Badanie CA 125 wykorzystywane jest głównie w diagnostyce chorób nowotworowych (np. w zdiagnozowaniu raka jajnika). Antygen ten występuje m.in. na powierzchni nowotworowo zmienionych jajników, ale także w niektórych tkankach prawidłowych u osób zdrowych. Jego obecność jest zatem normalnym stanem fizjologicznym, ale wysoki poziom CA 125 towarzyszy niektórym stanom zapalnym. Podwyższone stężenie CA 125 może świadczyć o toczącym się procesie chorobowym. Sprawdź opis i cenę CA 125.

  1. Marker CA 125
  2. Kto powinien zrobić badanie
  3. Kiedy badać CA 125?
  4. Przygotowanie do badania
  5. Norma

Marker CA 125

CA 125 określany jest bardzo często mianem markera nowotworowego, który jest szeroko wykorzystywany w diagnostyce raka jajnika. Antygen nowotworowy CA 125 to specyficzna glikoproteina, która obecna jest na powierzchni jajników, gdy te objęte zostały chorobą nowotworową ‒ nie występuje w komórkach prawidłowych, niezmienionych chorobowo jajników.

Badania CA 125 w sytuacji ryzyka raka jajnika

W przebiegu choroby nowotworowej dochodzi u pacjentek do nadmiernego rozrostu komórek jajnika, co powoduje znaczne podwyższenie stężenia CA 125 we krwi pacjentki. Stężenie CA 125 zależy od etapu rozwoju procesu chorobowego. Zaobserwowano, że wraz z zaawansowaniem zmian poziom CA 125 staje się wyższy. Taka korelacja sprawia, że we wczesnym etapie choroby badanie CA 125 może okazać się niewystarczające, aby wykonać dokładną i rzetelną diagnostykę.

Antygen CA 125 a inne choroby

Mimo że antygen CA 125 postrzegany jest jako marker nowotworowy wykorzystywany w diagnostyce raka jajnika, to kompleks białkowy znajduje się również w innych tkankach i w krwiobiegu, a także w endometrium, płynie owodniowym, w nabłonku jajowodów czy kanale szyjki macicy. Dlatego też może wspomagać diagnostykę innych chorób nowotworowych (rak trzustki, płuc, żołądka), a także diagnostykę chłoniaków. CA 125 będzie wyższe również w przypadku niektórych niezłośliwych zmian, jak stan zapalny jajowodu, mięśniaki macicy, endometrioza, jak również przy zapaleniu osierdzia, sarkoidozie, przy niewydolności wątroby czy w niektórych chorobach tkanki łącznej. Należy zwrócić uwagę, że podniesione stężenie obserwowane jest także w stanach fizjologicznych, które nie mają związku z chorobą ‒ jak ciąża, połóg czy miesiączka.

Oznaczanie CA 125 nie jest narzędziem pierwotnej diagnostyki raka jajnika. Badanie wykonywane jest u kobiet z już rozpoznaną chorobą, które poddane zostały leczeniu. Oznaczanie CA 125 należy wykonać przed rozpoczęciem leczenia raka jajnika, ponieważ jego wynik będzie stanowił punkt odniesienia dla kolejnych oznaczeń. Kontrola stężenia CA 125 pozwala na monitorowanie skuteczności terapii, chemioterapii, jak też leczenia operacyjnego i następującej po nim chemioterapii. Efektywność leczenia oceniana jest na podstawie zmian wysokości stężenia - spadek poziomu CA 125 sugeruje zazwyczaj, że terapia przynosi oczekiwane efekty. Badanie CA 125 powinno wykonywać się również po zakończeniu leczenia w celu wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby.

Kto powinien zrobić badanie CA 125

Rak jajnika jest chorobą, która przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań diagnostycznych i ginekologicznych. Oznaczenie stężenia CA 125 rzadko wykorzystywane jest jako samodzielne badanie u pacjentek, u których nie występują objawy kliniczne sugerujące chorobę. Najczęściej wykonywane jest łącznie z oznaczeniem innych markerów, jak HE4. Jest to tzw. algorytm ROMA, który zwiększa precyzję diagnostyki.

Badanie oznaczenia stężenia CA 125 wykonywane jest metodą immunochemiczną z detekcją elektroluminescencyjną.

Ocena stężenia CA 125, często łącznie z HE4, zalecana jest kobietom, u których występują dolegliwości, mogące świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej jajnika, jak np. zmiany w obrębie miednicy mniejszej, zwłaszcza gdy podczas innych badań (np. USG, badanie Dopplera) stwierdzono występowanie struktur o nieznanej etiologii.

CA 125 to marker nowotworowy wykrywający raka jajnika.

Kiedy badać CA 125?

Badanie CA 125 wykonywane jest u pacjentek, u których prowadzona jest diagnostyka w kierunku raka jajnika, chociaż duże zastosowanie znajduje również u kobiet w trakcie leczenia nowotworu. Oznaczenie stężenia CA 125 pozwala bowiem monitorować skuteczność wdrożonej terapii.

Zaleca się, aby wykorzystywać badanie CA 125u kobiet zakwalifikowanych do tzw. grup ryzyka wystąpienia raka jajnika. Grupą ryzyka objęte są kobiety, u których:

  • w rodzinie odnotowano przypadki chorób nowotworowych jajnika,
  • w przeszłości występowały choroby nowotworowe piersi, macicy, okrężnicy,
  • stwierdzono występowanie mutacji BRCA1 i BRCA2.

Ponadto badanie może zostać zlecone pacjentkom, u których stwierdzono tzw. inne czynniki ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych, jak zaburzenia hormonalne, niepłodność, otyłość, a także nikotynizm.

Badanie oznaczające poziom CA 125 u kobiet spoza grupy ryzyka, jeżeli nie występują kliniczne objawy choroby, nie powinny być prowadzone w celach przesiewowych. W takim przypadku oznaczenie samego antygeny CA 125 nie jest wystarczająco skuteczne.

Przygotowanie do badania CA 125

Stężenie poziomu CA 125 oznaczane jest na podstawie próbki krwi żylnej pobranej od pacjenta. Do badania nie trzeba przygotowywać się w sposób szczególny, pacjent nie musi być na czczo. Zaleca się, aby krew pobierana była w godzinach porannych.

Mimo że badanie nie wymaga bycia na czczo, to tuż przed jego wykonaniem należy wstrzymać się od spożywania posiłków, dopuszczone jest wypicie wody w niewielkiej ilości. Ważne jest, aby przed pobraniem krwi pacjent pozostawał w spoczynku przez ok. 10-15 minut.

CA 125 norma

Ponieważ antygen CA 125 znajduje się w organizmie każdego pacjenta, konieczne było określenie norm, świadczących o prawidłowości wyniku, który mieści się w normach fizjologii. Co do zasady przyjmuje się, że prawidłowy wynik nie powinien być wyższy niż 35 U/m.

Podwyższone stężenie CA 125

Podwyższony poziom CA 125 (powyżej 35 U/m) nie zawsze sygnalizuje ciężką chorobę. Ze względu na specyfikę badania i możliwość wykrycia podwyższonego stanu CA 125 u osób zdrowych (w związku z fizjologicznymi stanami, jak ciąża czy miesiączka) każdy wynik powinien zostać zinterpretowany przez lekarza.

Czytaj także: