Wady wzroku – rodzaje i leczenie

Wady wzroku, to mówiąc inaczej wady refrakcji, których źródłem jest nieprawidłowość w budowie oka. Objawiają się m.in. nieostrością w widzeniu. Jej powodem jest to, że promienie światła, wpadające przez źrenice do oka nie skupiają się dokładnie na siatkówce.

Krótkowzroczność i dalekowzroczność

Jeśli skupiają się one za siatkówką, mówimy o nadwzroczności. Osoba z taką wadą to dalekowidz, który lepiej widzi przedmioty w pewnej odległości niż te, które znajdują się tuż przed nim. Taką wadę określa się w dioptriach ze znakiem „+”. Dalekowidze nie mają problemu z odczytaniem numeru autobusu nadjeżdżającego z daleka, z widocznością znaków czy odczytaniem treści bilbordu. Trudność sprawiają im precyzyjne czynności i czytanie książki czy gazety trzymanej w ręku. Typowe dla dalekowidzów jest trzymanie tekstu czy telefonu w wyciągniętej ręce.

Jeśli promienie światła skupiają się przed siatkówką, mówimy o krótkowzroczności. Osoba z taką wadą to krótkowidz, który wyraźniej widzi to, co blisko niego (tekst trzymany w ręce, telefon komórkowy), gorzej to, co daleko (np. twarze nadchodzących z daleka osób). Wadę tę określa się znakiem „-„.

Astygmatyzm, czyli widzenie nieostre

Trzecią wadą wzroku jest astygmatyzm, który może występować jednocześnie z powyższymi wadami wzroku, ale może też występować samodzielnie. Astygmatyzm to zaburzenie symetrii obrotowej gałki ocznej. Nieprawidłowy, a więc nie kulisty kształt rogówki, albo znacznie rzadziej soczewki, powoduje, że wiązka promieni światła wpadająca do oka skupia się w dwóch punktach zamiast w jednym, przez co obraz staje się rozciągnięty w pionie lub poziomie, a pacjent widzi nieostry obraz w jednym z kierunków.

Mówiąc bardziej obrazowo, elementy optyczne oka powinny być symetryczne względem jego osi. Jeśli jednak oko ma np. większą szerokość lub wysokość, pacjent nie widzi równie ostro linii poziomych i pionowych, a widziane obiekty są zamglone - zarówno te dalekie jak i te bliskie.  

Operacje wad wzroku

Korekcja wad wzroku może polegać na stosowaniu okularów lub soczewek, które zmieniają kąt załamywania się światła, przez co przenoszą wiązkę na siatkówkę, na której obraz staje się prawidłowo zogniskowany.

Leczenie może również przybrać charakter operacyjny.

Usunięcie nadwzroczności i krótkowzroczności możliwe jest w zakresie od -30 do +15 dioptrii. Pacjenci z astygmatyzmem mogą poddać się laserowej korekcji wzroku, jeśli wada nie przekracza 6 dioptrii.

Istnieje kilka chirurgicznych metod leczenia wad wzroku.

Laserowa korekcja wzroku

Leczenie wady wzroku laserem, a więc laserowa korekcja refrakcji to jedna z najbardziej powszechnych metod leczenia wzroku. Metoda ta zalecana jest pacjentom z wadami małymi i średnimi. Uważana jest za bezpieczną, ponieważ zabieg przeprowadzany jest jedynie na powierzchni oka. Leczenie laserem odbywa się więc ambulatoryjnie, w trybie chirurgii jednodniowej, a pacjent może wrócić do domu już godzinę po przeprowadzonym zabiegu.

Rozróżniamy następujące metody laserowej korekcji wzroku:

• PRK i jej modyfikacja – LASEK,
• femtoLASIK,
• EBK,
• NonTouch 7D SmartSurf.

Wszystkie te metody polegają jednak na modelowaniu warstw rogówki laserem. Różnią się natomiast wartością wad, jakie mogą korygować, niektóre pozwalają na dokonanie korekcji obu gałek ocznych jednocześnie, inne wymagają odczekania co najmniej dwóch tygodni, zanim dojdzie do zabiegu na drugim oku.

Z punktu widzenia pacjenta ważne jest również to, że różnią się czasem rekonwalescencji po zabiegu, ryzykiem wystąpienia suchego oka, bezpieczeństwem, ostrością widzenia zaraz po zabiegu i wskazaniami.  Wynika to z faktu, że część tych metod to metody powierzchniowe, co oznacza, że nabłonek, a więc najbardziej zewnętrzna warstwa rogówki usunięta przez chirurga po zabiegu, sam się naturalnie odbudowuje.

W metodach głębokich zaś wytwarza się płatek ze strony rogówki. Metody te, jak femtoLASIK, umożliwiają korekcję dużych wad wzroku, a jednocześnie czas rehabilitacji jest krótszy. Istnieje jednak ryzyko uszkodzenia płatka, dlatego metod tych nie zaleca się np. osobom, które uprawiają sporty kontaktowe. Przy tych metodach częściej występują objawy suchego oka i mogą być bardziej nasilone, a prawidłowa ostrość wzroku wraca wolniej.

Metody powierzchniowe jak EBK, PRK i LASEK korygują mniej głębokie wady, ale są jednocześnie bezpieczniejsze i charakteryzują się szybkim gojeniem.

Niezależnie od stosowanej metody ważne jest, aby pacjenci mieli stabilną wadę wzroku, tzn. aby wartość tej wady nie zmieniała się co najmniej od 6 miesięcy.

