Grypa (ang. influenza, flu) to ostra, wirusowa choroba zakaźna, atakująca głównie układ oddechowy. Zachorowanie na nią wywołują trzy różne typy wirusa grypy – A, B i C. Grypie można skutecznie zapobiegać poprzez szczepienia. Szczepionki przeciwko grypie zmniejszają ryzyko zachorowania i zapobiegają rozwojowi groźnych powikłań. Szczepienie powinno odbywać się każdego roku, jeszcze przed rozpoczęciem sezonu infekcyjnego, który w Polsce trwa od wczesnej jesieni do wiosny.

Szczepionka na grypę.

Spis treści: 

  1. Informacje o szczepieniu przeciwko grypie
  2. Kiedy zaszczepić się na grypę?
  3. Czy warto szczepić się na grypę?
  4. Kto powinien zaszczepić się przeciw grypie?
  5. Jak działa szczepionka na grypę?
  6. Szczepionka czterowalentna czy trójwalentna?
  7. Wirusy grypy typu B a szczepionka czterowalentna
  8. Grypa w Polsce

Informacje o szczepieniu przeciwko grypie

Aby zaszczepić się przeciwko grypie w Medicover, należy zgłosić się na wizytę kwalifikującą do lekarza lub pielęgniarki. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, pacjent zostaje zakwalifikowany do podania szczepionki.

Jak umówić się na szczepienie?

Więcej informacji na temat organizacji szczepień >>

Kiedy zaszczepić się na grypę?

Na półkuli północnej, również w Polsce, największy wzrost zachorowań na grypę przypada na okres od października do maja kolejnego roku.

Szczepienie przeciwko grypie warto zrobić zanim rozpocznie się sezon zwiększonej zachorowalności (najlepiej we wrześniu lub październiku). Jeżeli jednak nie zdążyłeś zaszczepić się przed sezonem epidemicznym, nadal możesz przyjąć szczepionkę przez cały czas trwania okresu infekcyjnego.

Jak często należy się szczepić na grypę?

Szczepienie przeciwko grypie powinno odbywać się co roku.

Konieczność corocznego szczepienia wynika ze zmienności antygenowej szczepów wirusów grypy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) na bieżąco bada krążące w środowisku szczepy wirusa grypy. Jeżeli w środowisku pojawia się nowy, to WHO wydaje uaktualnione zalecenia dotyczące składu szczepionki. Zatem preparat uodparniający przeciwko grypie jest stale ulepszany i monitorowany, dzięki temu regularne szczepienie zwiększa i poszerza ochronę przed wirusami.

Wirusy grypy - czym się różnią? 

Wirus wywołujący grypę to wirus z rodziny Orthomyxoviridae, który występuje w trzech postaciach – typ A, typ B i typ C. Z badań wynika, że najwięcej zachorowań jest skutkiem zakażenia się wirusami typu A i B. Zakażenie spowodowane typem C ma łagodny przebieg i bardzo rzadko powoduje epidemie.

Typ A wirusa charakteryzuje się stale występującymi mutacjami, które skutkują koniecznością corocznej zmiany składu szczepionek przeciwko grypie. Z kolei typ B wirusa jest bardziej stabilny i nie cechuje się tak znaczną zmiennością. W przypadku wirusa grypy typu B istotne dla nas będzie to, że w jego obrębie występują dwa podtypy – Victoria i Yamagata. Co ważne, oba te podtypy często były odpowiedzialne za dużą część zachorowań podczas kilku ostatnich sezonów epidemicznych grypy.

Czy warto szczepić się na grypę?

Niechęć do szczepień przeciwko grypie jest nieuzasadniona, szczepionka jest bezpieczna, zanim zostanie wprowadzona do obrotu przechodzi badania skuteczności i bezpieczeństwa. Dodatkowo każda nowa partia szczepionek na bieżąco jest kontrolowana przed dopuszczeniem do sprzedaży.

Korzyści ze szczepienia znacząco górują nad niedogodnościami związanymi z podaniem zastrzyku, szczepienie zapewnia ochronę przed zachorowaniem i powikłaniami. Rozważ, w porozumieniu ze swoim lekarzem, coroczne szczepienie przeciwko grypie.

Wszyscy powinniśmy mieć na uwadze, że grypa jest poważną chorobą, która obarczona jest dużym ryzykiem powikłań i nie powinna być lekceważona, a szczepienie zaniedbywane.

Kto powinien zaszczepić się przeciw grypie?

