Zespół jelita drażliwego. Domowe sposoby na łagodzenie objawów

Zespół jelita drażliwego - co to jest?

Syndrom jelita drażliwego należy do najczęstszych dolegliwości układu pokarmowego. Szacuje się, że występuje u ok. 10-20% przedstawicieli dorosłej populacji. Dwa razy częściej na tę dolegliwość skarżą się kobiety niż mężczyźni. Nie udowodniono jednak zależności powstawania tego syndromu od płci. Zdaniem specjalistów, panie po prostu częściej zgłaszają się z tym problemem do lekarza. Zespół jelita drażliwego to dolegliwość przewlekła i nawracająca. Ze względu na towarzyszące jej objawy jest jedną z najbardziej uciążliwych i utrudniających codzienne funkcjonowanie.

Nieznane źródła zespołu jelita drażliwego

Syndrom jelita drażliwego polega na zaburzeniu funkcji jelit, objawiającym się bólami brzucha i zmianami rytmu wypróżnień. Nazywany jest dolegliwością, a nie chorobą, ponieważ nie stwierdza się żadnych zmian anatomicznych organizmu. Naukowcom nie udało się dotąd jednoznacznie ustalić, jakie czynniki ją wywołują.

Wśród najbardziej prawdopodobnych wymienia się te związane z ludzką psychiką. Ponad połowa pacjentów, u których zdiagnozowano tę dolegliwość, skarżyła się na problemy natury psychologicznej:

• depresje,
• lęki,
• nerwice.

U 25% zgłaszających się pacjentów powstanie syndromu jelita drażliwego było związane z przebytymi w przeszłości zatruciami pokarmowymi. Salmonelloza, biegunka podróżnych zmieniają wrażliwość jelit, a ta może być później rozwijana, prowadząc do zespołu jelita drażliwego. Ale do jego powstania mogą się też przyczyniać złe nawyki żywieniowe: jadanie w pośpiechu i nieregularnie czy spożywanie wysoko przetworzonej żywności.

Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego?

Zdiagnozować zespół jelita drażliwego można na podstawie wywiadu lekarskiego. Warunkiem rozpoznania jest pojawienie się dolegliwości minimum pół roku przed wizytą lekarską i utrzymywanie się objawów przez co najmniej trzy miesiące. Objawy nie muszą występować ciągle i codziennie, mogą znikać, a sama dolegliwość nawracać.

Diagnoza poprzedzona jest dokładnym wywiadem, badaniem przedmiotowym oraz czasami badaniami dodatkowymi, jak np.: badanie kału, podstawowe badanie krwi, ewentualnie USG brzucha, a w sytuacjach wątpliwych – kolonoskopia.

Jeśli wyniki badań będą prawidłowe, lekarz, na podstawie zespołu objawów, potwierdzi w wywiadzie syndrom jelita drażliwego.

– Objawy często bywają bardzo zróżnicowane u poszczególnych pacjentów, ale najczęściej wymieniane to: wzdęcia, gazy, uporczywe, głośne burczenia, ból brzucha, skurcze, biegunki i bardzo często zaparcia – mówi dietetyk Monika Dąbrowska-Molenda.

Objawom mogą towarzyszyć:

• uczucie pełności,
• nudności,
• zgaga,
• odczucie niepełnego wypróżnienia.

A także objawy spoza układu pokarmowego, takie jak:

• przewlekłe zmęczenie,
• bóle głowy i mięśni,
• obniżenie nastroju,
• zaburzenia nerwicowe czy depresja.

Dolegliwość można też rozpoznać po stolcu z domieszką śluzu.

Objawy zespołu jelita drażliwego pojawiają się w godzinach porannych, nigdy nie budzą pacjentów w nocy. Zwykle zmniejszają się po wypróżnieniu. Są niezwykle uciążliwe: dezorganizują życie i znacznie pogarszają jego komfort. Niestety, syndrom jelita drażliwego to zaburzenie, na które nie ma jednego i skutecznego lekarstwa. Nie oznacza to jednak, że dla pacjentów nie ma żadnego ratunku.

Dieta w zespole jelita drażliwego (przy biegunkach) 

Objawy syndromu jelita drażliwego można łagodzić, stosując odpowiednią dietę. Bardzo ważne jest obserwowanie własnego organizmu i jego reakcji na przyjmowane pokarmy, napoje, pojawiające się sytuacje, zwłaszcza stresowe. Obserwacja pozwoli ustalić, co powoduje nasilenie objawów i umożliwi ich eliminowanie.

Największą rolę w zmniejszeniu dolegliwości odgrywa właściwa dieta. Powinna być dopasowana do typu zaburzenia: inna w przypadku postaci biegunkowej, inna dla zaparciowej.

W pierwszym typie poleca się przede wszystkim produkty o działaniu zapierającym, jak biały ryż czy ziemniaki, oraz zaleca ograniczenie spożycia błonnika, który przyspiesza perystaltykę i działa drażniąco na jelita. Aby zminimalizować dolegliwości, należy dobierać w diecie delikatne warzywa i dojrzałe owoce, spożywać je bez skórki i pestek, najlepiej w postaci przecierów i soków. Do diety włączyć należy pszenne pieczywo, drobne kasze i makarony, a ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, tłustego mleka i serów: topionych i żółtych. Ulgę przyniesie też odstawienie mleka.

Dieta w zespole jelita drażliwego (przy zaparciach) 

Inaczej trzeba podejść do typu zaparciowego. W tym przypadku najważniejsze jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów.

– Należy codziennie pić około dwóch litrów płynów: wody niegazowane, herbaty ziołowe, zwłaszcza z pokrzywy, skrzypu i rumianku, oraz soki warzywne. Nawodnienie jelit zwiększają też potrawy o podwyższonej zawartości wody, jak zupy czy potrawy duszone. Oczyszczająco i pobudzająco na pracę jelit działa wypicie codziennie rano, na czczo, szklanki ciepłej wody z odrobiną soku z cytryny oraz drugiej na mniej więcej 1,5 do 2 godzin przed snem – doradza Monika Dąbrowska-Molenda.

Zaleca się wyłączenie z jadłospisu takich warzyw, jak: kapusta, brukselka, brokuły, kalafior, kapusta kiszona i cebula, które przyczyniają się do powstawania uciążliwych wzdęć.

– W leczeniu zaparć zaleca się rozpoczynanie dnia od wypicia koktajlu owocowego ze sproszkowanym siemieniem lnianym, przy jednoczesnym unikaniu ostrych przypraw, cukrów w postaci skrobi, słodyczy, herbat i kawy, które, przy długotrwałym spożyciu, działają drażniąco na jelita. Pracę przewodu pokarmowego przyspieszy też spożywanie namoczonych fig, śliwek i siemienia lnianego – doradza dietetyczka.

Zmniejsz dolegliwości przy zespole jelita drażliwego

W zmniejszeniu dolegliwości, związanych z syndromem jelita drażliwego obu typów, pomoże odstawienie używek i kawy. Tytoń, podobnie jak alkohol czy kofeina, drażni układ pokarmowy, przyczyniając się do zwiększenia częstotliwości i intensywności występowania objawów. Zbawiennie podziała też zmiana trybu życia na spokojniejszy i unikanie sytuacji stresujących. Przy bardzo bolesnych objawach lekarz może zalecić farmakoterapię. Najczęściej stosuje się leki rozkurczowe, przeciwbiegunkowe i przeciwzaparciowe. Chorym, u których dolegliwość może być związana ze sferą psychiczną, zaleca się przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych. Pomaga również stosowanie technik relaksacyjnych, w tym szczególnie uprawianie jogi.