Dodatkowym ograniczeniem jest wiek. Zabieg przeprowadza się bowiem u osób powyżej 21. roku życia, ponieważ wcześniej oko jest w fazie ciągłego rozwoju. Nie ma górniej granicy wieku, w którym można przeprowadzić korekcję, jednak należy pamiętać o tym, że metoda nie usuwa starczowzroczności.  

W każdym przypadku o metodzie i kwalifikacji do zabiegu decyduje lekarz, na podstawie wyników badań i wywiadu z pacjentem.

Implantacja soczewki fakijnej

To druga z metod chirurgicznej korekcji wad wzroku, bardziej specjalistyczna. Stosowana jest znacznie rzadziej niż laserowa korekcja wzroku, ponieważ większość pacjentów kwalifikuje się do korekcji laserowej.

Metoda ta sprawdza się u pacjentów z dużymi wadami wzroku niemożliwymi do zoperowania laserowo. Wada wzroku musi być stabilna od co najmniej roku, a pacjent musi mieścić się w przedziale wiekowym od 20. do 50. roku życia. Implantację soczewki fakijnej zaleca się również pacjentom ze średnimi wadami, którzy nie kwalifikują się do korekcji laserowej np. we względu na zbyt cienką rogówkę.

Zabieg ten również przeprowadzany jest w trybie ambulatoryjnym, a pacjent może opuścić klinikę ok. 2 godziny po zabiegu.

Przeciwwskazań do implantacji jest znacznie mniej niż w przypadku laserowej korekcji wzroku. Są to przede wszystkim zły stan ogólny zdrowia oraz zły stan narządu wzroku (jaskra, zaćma, odwarstwianie się siatkówki). Zabiegu nie wykonuje się u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią. 

Refrakcyjna wymiana soczewki

Soczewka i rogówka, podobnie ja wszystkie inne elementy naszego organizmu, starzeją się. Po około 40. roku życia często staje się to powodem utraty ostrości widzenia na bliskich dystansach, nawet, jeśli dotąd mieliśmy raczej problemy z widzeniem w dali.

Rozwiązaniem może być zastąpienie naturalnej soczewki oka, soczewką sztuczną. Dzięki zastosowaniu sztucznej soczewki pacjent z biegiem lat nie będzie znowu tracił ostrości widzenia. Refrakcyjną wymianę soczewki zaleca się pacjentom w każdym wieku, którzy nie kwalifikują się do laserowej korekcji wady wzroku, często tym ze starczowzrocznością. Zaletą wymiany jest to, że przynosi długotrwały efekt i jest jedną z najbezpieczniejszych metod korekcji wzroku, a na dodatek uniemożliwia zachorowanie na zaćmę.

Ewentualne przeciwwskazania do tego zabiegu są takie same jak w przypadku implantacji soczewki fakijnej, a więc zły stan ogólny zdrowia i zły stan narządu wzroku (jaskra, zaćma, odwarstwianie się siatkówki). Zabiegu nie wykonuje się u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią.

Terapia stożka rogówki

Stosunkowo rzadkim, ale za to nieuleczalnym schorzeniem oka jest stożek rogówki. Jest to zniekształcenie rogówki, która normalnie ma kulisty kształt. Z powodu deformacji pacjent traci ostrość widzenia. Im bardziej rogówka się wybrzusza, tym gorzej pacjent widzi.

Choroby nie da się zupełnie wyleczyć, nie znaczy to jednak, że nie należy nic z nią robić. Nieleczona może doprowadzić do takiej deformacji, że konieczny będzie przeszczep rogówki. Terapia może powstrzymywać proces pogarszania się wady wzroku poprzez wzmocnienie struktury rogówki.

W terapii takiej najczęściej stosuje się twarde, gazoprzepuszczalne soczewki kontaktowe, które wyrównują krzywiznę i przywracają dobre widzenie. Jednak nową metodą korekcji stożka jest wszczepienie w oko tzw. intacsów, czyli specjalnych pierścieni śródrogówkowych, które spłaszczają szczyt stożka.

Zabieg taki wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a efekty są natychmiastowe. Nie zatrzymuje to jednak rozwoju choroby. Stożek nadal może rosnąć, a po pewnym czasie może być konieczna wymiana pierścieni na większe.

Inną metodą jest naświetlanie promieniami UV, a więc tzw. x-linking. Metoda ta jest skierowana do pacjentów w początkowym stadium rozwoju stożka. 30 minutowe naświetlanie oka pobudza produkcję kolagenu, przez co rogówka staje się sztywniejsza,  silniejsza, bardziej wytrzymała i mniej podatna na odkształcenia. Dzięki temu stożek przestaje się dalej rozwijać.

Wszystkie te metody leczenia wzroku powodują dość szybki powrót do dobrego widzenia. Trzeba jednak pamiętać, że proces gojenia trwa od 4 do 12 tygodni. W tym czasie trzeba szczególnie dbać o oczy. Należy przyjmować leki, które zapisze lekarz, unikać wzmożonego wysiłku fizycznego i ruchów, które mogłyby spowodować nagły wzrost ciśnienia. Nie trzeć i nie uciskać operowanego oka, a także unikać silnego zaciskania powiek np. przy kichaniu czy kaszlu. Nie wskazane są również gorące kąpiele i korzystanie z basenu oraz sauny.

Dowiedz się więcej:

Podrażnione spojówki i zapalenie spojówek

Syndrom widzenia komputerowego

Cukrzyca a problemy ze wzrokiem