Szczepienia na grypę powinny być dostępne dla wszystkich chętnych, ale szczególnie są one zalecane dla osób z grupy ryzyka oraz grup osób narażonych na kontakt z wirusem, czyli:

  • Dzieciom od ukończenia 6. miesiąca życia:
    • zdrowym do ukończenia 18. roku życia, zwłaszcza w wieku 6-60 miesięcy,
    • przewlekle chorym dzieciom i osobom dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe,
    • z grup ryzyka (do ukończenia 18. roku życia), zwłaszcza zarażonym wirusem HIV, ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, m.in. małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką,
    • z wadami wrodzonymi serca, np. niewydolnością serca,
  • kobietom w ciąży lub planującym ciążę,
  • osobom z obniżoną odpornością (w tym po przeszczepie tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego, osobom po transplantacji narządów,
  • osobom powyżej 55. roku życia,
  • osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi do ukończenia 6. miesiąca życia oraz z osobami starszymi lub przewlekle chorymi,
  • uczniom i studentom szkół i uczelni medycznych, pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu, funkcjonariuszom publicznym,
  • pensjonariuszom domów opieki spokojnej starości i innych zakładów opiekuńczo-leczniczych.

Źródło: Program Szczepień Ochronnych na rok 2022 - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl (www.gov.pl) (dostęp: 31.08.2022)

Dostępne szczepionki:

W sezonie 2022/2023 dla Pacjentów mających opiekę w Medicover dostępne będą w naszych Centrach Medycznych (w ramach posiadanego abonamentu) bezpłatne szczepionki przeciw grypie:

  • VaxigripTetra – dla osób dorosłych, młodzieży oraz dzieci od 6. miesiąca życia.

Ponadto Pacjenci będą mogli zakupić donosową szczepionkę:

  • FluenzTetra – dla dzieci i młodzieży w wieku od 24. miesięcy do 18 lat.

Pozostali Pacjenci w Centrach Medicover mogą zaszczepić się odpłatnie.

Informacje o grupach osób, którym przysługują bezpłatne szczepionki przeciw grypie można znaleźć w Komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2022.

Źródło: Program Szczepień Ochronnych na rok 2022 - Główny Inspektorat Sanitarny - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

 


Umów konsultację telemedyczną z internistą
bez wychodzenia z domu.

UMÓW JUŻ DZIŚ!


Kobiety w ciąży a szczepienie na grypę

Kobietom w ciąży można podawać szczepionki inaktywowane (zawiera zabite fragmenty wirusów lub ich oczyszczone białka – nie wywołujące choroby). Grypa podczas ciąży może przebiegać z zaostrzonymi objawami i większym ryzykiem powikłań. Polski Program Szczepień Ochronnych zaleca szczepienie kobietom w ciąży. Jest ono bezpieczne zarówno dla matek jak i dla dziecka.

Jak działa szczepionka na grypę?

Ogólna zasada działania szczepionek jest taka, że zawarte w ich składzie antygeny (wirusów lub bakterii) mobilizują układ odpornościowy do działania tak, aby w sytuacji prawdziwego zakażenia, był on zdolny do szybkiego i skutecznego zwalczania drobnoustrojów.

Jak długo organizm nabywa odporność?

Zetknięcie się organizmu człowieka z zabitymi wirusami grypy obecnymi w szczepionce powoduje wytworzenie się przeciwciał. Już w ciągu tygodnia po szczepieniu wytwarzane są przeciwciała, ich poziom stale rośnie tak, by po 2 tygodniach osiągnąć maksymalne stężenie, które utrzymuje się na stałym poziomie przez około 24 tygodnie.

Niepożądane odczyny poszczepienne po szczepionce na grypę

Niekiedy po podaniu szczepionki pojawia się reakcja organizmu na preparat nazywana niepożądanym odczynem poszczepiennym (NOP). Zazwyczaj ma ona łagodny i krótkotrwały przebieg. Wśród najczęstszych objawów NOP mogą znaleźć się: 

  • gorączka
  • odczyny miejscowe
  • wymioty, nudności lub biegunka

Dowiedz się więcej: Szczepienia a niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

Szczepionka czterowalentna czy trójwalentna?

Dotychczas dostępna w Polsce szczepionka przeciwko grypie była szczepionką trójwalentną (TIV, trivalent influenza vaccine), zawierającą 2 szczepy wirusa grypy A i jeden B. Od 2017 roku do obrotu na terenie naszego kraju dopuszczono również preparat czterowalentny (QIV, quadrivalent influenza vaccine) zawierający dodatkowo drugi szczep wirusa grypy B.

W innych państwach Europy preparat QIV jest dostępny od 2013 roku. Oba preparaty są zarejestrowane do podawania domięśniowo lub podskórnie, oba są inaktywowane, czyli zawierają fragmenty nieczynnych wirusów,

Szczepionka czterowalentna ze względu na szeroki zakres ochrony jest rekomendowana przez wszystkie najważniejsze instytucje związane z ochroną zdrowia i zdrowiem publicznym. Coraz więcej państw opracowuje swoje lokalne rekomendacje, w tym również Polska. Za zalecenia w temacie profilaktyki grypy, w Polsce odpowiedzialny jest zespół ekspertów z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Efektem ich pracy jest wydanie dwóch następujących rekomendacji:

„Ze względu na szerszą ochronę oraz porównywalne bezpieczeństwo zaleca się stosowanie czterowalentnej szczepionki przeciw grypie zamiast szczepionki trójwalentnej, w sytuacji, gdy obie szczepionki są dostępne.”

