyko przeniesienia SARS-CoV-2 z kraju pochodzenia na adresata można spokojnie wykluczyć.

Jednak w odniesieniu do żywności i powierzchni użytkowych godziny wydają się okresem dość długim, dlatego zalecana jest regularna dezynfekcja powierzchni użytkowych jako skuteczna metoda w likwidowaniu wirusa. Żywność surową powinno poddać się odpowiedniej obróbce termicznej.

Koronawirus (COVID-19) a pieczywo

Główny Inspektorat Sanitarny oświadczył, że w przypadku pieczywa, podobnie jak innej żywności, nie ma obecnie dowodów naukowych na zakażenie wirusem SARS-CoV-2 drogą pokarmową. Nie zwalnia to jednak nikogo, od zachowania zasad higieny i bezpieczeństwa.

W razie wątpliwości co do czystości mikrobiologicznej pieczywa, można je po zakupie wstawić do nagrzanego do 180-200◦C piekarnika, na około 2 minuty.

Koronawirus (COVID-19) a żywność importowana z regionów transmisji wirusa

Nie ma dowodów, które by potwierdzały, że zwierzęta lub produkty odzwierzęce, których import do Unii Europejskiej (UE) został zaakceptowany, stanowią ryzyko zakażenia SARS-CoV-2.

Jako, że nie wykazano jak dotąd zakażeń SARS-CoV-2 spowodowanych transmisją wirusa ze skażonej żywności, nie ma aktualnie wskazań, by żywność nie mogła być importowana do krajów UE z regionów transmisji wirusa. Nie powinna ona stanowić zagrożenia wystąpienia COVID-19.

Koronawirus (COVID-19) jak robić zakupy spożywcze podczas pandemii?

• Należy zachowywać odstęp w kolejkach – optymalnie 1-1,5 m. Unikaj dużych skupisk ludzi, a jeżeli możesz zrobić je online, skorzystaj z tej możliwości.
• Należy przestrzegać etykiety kichania i kaszlu – nie w stronę innych osób i nie w stronę towaru najlepiej zasłaniać usta i nos jednorazową chusteczką (którą należy wyrzucić do kosza) lub przedramieniem.
• Preferuj korzystanie z kart płatniczych i płatności elektronicznych.
• Nie powinno się przebierać i dotykać żywności, która jest przeznaczona do spożycia bez mycia, albo bez obróbki termicznej – np. pieczywa, wyrobów cukierniczych, warzyw i owoców.
• Unikaj podczas zakupów dotykania oczu, nosa i ust.

Koronawirus (COVID-19) a zasady higieny w kuchni

• Należy myć ręce, narzędzia kuchenne, ale również dezynfekować powierzchnie użytkowe – czyli blat kuchenny, uchwyty lodówki, piekarnika i szafek – te powierzchnie, które dotykane są dłońmi przez różnych domowników.
• Oddzielaj produkty surowe, np. nieugotowane mięso od ugotowanego, świeże warzywa od ugotowanych, aby ograniczyć ryzyko przeniesienia się między nimi drobnoustrojów (tzw. zanieczyszczeń krzyżowych), poprzez m.in. używanie innych desek, noży, mycie rąk między obróbką różnych rodzajów produktów – ta zasada nie ogranicza się wyłącznie do zapobiegania COVID-19, ale również zatruciom pokarmowym.

Koronawirus (COVID-19) a higiena pracowników w branży spożywczej i gastronomicznej

Pracownicy branży spożywczej i gastronomicznej powinni stosować standardowe dobre praktyki higieniczne. Mają one na celu ochronę konsumenta przed różnymi potencjalnie chorobotwórczymi drobnoustrojami, nie tylko wirusem SARS-CoV-2. Zasady te są zbliżone do tych skierowanych do ogółu populacji. 

Powyższe zasady można stosować również w domowej kuchni, by zapobiegać tzw. zanieczyszczeniom krzyżowym, czyli między żywnością surową a poddaną obróbce termicznej.

Pracownicy branży spożywczej powinni stosować odpowiednią higienę rąk oraz etykietę kichania i kaszlu przy kontakcie z żywnością, zwłaszcza tą świeżą i sprzedawaną nie w opakowaniu, np. pieczywem, warzywami i owocami.

Do pakowania zarówno konsument, jak i pracownik powinni używać jednorazowych rękawiczek.

Referencje:

1. Bundesinstitut fur Risikobewertung. Can the new type of coronavirus be transmitted via food and toys, https://www.bfr.bund.de/en/can_the_new_type_of_coronavirus_be_transmitted_via_food_and_toys_-244090.html (dostęp: 17.03.2020 r.).
2. Bundesinstitut fur Risikobewertung. Can the new type of coronavirus be transmitted via food and toys, (dostęp: 17.03.2020 r.).
3. European Food Safety Authority (EFSA). Coronavirus: no evidence that food is a source or transmission route, https://www.efsa.europa.eu/en/news/coronavirus-no-evidence-food-source-or-transmission-route (dostęp: 17.03.2020 r.).
4. Food Safety Authority of Ireland, COVID-19 (Coronavirus), https://www.fsai.ie/faq/coronavirus.html (dostęp: 17.03.2020 r.).
5. World Health Organisation (WHO). Five keys to safer food, https://www.who.int/foodsafety/publications/consumer/en/5keys_en.pdf?ua=1 (dostęp: 17.03.2020 r.).
6. Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Q&A dotyczące żywności i koronawirusa, https://gis.gov.pl/aktualnosci/qa-dotyczace-zywnosci-i-koronawirusa/ (dostęp: 17.03.2020 r.).
7. World Health Organisation (WHO). Q&A on coronaviruses (COVID-19), https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses (dostęp: 17.03.2020 r.).
8. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Q&A on COVID-19, https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china/questions-answers (dostęp: 17.03.2020 r.).
9. Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Informacja Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie wyrobów piekarniczych, https://gis.gov.pl/aktualnosci/informacja-glownego-inspektora-sanitarnego-w-sprawie-wyrobow-piekarniczych/ (dostęp: 30.03.2020 r.).
10. ECDC Technical Report. Disinfection of environments in healthcare and non-healthcare settings potentially contaminated with SARS-CoV-2. March 2020.
11. Van Doremalen N., Bushmaker T. i wsp. Aerosol and surface stability of SARS-CoV-2 as compared with SARS-CoV-1. NEJM, March 2020.