„Szczepienie z użyciem szczepionki czterowalentnej przeciw grypie zaleca się u wszystkich osób (po ukończeniu 6 miesiąca życia), które chcą uniknąć zachorowania i nie mają przeciwwskazań do szczepienia.”

Skład szczepionek przeciw grypie w sezonie 2022/2023

Kluczową różnicą pomiędzy preparatem trójwalentnym a czterowalentnym jest skład szczepionki. 

Każdego roku na rynku dostępne są szczepionki przeciw grypie o zaktualizowanym składzie, ponieważ wirus grypy charakteryzuje się wysoką zmiennością.

Według informacji zamieszczonych na stronie internetowej PZH: „Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 4-walentne szczepionki przeciw grypie, w których produkcji używa się wirusów namnażanych na zarodkach jaj kurzych, przygotowane na sezon epidemiczny 2022/2023 powinny zawierać antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:

  • A/Victoria/2570/2019 (H1N1)pdm09
  • A/Darwin/9/2021 (H3N2)
  • B/Austria/1359417/2021
  • B/Phuket/3073/2013

Szczepionka 3-walentna, która zawiera w składzie jedną linię wirusa grypy typu B, powinna zawierać antygeny szczepu spokrewnionego ze szczepem B/Washington/02/2019 (linia Victoria).”

Wirusy grypy typu B a szczepionka czterowalentna

Z danych zgromadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny wynika, że w sezonie 2015/2016 wirusy grypy typu B były odpowiedzialne za około połowę wszystkich zachorowań. Ponadto wirusy obu typów A i B występują równocześnie w Polsce od 2001 roku. Zatem słuszne było wprowadzenie do obrotu na terenie Polski nowej czterowalentnej szczepionki przeciwko grypie.

W jej wzbogaconym składzie znajduje się teraz drugi szczep wirusa B, tj. podtyp Yamagata. Dzięki temu, czterowalentna szczepionka przeciwko grypie może lepiej przeciwdziałać infekcjom wywołanym przez wirusy grypy.

Pozostałe zalety szczepionki czterowalentnej

Co więcej, preparat czterowalentny (QIV) jest zdecydowanie bardziej dopasowany do panującej obecnie sytuacji epidemiologicznej grypy niż szczepionka trójwalentna - TIV. Nowa szczepionka eliminuje problem związany z jednoczesnym krążeniem obu szczepów wirusa typu B. Preparat trójwalentny chronił tylko na szczep Victoria, co podczas ostatnich sezonów grypowych było związane z niedopasowaniem składu szczepionki do sytuacji epidemiologicznej.

Badania pokazały, że obie linie genetyczne (Victoria i Yamagata) krążą w środowisku i wywołują zachorowania. Zatem podanie szczepionki trójwalentnej nie chroniło w pełni przed zakażeniem szczepem Yamagata. Co prawda występuje zjawisko odporności krzyżowej (oznaczającej, że odporność przeciwko jednemu typowi wirusa warunkuje również częściową odporność na inny podobny typ wirusa), jednak odporność ta jest niewystarczająca w kontekście ochrony przed zachorowaniem na grypę wywołaną danym typem wirusa.  

Szczepionka czterowalentna jest równie bezpieczna dla pacjenta, co preparat trójwalentny. Ponieważ QIV zawiera jeden szczep wirusa grypy więcej niż TIV nowa szczepionka zapewnia szerszą ochronę.

Grypa w Polsce

Wirusy grypy przenoszą się drogą kropelkową, czyli np. poprzez kichanie, kasłanie. Zakażenie wirusem grypy możliwe jest również poprzez kontakt ze skażonymi powierzchniami, przedmiotami oraz poprzez brudne ręce, na których znajdują się wirusy.

W 2015 roku odnotowano 3 843 438 przypadków grypy. W 2016 roku liczba przypadków grypy, bądź podejrzenia zachorowania na grypę, wynosiła 4 316 823. W sezonie 2018/2019 liczba zachorowań wynosiła 4 491 879. 

Z meldunków epidemiologicznych NIZP-PZH wynika, że w sezonie grypowym 2020/2021, w okresie od 1 września 2020 r. do 7 września 2021 r., odnotowano łącznie 2 281 205 zgłoszeń przypadków zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę w Polsce.

W okresie od 01.09.2021 – 15.04.2022 odnotowano  2 751 401. zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę.

Źródła:

Autor: Anna Marchewka
Konsultacja merytoryczna: lek. Agnieszka Motyl, specjalista epidemiologii, lekarz medycyny podróży

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania.